Συνήθως, όταν θέλουμε να απολαύσουμε τέχνη, πηγαίνουμε σε κάποιο μουσείο ή γκαλερί, κι όχι στον κήπο κάποιου ξενοδοχείου. Πόσο μάλλον στους διαδρόμους όπου βρίσκονται τα δωμάτιά του και μπαινοβγαίνουν οι ένοικοι. Όμως η Τζίνα Μαμιδάκη, μέσα από το Ίδρυμά της, κατάφερε το ακατόρθωτο: να δημιουργήσει ένα ολόκληρο σύμπαν τέχνης, και μάλιστα υψηλών αξιώσεων, στα δύο ξενοδοχεία της στον Αγίο Νικολάο Κρήτης.
Όχι, δεν μιλάμε για κάποια «προχώ» διακόσμηση όπως αυτή που συναντάμε σε πολλά πεντάστερα resorts ανά τον κόσμο, που επενδύουν σε επώνυμους designers για να αυξήσουν την τιμή του δωματίου και το πρεστίζ του ξενοδοχείου, χωρίς να έχουν την παραμικρή σχέση ή αγάπη για την τέχνη, όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο καθηγητής ιστορίας της τέχνης, πανεπιστημιακός και καλλιτεχνικός διευθυντής του Ιδρύματος Γ.& Α. Μαμιδάκη, Σωτήρης Μπαχτσετζής, που μας μύησε με τον μοναδικό τρόπο του σε αυτήν την ιδιαίτερη συνθήκη.
Διότι, πολύ απλά, τα έργα που φιλοξενούνται εδώ, δημιουργήθηκαν από καλλιτέχνες ειδικά για τον χώρο αυτό -πολλά μάλιστα δημιουργήθηκαν στον χώρο αυτό, in situ δηλαδή. Ο άνθρωπος πίσω από όλο αυτό ειναι η ίδια η Τζίνα Μαμιδάκη, μία γυναίκα με πραγματικό πάθος για την τέχνη, μια ένθερμη συλλέκτρια, που ξεφεύγοντας από τη στείρα λογική του συλλέκτη με οικονομικά κίνητρα, αλλά και την λογική του «τί ταιριάζει στον τοίχο μου» με κριτήριο τα highlights της εποχής, ενδιαφέρεται πρωτίστως για τους πειραματισμούς. Υπό αυτό το (ερευνητικό) πρίσμα, η Μαμιδάκη δεν φιλοδοξεί μόνο να ενθαρρύνει νέους καλλιτέχνες να υλοποιήσουν τις ιδέες τους, αλλά και να καλλιεργήσει μια νέα γενιά φιλότεχνων επισκεπτών, στο πιο απρόσμενο μέρος. Να κεντρίσει δηλαδή την περιέργειά τους ακόμα και τη στιγμή που, με βρεγμένο μαγιό, μετά το μπάνιο, επιστρέφουν στο δωμάτιό τους για να αλλάξουν. Και σταδιακά να χτίσει ένα πολύ συγκεκριμένο κοινό για τα ξενοδοχεία της, με πάθος για την τέχνη.
Ήδη από το 1988 φιλοξενήθηκαν στο Minos Beach Art Hotel τα πρώτα συμπόσια τέχνης (art residencies, όπως τα λέμε σήμερα). Νέοι και καταξιωμένοι καλλιτέχνες έρχονταν εδώ, έμεναν κάποιες εβδομάδες, εμπνέονταν από τον τόπο και συνελάμβαναν μία ιδέα, την οποία στη συνέχεια υλοποιούσαν με γνώμονα τον χώρο που θα φιλοξενούσε στο εξής το έργο τους, χρησιμοποιώντας υλικά από την περιοχή. To αποτέλεσμα είναι μια ζηλευτή μόνιμη συλλογή, ένας εκπληκτικός κήπος γλυπτών, μέ έργα καταξιωμένων σήμερα, ελλήνων στην πλειονότητά τους, εικαστικών, όπως ο Θόδωρος, η Ρένα Παπασπύρου, ο Κώστας Βαρώτσος και ο Γιώργος Λάππας, που απλώνεται σε πολλά στρέμματα μέσα στη φύση, σε μία πανδαισία ελληνικής χλωρίδας. Αυτά τα καλλιτεχνήματα φτάνουν μέχρι την αμμουδιά, ακόμα και μέσα στη θάλασσα: ναι, μέσα, αφού εκεί βρίσκει κανείς και ένα έργο του Κώστα Ιωαννίδη που το προσεγγίζει μόνο εαν βουτήξει, ώστε να ακούσει και τα υποθαλάσσια... κελαηδίσματα που το συνοδεύουν! Το 2022 μάλιστα στήθηκε και μια εγκατάσταση από fiberglass που θύμιζε «θρονοτσουλήθρα» αποτυπώνοντας το ανάγλυφο του βυθού. Δημιουργίες με ιδιαιτερότητες, που κάποια στιγμή πρέπει να συντηρηθούν για να αντέξουν τις ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες, οπότε για ένα διάστημα αποσύρονται για να αποφευχθεί η διάβρωση.
