Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την Τρίτη τη θέσπιση ανώτατου ορίου τιμής στο φυσικό αέριο για ένα χρόνο, αρχής γενομένης από την 1η Ιανουαρίου του 2023, στα 275 ευρώ ανά μεγαβατώρα.
Η Επιτροπή ελπίζει ότι το πλαφόν θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να περιορίσουν τις τιμές της ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, που έχουν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ φέτος, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οδηγώντας στην εκτίναξη του πληθωρισμού και τη συμπίεση του κόστους ζωής.
Οι προτάσεις θα συζητηθούν από τους υπουργούς Ενέργειας των 27 χωρών-μελών του μπλοκ την Πέμπτη (24 Νοεμβρίου) στις Βρυξέλλες.
Συμφωνούν όλες οι χώρες;
Η ιδέα του ανώτατου ορίου τιμών έχει οδηγήσει σε επίμονες διαφωνίες μεταξύ των 27 κρατών μελών της ΕΕ. Το Βέλγιο, η Ελλάδα, η Ιταλία και η Πολωνία είναι μεταξύ των χωρών που ζητούν την εφαρμογή ανώτατου ορίου στην τιμή του φυσικού αερίου, ενώ η Γερμανία - η μεγαλύτερη οικονομία του μπλοκ- έχει ηγηθεί της αντιπολίτευσης.
Η Γερμανία επιμένει ότι ένα πλαφόν θα μπορούσε να καταστήσει δυσκολότερη την προσέλκυση της απαραίτητης προμήθεις φυσικού αερίου και να μειώσει το κίνητρο για τον περιορισμό της κατανάλωσης, όταν οι χώρες πρέπει να εξοικονομήσουν καύσιμα και να αντικαταστήσουν τις παραδόσεις από τη Ρωσία.
Πώς θα λειτουργήσει το πλαφόν
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ, πρότεινε την εφαρμογή του ανώτατου ορίου και στα παράγωγα για τον επόμενο μήνα (TTF) - το χρηματιστήριο φυσικού αερίου, με έδρα την Ολλανδία, που χρησιμεύει ως σημείο αναφοράς των τιμών στην Ευρώπη.
Έτσι, το πλαφόν θα ενεργοποιείται εάν: οι τιμές TTF υπερβαίνούν τα 275 ευρώ για δύο εβδομάδες ή εάν οι τιμές TTF είναι 58 ευρώ υψηλότερες από την τιμή αναφοράς LNG για 10 συνεχόμενες ημέρες διαπραγμάτευσης εντός του συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος.
Εάν συντρέχουν αυτές οι προϋποθέσεις, τυχόν συναλλαγές πάνω από το επίπεδο ανώτατου ορίου δεν θα γίνονται δεκτές. Οι αρμόδιοι υπουργοί την Πέμπτη θα συζητήσουν το επίπεδο ανώτατου ορίου, καθώς και το μέγεθος του χάσματος μεταξύ της τιμής TTF και των παγκόσμιων τιμών LNG.
Τι λέει η αγορά
Η Ενωση Ευρωπαϊκών Χρηματιστηρίων Ενέργειας (Europex) με επιστολή της στην Επιτροπή αναφέρει ότι το σχέδιο θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό κίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και τον εφοδιασμό στις αγορές ενέργειας της Ευρώπης.
Η Europex απάντησε, ότι το ανώτατο όριο θα μπορούσε να οδηγήσει τις εταιρείες κοινής ωφέλειας να σταματήσουν την αγορά και πώληση, γεγονός που θα αντιστάθμιζε την παραγωγή και κατανάλωση φυσικού αερίου, οδηγώντας σε περισσότερες συναλλαγές εκτός αγοράς, που δεν υπόκεινται στο πλαφόν.
