Θεωρείται η «δίκη του αιώνα» της Ισπανίας: Μια ντουζίνα πολιτικοί και ακτιβιστές θα καθίσουν στο εδώλιο του Ανωτάτου Δικαστηρίου την Τρίτη 19 Φεβρουαρίου 2019, λόγω της συμμετοχής τους στην προσπάθεια ανακήρυξης ανεξαρτησίας της Καταλονίας το 2017.
Οι κατηγορούμενοι αντιμετωπίζουν κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένης της εξέγερσης και της υποκίνησης, σε μια ακροαματική διαδικασία που θα μεταδίδεται ζωντανά και αναμένεται να διαρκέσει τουλάχιστον τρεις μήνες. Είναι το γεγονός που θα μπορούσε να καθορίσει την πορεία για το κίνημα απόσχισης της Καταλανίας και να δώσει τον τόνο στην πολιτική σκηνή της Ισπανίας για τα επόμενα χρόνια.
Πώς φτάσαμε ως εδώ;
Οι κατηγορίες απορρέουν από το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλανίας την 1η Οκτωβρίου 2017, με το σκεπτικό ότι η περιφερειακή κυβέρνηση κινήθηκε παραβιάζοντας την απόφαση των δικαστών του ισπανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, οι οποίοι είχαν κρίνει ότι το δημοψήφισμα ήταν παράνομο.
Οι νομοθέτες της αποσχιστικής τάσης στην πλούσια βορειοανατολική περιοχή της Ισπανίας που περιλαμβάνει τη Βαρκελώνη, ανακοίνωσαν τη νίκη και ανακήρυξαν ανεξαρτησία 26 ημέρες αργότερα, αλλά δεν έλαβαν καμία διεθνή αναγνώριση.
Μέσα σε λίγες ώρες, ο Ισπανός πρωθυπουργός Μάρινο Ραχόι διάλυσε το κοινοβούλιο της Καταλονίας, αφαιρώντας το αξίωμα από τον πρόεδρο της τοπικής κυβέρνησης και μετέφερε τις αρμόδιότητές του στη Μαδρίτη.
Ο περιφερειακός πρόεδρος, Κάρλος Πουγκντεμόν, έφυγε από την Ισπανία με αρκετούς άλλους αξιωματούχους και εμφανίστηκε στις Βρυξέλλες στις 31 Οκτωβρίου. Απέφυτε την έκδοσή του μετά τη σύλληψή του στη Γερμανία, όταν ένα δικαστήριο εκεί αρνήθηκε να τον στείλει πίσω στην Ισπανία όπου θα αντιμετώπιζε την κατηγορία της εξέγερσης.
Εννέα άλλοι αυτονομιστές ηγέτες που παρέμειναν στην Ισπανία τέθηκαν σε προφυλάκιση ως ύποπτοι φυγής. Τρεις ακόμα κατηγορούμενοι παρέμειναν ελεύθεροι με εγγύηση, πριν από τη δίκη.
Ποιές είναι οι ρίζες της σύγκρουσης;
Η δίκη είναι αποτέλεσμα πολιτικής κρίσης που ανέκυψε μετά από προηγούμενη απόφαση ισπανικού δικαστηρίου.
Η Καταλονία απολαμβάνει ευρείας αρμοδιότητας για αυτοδιοίκηση, αλλά το 2010 το συνταγματικό δικαστήριο της Ισπανίας απέρριψε συγκεκριμένα κομμάτια ενός νέου περιφερειακού καταστατικού, που αναφερόταν στην Καταλονία ως «έθνος». Η απόφαση αυτή βοήθησε τελικά στο να ενισχυθούν οι δυνάμεις του αυτονομιστικού κινήματος.
Το 2015, οι νομοθέτες ενέκριναν μια πρόταση για να ξεκινήσουν την αποσχιστική πορεία και δεσμεύθηκαν να αγνοήσουν τυχόν δυσμενέστερες αποφάσεις των ισπανικών δικαστηρίων. Αυτό προκάλεσε τη βαθύτερη πολιτική κρίση της Ισπανίας εδώ και δεκαετίες. Μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια, η Καταλονία προώθησε δύο νόμους για να ανοίξει το δρόμο στην ανακήρυξη ανεξαρτησίας, μέσω των αποτελεσμάτων του (απαγορευμένου) δημοψηφίσματος.
Κάτι λιγότερο από τους μισούς ψηφοφόρους της Καταλονίας, που είναι συνολικά περίπου 7,5 εκατομμύρια, υποστηρίζουν τα κόμματα υπέρ της ανεξαρτησίας.
Ποιός δικάζεται και γιατί;
Στους υποστηρικτές της απόσχισης που θα δικαστούν, περιλαμβάνονται ο πρώην αντιπρόεδρος της Καταλονίας Οριόλ Χουνκέρας, ο ακτιβιστής-πολιτικός Ζορντί Σάντσες, ο ακτιβιστής Ζορντί Κουισάρτ και ο πρώην εκπρόσωπος του περιφερειακού κοινοβουλίου της Καταλονίας, Κάρμε Φορκαντέλ. Αλλοι έξι άνδρες και δύο γυναίκες ήταν μέλη του καταλανικού περιφερειακού υπουργικού συμβουλίου.