Αυτό το sculpture park είναι βέβαια επισκέψιμο σε όλους, κι όχι μόνο στους ενοίκους του ξενοδοχείου, όπως και όλα τα έργα της συλλογής.
Και να που τώρα, μέσω του διεθνούς καλλιτεχνικού διαγωνισμού του Ιδρύματος Μαμιδάκη, και του ετήσιου art prize (Βραβείο Τέχνης) που απονέμεται από το 2019, κάτι ανάλογο αρχίζει να δημιουργείται στους χώρους του ξενοδοχείου Minos Palace, ακριβώς απέναντι από το Minos Art Beach: σε μία χερσόνησο που ατενίζει την πόλη του Αγίου Νικολάου, και το ιδιαίτερο φυσικό ανάγλυφο του Λασιθίου.
Έργα νέων καλλιτεχνών, που διακρίθηκαν για πρώτη φορά πέρυσι στον διαγωνισμό του Ιδρύματος, στήθηκαν σε επιλεγμένους διαδρόμους δωματίων του ξενοδοχείου, αλλάζοντας εντελώς την αισθητική τους, και μετατρέποντας τους σε μία «ζωντανή» γκαλερί. Το ίδιο ακριβώς έγινε και φέτος. Τα έργα των τριών επιτυχόντων του Βραβείου Τέχνης 2024 που ανακοινώθηκαν πριν λίγες μέρες, το Τοπίο σε Κίνηση της Ειρήνης Μίγα, το The Resilient Thread της Κατερίνας Νάκου και το Long Waves του Στρατή Ταυλαρίδη, στήθηκαν σε νέες πτέρυγες του ξενοδοχείου, προσελκύοντας το ενδιαφέρον όλων: επισκεπτών και προσωπικού.
Οι καλλιτέχνες αυτοί, φέτος, συμπτωματικά είναι όλοι Έλληνες (αν και ο διαγωνισμός αυτός από πέρυσι έγινε διεθνής) καθώς, όπως μας είπε ο Σωτήρης Μπαχτσετζής, ήταν απλώς πολύ καλύτεροι από τους ξένους συναδέλφους τους κι ας ήταν συντριπτικά περισσότερες οι αιτήσεις ξενων καλλιτεχνών. Εδώ δεν έρχονται με έτοιμα έργα, αλλά με προτάσεις για installations που θα δημιουργηθούν λαμβάνοντας υπ όψιν το συγκεκριμενο πλαίσιο (site specific), όπου και θα εκτίθενται στο εξής, καθώς ο κήπος γλυπτικής στο Minos Beach Art Hotel έχει πια κορεστεί μετά από 40 χρόνια.
Το φετινό κάλεσμα αφορούσε προτάσεις έργων μεγάλων διαστάσεων, σχεδιασμένα να αποτελούν σημεία αναφοράς στο χώρο έκθεσής τους. Οι καλλιτέχνες έπρεπε να παρουσιάσουν την ιδέα τους λαμβάνοντας υπ΄όψιν τις ιδιαιτερότητες του χώρου, μέσα από τις κατόψεις, τις ακριβείς διαστάσεις και φωτογραφίες των χώρων αυτών.
Είμασταν εκεί, στην επίσημη παρουσίαση των νέων αυτών έργων και των δημιουργών τους, που ξεχώρισαν ανάμεσα σε 700 περίπου αιτήσεις από 72 χώρες που υποβλήθηκαν φέτος στο ίδρυμα από όλον τον κόσμο. Ξεναγηθήκαμε από τους ίδιους στις δημιουργίες τους, στους διαδρόμους του ξενοδοχείου, καθώς οι ένοικοι μπαινόβγαιναν στα δωμάτιά τους, άλλοτε αδιάφοροι, άλλοτε περίεργοι, άλλοτε έκπληκτοι κι άλλοτε με γνήσιο θαυμασμό για αυτό που αντίκρυζαν τα μάτια τους και με διάθεση να μάθουν περισσότερα.
