Οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης έχουν κλιμακώσει τις επιθέσεις σε πλοία που περνούν από την Ερυθρά Θάλασσα κατά τη διάρκεια του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς, εγείροντας ανησυχίες για τον αντίκτυπο στη ροή πετρελαίου, σιτηρών και καταναλωτικών αγαθών μέσω μιας μεγάλης παγκόσμιας εμπορικής αρτηρίας.
Σκάφη που συνδέονται με το Ισραήλ έχουν γίνει στόχος, αλλά η απειλή για το εμπόριο έχει αυξηθεί γενικότερα, καθώς πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και πετρελαιοφόρα με σημαία χωρών όπως η Νορβηγία και η Λιβερία δέχθηκαν επιθέσεις ή πυραύλους(!) κατά τη διέλευση της πλωτής οδού μεταξύ Αφρικής και Αραβικής Χερσονήσου.
Σε εξέλιξη που αποδεικνύει τον ισχυρό αντίκτυπο στο παγκόσμιο εμπόριο, μετά από μια σειρά επιθέσεων, ή παραλίγο ατυχημάτων αυτή την εβδομάδα, η Maersk, η μεγαλύτερη ναυτιλιακή εταιρεία στον κόσμο, ανακοίνωσε την Παρασκευή (15 Δεκεμβρίου 2023) ότι έχει δώσει εντολή σε όλα τα πλοία της, εφόσον δεν έχουν ήδη εισέλθει στη νότια Ερυθρά Θάλασσα, να «διακόψουν το ταξίδι τους μέχρι νεωτέρας».
Ποιός επιτίθεται στα πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα και γιατί;
Οι Χούθι είναι αντάρτες που υποστηρίζονται από το Ιράν, οι οποίοι προέλασαν εκκινώντας από το βόρειο προπύργιο τους στην Υεμένη και κατέλαβαν την πρωτεύουσα, τη Σαναά, το 2014, ξεκινώντας έναν σκληρό πόλεμο εναντίον ενός συνασπισμού υπό τη Σαουδική Αραβία, που επιδιώκει να αποκαταστήσει την κυβέρνηση.
Οι Χούθι έχουν στοχοποιήσει κατά καιρούς πλοία στην περιοχή, αλλά οι επιθέσεις έχουν αυξηθεί πολύ, μετά την έναρξη του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς.
Έχουν χρησιμοποιήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους κατά πλοίων για να επιτεθούν σε σκάφη και σε μία περίπτωση χρησιμοποίησαν ελικόπτερο για να καταλάβουν ένα πλοίο ιδιοκτησίας Ισραήλ και να αιχμαλωτίσουν το πλήρωμά του.
Έχουν απειλήσει να επιτεθούν σε οποιοδήποτε σκάφος πιστεύουν ότι είτε πηγαίνει, είτε έρχεται από το Ισραήλ.
«Οι πολυάριθμες επιθέσεις που προέρχονται από εδάφη που ελέγχονται από τους Χούθι στην Υεμένη απειλούν τη διεθνή ναυσιπλοΐα και την ασφάλεια στη θάλασσα, κατά σοβαρή παράβαση του διεθνούς δικαίου», ανέφερε το γραφείο εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η Ερυθρά Θάλασσα;
Η Ερυθρά Θάλασσα έχει τη Διώρυγα του Σουέζ στο βόρειο άκρο της και το στενό Bab el-Mandeb στο νότιο άκρο, που οδηγεί στον Κόλπο του Άντεν. Είναι μια πολυσύχναστη πλωτή οδός με πλοία που διασχίζουν τη Διώρυγα του Σουέζ για να μεταφέρουν αγαθά μεταξύ Ασίας και Ευρώπης.
Ένα τεράστιο ποσοστό των ενεργειακών προμηθειών της Ευρώπης, μεταξύ άλλων πετρέλαιο και καύσιμο ντίζελ, διέρχεται μέσω αυτής της πλωτής οδού, δήλωσε ο Τζον Στάουπερτ, ανώτερος διευθυντής περιβάλλοντος και εμπορίου για το Διεθνές Επιμελητήριο Ναυτιλίας, το οποίο αντιπροσωπεύει το 80% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου.
Το ίδιο και τα τρόφιμα όπως το φοινικέλαιο και τα δημητριακά και οτιδήποτε άλλο μεταφέρεται με πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, που είναι τα περισσότερα από τα προϊόντα που κατασκευάζονται παγκοσμίως.
Πως επηρεάζουν οι επιθέσεις των Χούθι το Παγκόσμιο Εμπόριο;
Η κορυφαία ναυτιλιακή εταιρεία Maersk με έδρα την Κοπεγχάγη λέει ότι οι πρόσφατες επιθέσεις σε εμπορικά πλοία στη νότια Ερυθρά Θάλασσα «είναι ανησυχητικές και αποτελούν σημαντική απειλή για την ασφάλεια και την ασφάλεια των ναυτικών». Σημείωσε μάλιστα ότι εκτοξεύτηκε ένας πύραυλος, αλλά δεν πέτυχε ένα από τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων που ταξίδευαν από το Ομάν στη Σαουδική Αραβία, την Πέμπτη 14 Δεκεμβρίου.
«Έχουμε δώσει οδηγίες σε όλα τα πλοία της Maersk στην περιοχή που πρόκειται να περάσουν από το στενό Bab al-Mandab να σταματήσουν το ταξίδι τους μέχρι νεωτέρας», ανέφερε η εταιρεία την Παρασκευή, αναφερόμενη στη στενή πλωτή οδό που χωρίζει την Υεμένη από την Ανατολική Αφρική και οδηγεί βόρεια, προς την Ερυθρά Θάλασσα.