Ο Χουνκέρας αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης έως και 25 χρόνων με την κατηγορία της εξέγερσης. Οι Κουισάρτ, Σάντσες και Φορκαντέλ αντιμετωπίζουν ποινές για φυλάκισης 17 ετών. Μερικοί αντιμετωπίζουν την ελαφρύτερη κατηγορία της ανυπακοής. Τα πρώην κυβερνητικά μέλη αντιμετωπίζουν επίσης ποινές με πρόστιμα, εφόσον κριθούν ένοχοι για κατάχρηση δημόσιων πόρων, που χρησιμοποιήθηκαν για το δημοψήφισμα.
Ο πρώην πρωθυπουργός Ραχόι θα είναι ένας από τους περισσότερους από 500 μάρτυρες που καλούνται να καταθέσουν.
Πως αντιδρά η Ευρώπη σε όλα αυτά;
Εάν ένα κομμάτι κάποιου ευρωπαϊκού έθνους επιδιώκει την ανεξαρτησία εντός των συνόρων του, μπορεί να προκαλέσει «ντόμινο» σε ολόκληρο το μπλοκ των 28 εθνών. Δεδομένου ότι κάθε χώρα θέλει συνήθως να παραμείνει ενωμένη, θα διστάσει να στηρίξει ένα αποσχιστικό κίνημα σε ένα άλλο κράτος, το οποίο θα μπορούσε να εμπνεύσει κινήματα ανεξαρτησίας αύριο...στη δική σου πατρίδα.
Όταν η Σκωτία ψήφισε να παραμείνει στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2014, το γεγονός ότι της επιτράπηκε να τεθεί το ερώτημα της απόσχισης σε ψηφοφορία, αποδείχθηκε ότι έδωσε τελικά τεράστια ώθηση στις προσδοκίες των Καταλανών αυτονομιστών.
Μεταξύ των αποσχιστικών κινήσεων που ξεχωρίζουν σε άλλες περιοχές της Ευρώπης είναι οι Βάσκοι στη Γαλλία και στην Ισπανία. Στις περιφέρειες της Κορσικής και της Βρετάνης στη Γαλλία. και στην περιφέρεια της Φλάνδρας στο Βέλγιο.
Ένα ακροδεξιό κόμμα δίπλα στους κατήγορους της «δίκης του αιώνα»;
Ένα από τα θέματα που έχουν προκαλέσει ενόχληση, είναι το γεγονός ότι το ακροδεξιό πολιτικό κόμμα της Ισπανίας «Vox» είναι μέρος της ομάδας των κατηγόρων.
Το «Vox» ενεργεί ως ”λαϊκός κατήγορος”, μια ιδιαιτερότητα της ισπανικής νομοθεσίας που επιτρέπει σε άτομα ή οντότητες να συμμετέχουν σε ορισμένες ποινικές υποθέσεις, ακόμα και όταν δεν έχουν πληγεί άμεσα από τον κατηγορούμενο.
Βία ή ειρηνική διαμαρτυρία;
Ένα κεντρικό ζήτημα της δίκης είναι κατά πόσον οι αυτονομιστές χρησιμοποίησαν τη βία στην αποσχισμένη απόπειρά τους. Χωρίς βία, η κατηγορία της εξέγερσης δεν θα κολλήσει.
Οι εισαγγελείς και το «Vox» θα υποστηρίξουν ότι ασκήθηκε βία, όταν οι κατηγορούμενοι υποκίνησαν διαδηλωτές να σπάσουν περιπολικά και να εμποδίσουν τους αστυνομικούς να εγκαταλείψουν ένα κυβερνητικό κτίριο στη Βαρκελώνη, κατά τη διάρκεια επεισοδίων πριν από το δημοψήφισμα, καθώς και ότι αστυνομικοί τραυματίστηκαν σε συγκρούσεις με τους ψηφοφόρους, όταν πήγαν να κατασχέσουν κάλπες στο απαγορευμένο δημοψήφισμα.
Η υπεράσπιση θα απαντήσει, ότι οι ψηφοφόροι ήταν θύματα αστυνομικής βίας, όχι επιδρομείς.
Προσφυγές και ενστάσεις;
Αφού ολοκληρωθούν οι μαρτυρικές καταθέσεις, ίσως περάσουν μήνες μέχρι την απαγγελία των κατηγοριών. Η υπεράσπιση και οι κατήγοροι θα έχουν και πάλι δυνατότητα να ασκήσουν ενστάσεις. Όταν ολοκληρωθεί αυτός ο γύρος, η υπεράσπιση θα έχει τη δυνατότητα να καταθέσει προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Ισπανίας, για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Και στο τέλος, μπορεί να καταλήξει η αντιδικία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η ισπανική κυβέρνηση διατηρεί το δικαίωμα να απαλλάξει ένα κατηγορούμενο, εφόσον εκείνος το ζητήσει επίσημα - μετά από μία καταδικαστική απόφαση - και επιδείξει μεταμέλεια...