Οι φετινοί νικητές του Διαγωνισμού Τέχνης 2024 μας συστήνουν τα έργα τους
* Το The Resilient Thread της Κατερίνας Νάκου αποτελείται από μεγάλης κλίμακας συνθέσεις υφασμένες στον αργαλειό, οι οποίες αναδιαμορφώνουν το ρόλο των διακοσμητικών στοιχείων της τέχνης “passementerie” (πασμαντερί), μιας υπό εξαφάνιση τέχνης που παραδοσιακά διακοσμούσε τα περιθώρια, καθώς πάντα τα μοτίβα της κοσμούσαν τα άκρα των υφαντών, ως γαρνιτούρα, αλλά στο έργο της μεγεθύνεται και γίνεται το κεντρικό στοιχείο της “αφήγησης” της. Έτσι, κάτι που συνηθίζαμε να βλέπουμε σε μινιατούρα ενός εκατοστού, εδώ μπορεί να έχει μεταμορφωθεί σε μία σύνθεση ενός μέτρου. Όπως λέει η Κ. Νάκου: «Το έργο είναι συμβολικό και αποτελεί για μένα μια καλλιτεχνική πρόκληση, όχι μόνο λόγω της μεγάλης κλίμακας, αλλά και λόγω της πολυπλοκότητας των χειροποίητων υφαντών συνθέσεων και αλληλοεπιδρώντων νημάτων που περιπλέκονται με στόχο να αναδείξουν την ποικιλομορφία της τέχνης ‘passementerie’».
Η τέχνη αυτή, που σχετίζεται και με την κορδονοποιϊα, στο εντυπωσιακό έργο της νεαρής καλλιτέχνιδας εκφράζει με έναν τρόπο και την συμπερίληψη καθώς φεύγει από το περιθώριο, όπου παραδοσιακά ανήκε, και αίφνης κυριαρχεί στο προσκήνιο, πρωταγωνιστώντας. Mε τον τρόπο αυτό από κάτι παραδοσιακό, η σύνθεσή της μεταμορφώνεται σε κάτι βαθιά μοντέρνο. Ένα ζευγάρι που περνά απο εκεί στέκεται να φωτογραφίσει ένα τμήμα της εγκατάστασης. Η Κ.Νάκου, μαθαίνουμε, υφαίνει χρόνια, και έχει σπουδάσει κλωστοϋφαντουργία αλλά, όπως μας λέει, αυτήν την τεχνική δεν την έμαθε ποτέ στη σχολή. Οι συνθεσεις της άλλοτε θυμίζουν ηλεκτρικό κύκλωμα, άλλοτε κλειδί του σολ, κι άλλοτε δίνουν την αίσθηση κάποιου ιερατικού αντικειμένου.
* Το Long Waves του Στρατή Ταυλαρίδη είναι μια εγκατάσταση μεγάλης κλίμακας - 30 μέτρων - από διάτρητο χειροποίητο χαρτί από το Νεπάλ, με την τεχνική του paper cut που φέρνει στη μνήμη μας τη μορφή και την κίνηση της θάλασσας, αλλά παράλληλα λειτουργεί και ως σύμβολο μίας νέας εποχής, παρομοιάζοντάς την με εικόνες από δίχτυα ψαρέματος. Στόχος είναι η αφύπνιση του κοινού για την επιτακτική σημασία της φροντίδας των θαλασσών. Όπως λέει ο καλλιτέχνης: «Θέλω να στρέψω το βλέμμα σε κάτι που έχουμε παύσει να παρατηρούμε, το οποίο, εξαιτίας του τρόπου ζωής μας, περνά πλέον απαρατήρητο. Είμαστε αναπόσπαστο κομμάτι της καταστροφικής πορείας που συμβαίνει τώρα και μας δίνεται η δυνατότητα να το ανατρέψουμε».