Η εταιρεία λέει ότι παρακολουθεί την κατάσταση ασφαλείας και εργάζεται για να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις στους πελάτες της.
Ταξίδι «της υπομονής»
Ορισμένα πλοία που συνδέονται με το Ισραήλ προφανώς έχουν αρχίσει να επιλέγουν ήδη τη μεγαλύτερη διαδρομή γύρω από την Αφρική και το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, δήλωσε ο Νόαμ Ρέινταν, ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου της Ουάσιγκτον για την Πολιτική Εγγύς Ανατολής. Αυτό επιμηκύνει το ταξίδι από περίπου 19 ημέρες σε 31 ημέρες ανάλογα με την ταχύτητα του πλοίου, αυξάνοντας το κόστος και προσθέτοντας καθυστερήσεις, είπε.
Ο μεγαλύτερος άμεσος αντίκτυπος της κλιμάκωσης των επιθέσεων από τους Χούθι είναι το αυξημένο κόστος ασφάλισης.
Οι πρόσφατες επιθέσεις δείχνουν την αυξημένη απειλή για τα πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα και αντιπροσωπεύουν ένα «σημαντικό εμπόδιο» στην εμπορική ναυτιλία στην περιοχή, δήλωσε ο Μάνρο Αντερσον, επικεφαλής των επιχειρήσεων της Vessel Protect, η οποία αξιολογεί τους κινδύνους πολέμου στη θάλασσα και παρέχει ασφάλιση με υποστήριξη από την Lloyd’s, τα μέλη της οποίας αποτελούν τη μεγαλύτερη ασφαλιστική αγορά στον κόσμο.
Υπάρχει «ένας περαιτέρω βαθμός αστάθειας που αντιμετωπίζουν οι εμπορικοί φορείς εντός της Ερυθράς Θάλασσας, με κινδύνους που είναι πιθανό να συνεχίσουν να παρουσιάζονται βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα», είπε.
Το κόστος ασφάλισης έχει διπλασιαστεί για τα πλοία που διασχίζουν την Ερυθρά Θάλασσα, γεγονός που μπορεί να προσθέσει εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια σε ένα ταξίδι για τα πιο ακριβά πλοία, δήλωσε ο Ντέιβιντ Όσλερ, συντάκτης ασφαλίσεων για το Lloyd’s List Intelligence, το οποίο παρέχει αναλύσεις για την παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία.
Για τους Ισραηλινούς πλοιοκτήτες, έχουν αυξηθεί ακόμη περισσότερο τα ασφάλιστρα - κατά 250% - και ορισμένες ασφαλιστικές εταιρείες δεν θα τους καλύψουν καθόλου, είπε.
Ενώ οι αποστολείς εφαρμόζουν τη λεγόμενη χρέωση κινδύνου πολέμου, από 50 έως 100 δολάρια ανά εμπορευματοκιβώτιο - σε πελάτες που μεταφέρουν τα πάντα, από σιτηρά μέχρι λάδι και πράγματα που αγοράζετε από την Amazon - αυτό είναι ένα αρκετά χαμηλό τέλος που δεν πρέπει να ανεβάζει τις τιμές για τους καταναλωτές, είπε.
«Προς το παρόν, είναι απλώς μια ταλαιπωρία που μπορεί να διαχειριστεί το σύστημα», είπε. «Σε κανέναν δεν αρέσει να πληρώνει εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια περισσότερα, αλλά μπορείς να ζήσεις με αυτό αν χρειαστεί».
Μπορούν οι Χούθι να αποκλείσουν την Ερυθρά Θάλασσα;
Απίθανο, λένε οι ειδικοί. Οι Χούθι δεν έχουν πολεμικά πλοία με τα οποία να επιβάλλουν κλοιό, ενώ βασίζονται στα πυρά παρενόχλησης και μόνο σε μία επίθεση με ελικόπτερο μέχρι στιγμής. Στο μεταξύ, αμερικανικά, γαλλικά και άλλα πολεμικά πλοία περιπολούν την περιοχή, διατηρώντας την πλωτή οδό ανοιχτή.
Ωστόσο, οι επιθέσεις προκαλούν νευρικότητα στη ναυτιλιακή βιομηχανία, δήλωσε ο Στάουπερτ του ναυτιλιακού επιμελητηρίου. Αλλά «θα δείτε ακόμα ότι υπάρχει μεγάλος όγκος εμπορίου μέσω της Ερυθράς Θάλασσας, επειδή είναι μια τόσο κρίσιμη γραμμή ανεφοδιασμού για την Ευρώπη και την Ασία».
«Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να περιορίσουμε οποιεσδήποτε τέτοιες απειλές και να διατηρήσουμε τη ροή του εμπορίου», προσθέτει.
Αυτό το πρόβλημα έχει ανακύψει και σε άλλες συγκρούσεις, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, με το κλείσιμο ορισμένων τμημάτων της Μαύρης Θάλασσας, υπενθυμίζει. Όμως, δεν βλέπει απειλή για τη ναυτιλία γενικά ή κίνδυνο για γενικό μπλοκάρισμα των δρομολογίων της Ερυθράς Θάλασσας, γιατί «αν αυτό προέκυπτε ως ενδεχόμενο, νομίζω ότι θα βλέπαμε μια πολύ πιο σθεναρή αντίδραση από τις ναυτικές δυνάμεις στην περιοχή».