Η Europex επισήμανε επίσης, ότι το πλαφόν θα μπορούσε να δυσκολέψει τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας να δραστηριοποιηθούν στην αγορά του LNG. Ορισμένοι έμποροι εκτιμούν, ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να μειώσει τη ρευστότητα των συναλλαγών του επόμενου μήνα και να οδηγήσει σε αύξηση των συναλλαγών σε άλλα προϊόντα, όπως το συμβόλαιο της «επόμενης ημέρας».
Η Κομισιόν υποστηρίζει ότι ο μηχανισμός έχει σχεδιαστεί προσεκτικά ώστε να είναι αποτελεσματικός, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια του εφοδιασμού, τη λειτουργία των αγορών ενέργειας της ΕΕ και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Θα μειώσει το πλαφόν τις τιμές;
Σύμφωνα με την αρμόδια Επίτροπο δεν υπάρχει μαγικό ραβδί για μείωση των τιμών. Η ολλανδική σύμβαση TTF του πρώτου μήνα εμπορεύεται περίπου στα 120 ευρώ/μεγαβατώρα, αλλά έχει φτάσει σε υψηλά άνω των 340 ευρώ/MWh φέτος.
Το επίπεδο των 275 ευρώ είναι υψηλότερο πλαφόν από ό,τι περίμεναν ορισμένοι, με έναν διπλωμάτη της ΕΕ να κάνει εκτίμηση προηγουμένως για ένα εύρος 150-180 ευρώ/MWh.
Νέος δείκτης τιμής αερίου
Ενώ το ανώτατο όριο τιμής έχει σχεδιαστεί για να είναι μια προσωρινή λύση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί ένα πιο διαρκές εναλλακτικό σημείο αναφοράς για την τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη και ζήτησε από τις ρυθμιστικές αρχές ενέργειας της ΕΕ, να καταθέσουν τις προτάσεις τους έως τις 31 Μαρτίου 2023.
Ιστορικά, η τιμή του φυσικού αερίου στον κόμβο TTF έχει χρησιμοποιηθεί ως σημείο αναφοράς για τις παραδόσεις LNG στην Ευρώπη. Ωστόσο, η σημαντική μείωση των προμηθειών ρωσικού φυσικού αερίου φέτος, έχει κάνει την τιμή του TTF εξαιρετικά ασταθή και πολλές φορές πιο ακριβή από τις τιμές LNG σε άλλες αγορές.
Οι Βρυξέλλες λένε ότι χρειάζεται ένας νέο σημείο αναφοράς, καθώς το TTF καθοδηγείται από τις προμήθεις μέσω αγωγών και δεν αντιπροσωπεύει πλέον μια αγορά που περιλαμβάνει περισσότερο LNG. Ορισμένες πηγές του κλάδου έχουν προτείνει η βιομηχανία να αναπτύξει από μόνη της αυτό το σημείο αναφοράς.
Πλαφόν στο ρωσικό αέριο
Η Επιτροπή πρότεινε ένα ανώτατο όριο στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου τον Σεπτέμβριο, αλλά απέρριψε την ιδέα μετά την αντίσταση των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που ανησύχησαν, ότι η Μόσχα θα αντιδρούσε, διακόπτοντας εντελώς τις ροές φυσικού αερίου που εξακολουθεί να τους στέλνει.
Η Ευρώπη βασιζόταν στη Ρωσία για το 40% του φυσικού της αερίου πριν η Μόσχα εισβάλει στην Ουκρανία. Αυτό το ποσοστό έχει μειωθεί σε περίπου 8% καθώς η Ρωσία έχει περικόψει τις προμήθειες της στην Ευρώπη.
Δεδομένης της πτώσης αυτής, ορισμένοι διπλωμάτες της ΕΕ λένε ότι ένα ανώτατο όριο τιμών θα συνέβαλε ελάχιστα στη μείωση των τιμών του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου και θα λειτουργούσε περισσότερο ως μια γεωπολιτική κίνηση για τη μείωση των εσόδων στη Μόσχα.