Το έργο του δίνει την αίσθηση μίας δίνης, και μέσα από την ρευστότητα του, παραπέμπει στην θάλασσα της Κρήτης –αποτελεί ένα σχόλιο στην ρύπανση σπό τα αλιευτικά προϊόντα, «ένα πραγματικό έγκλημα που συντελείται κάτω από το αστραφτερό μπλε της θάλασσας, όπου καταλήγουν εκατομμύρια απορρίματα, όπως δίχτυα που σκοτώνουν ζώα που ο άνρθωπος δεν τρώει». Αν περάσεις από το διάδρομο με μία συγκεκριμένη ταχύτητα, νοιώθεις πως το έργο του κινείται. «Ήθελα ο θεατής να νοιώθει πως βρίσκεται μέσα στη θάλασσα, μεχρι το τέλος του διαδρόμου, αλλά ταυτόχρονα να δημιουργείται μία αίσθηση illusion».
* Το Τοπίο σε Κίνηση της Ειρήνης Μίγα είναι ένα έργο τέχνης που ανταποκρίνεται στο χώρο (site-responsive) και συνδυάζει ζωγραφικά και γλυπτικά στοιχεία, απεικονίζοντας ένα διαρκώς εξελισσόμενο τοπίο. Εμπνευσμένο από το στροβιλισμό ενός φύλλου στον αέρα, εφιστά την προσοχή μας στην απειλούμενη σπάνια χλωρίδα της Κρήτης, ενθαρρύνοντας τη συλλογική ευαισθητοποίηση για τη διάσωσή της βιοποικιλότητας του νησιού. Για να πετύχει το τελικό αποτέλεσμα χρησιμοποίησε υδατοχρώματα, φυσικές χρωστικές, γραφίτη και χειροποίητα κεραμικά στοιχεία (πέταλα, βότσαλα, πετραδάκια, κλαδιά).
Kαι με τη βοήθεια του καμυπυλόγραμμου μετάλλου, που δημιουργεί το πλαίσιο, «ήθελα όλα αυτά μαζί να δίνουν την αίσθηση μιας μονοκονδυλιάς», που θυμίζει υπογραφή. «Πώς μπορούμε να φέρουμε το παρελθόν στο σήμερα;» αναρωτιέται. «Πώς μπορούμε να διαφυλάξουμε αυτήν την κληρονομιά;».
Τα έργα αυτά, κάθε χειμώνα πρέπει να βγαίνουν από τον τοίχο και να συντηρουνται.
Η νεαρή επιμελήτρια, ιστορικός τέχνης και διευθυντρια του Ιδρύματος Γιώτα Δημητρίου, είναι ο φύλακας άγγελος των εκθεμάτων που άρχισαν να εμπλουτίζουν τη νέα αυτή μόνιμη συλλογή τέχνης στο Minos Palace: είναι παρούσα από τη στιγμή της ιδέας, όπως κατατίθεται ως πρόταση εν τη γενέσει της από τους συμμετέχοντες στο διαγωνισμό, μέχρι τη στιγμή που το έργο στήνεται. Αλλά και αργότερα: όταν πια το έργο αυτό είναι αναπόσπαστο κομμάτι του χώρου, όπως το βιώσαμε κι εμείς. Είναι ο άνθρωπος που θα θα το τσεκάρει καθημερινά για φθορές, που θα το φροντίσει όταν παρατηρήσει ένα τσάκισμα εκεί που δεν πρέπει ή έναν ιστό αράχνης...
Η Γιώτα ενσαρκώνει ιδανικά τον όρο «φροντίδα» που είναι και η θεματική, τα τελευταία χρόνια, γύρω από την οποία καλούνται να δημιουργήσουν τα έργα τους οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στον Διαγωνισμό του Ιδρύματος Γ.&Α. Μαμιδάκη. Φυσικά, το πώς προσεγγίζουν τον όρο φροντίδα οι καλλιτέχνες ποικίλλει: από την φροντίδα της οικογένειας και του εαυτού μας, μέχρι την δημόσια υγεία, την φροντίδα του τόπου, του περιβάλλοντος, του οικοσυστήματος. Η ίδια θεματική, μαθαίνουμε, διέπει και τα προγράμματα ερευνητικής φιλοξενίας /Residencies, καθώς και τα ανοικτά σεμινάρια του Ιδρύματος.
Οι περισσότεροι τουρίστες ξετρελλαίνονται, μας λέει η Γιώτα Δημητρίου, προσθέτοντας κατηγορηματικά, πως όχι, δεν σημειώθηκε ποτέ βανδαλισμός, μόνο μικροατυχήματα,όπως είναι επόμενο όταν μιλάμε για έργα δημόσιου χαρακτήρα. Όπως όταν ένα γκρουπ παρά λίγο να ρίξει κατά λάθος ένα έργο! Καθώς περιεργαζεται άγρυπνα τα καλλιτεχνήμτα, μας δείχνει μία πεταλουδίτσα που έχει τρυπώσει σε μία συνθεση, και μια πλεξούδα που ένας επισκέπτης έχει δημιουργήσει πλέκοντας τη φούντα ενός άλλου έργου με υφαντά. «Αυτή είναι η σύμβαση», μας λέει χαμογελώντας. «Με τα καλά της και τα κακά της. Είναι κάτι ζωντανό, που εξελίσσεται».
Το καλό είναι πως η τοπική κοινωνία συμμετέχει ενεργά, μαζί και τα παιδιά της περιοχής, που παίρνουν μέρος στα εκπαιδευτικά προγράμματα του Ιδρύματος, όπως «Ο περίπατος της χελώνας».Το ίδρυμα κάνει και κάποιες χορηγίες, λ.χ. για να στηθούν βιβλιοθήκες σε κοντινά σχολεία.
Αυτό που τονίζουν μετ΄ επιτάσεως όλοι οι εμπλεκόμενοι, είναι πως η Τζίνα Μαμιδάκη δεν ενδιαφέρεται για ένα αμέτοχο κοινό. Θέλει να διαμορφώσει ένα σώμα φιλότεχνων πελατών που θα επιλέγει τα ξενοδοχεία της ακριβώς γιατί ενδιαφέρεται για την τέχνη. Ο κόσμος, ως γνωστόν, εκπαιδεύεται. Και δεν είναι μόνο οι πελάτες. Ειναι και οι ντόπιοι, οι εργαζόμενοι και τα παιδιά τους...
Πώς όμως βιώνουν οι καλλιτέχνες την δημιουργία και την έκθεση των συνθέσεών τους σε έναν χώρο με τόσες ιδιαιτερότητες, όπως είναι το ξενοδοχείο;
Η Κατερίνα Νάκου, βρίσκει υπέροχο το να εκτίθενται τα έργα της εδώ. «Καθώς το textile art απευθυνεται εκ των πραγμάτων σε ενα πολύ περιορισμένο κοινό, εδώ το έργο βρίσκει πολλούς αποδέκτες. Με σταματούν, με ρωτούν, προσπαθούν να καταλάβουν σε τι διαφοροποιείται από τον παραδοσιακό αργαλειό».
Η Ειρήνη Μίγα θεωρεί πως «σε ένα ξενοδοχείο μπορείς να κεντρίσεις το ενδιαφέρον ανθρώπων που δεν εχουν πάει ποτέ τους σε ένα μουσείο. Κι αν καταφέρεις με το έργο σου να αγγίξεις αυτον τον άνθρωπο, είναι πολύ σημαντικό. Συχνά κουβεντιάζω με τις καθαρίστριες για το έργο. Περνάνε με τα καροτσάκια τους από μπροστά και τα λέμε. Κι αυτό μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρον».
Συζητώντας με ένα από τα μέλη της κριτικής επιτροπής, τον γνωστό εικαστικό Αλέξανδρο Ψυχούλη, μας είπε: «Είναι ωραίο να συναντάς την τέχνη εκεί που δεν την περιμένεις... Και ένας πελάτης του ξενοδοχείου μπορεί να συνειδητοποιήσει πως κουβαλάει το έργο τέχνης και φεύγοντας, μέσα του».
Ο Γιώργος Γυπαράκης υποστηρίζει πως ακριβώς αυτός είναι ο στόχος της Τζίνας Μαμιδάκη: «δεν την ενδιαφέρει να διακοσμήσει το ξενοδοχείο της, αλλά να δημιουργήσει μια εμπειρία, να στήσει μια ουτοπία.Και αυτό που την κινητοποιεί είναι η διάθεση αναζήτησης νέων καλλιτεχνών».
Ακριβώς γι’ αυτό, όπως μας είπε η Γιώτα Δημητρίου, στόχος είναι, σταδιακά, το Minos Palace να γεμίσει έργα τέχνης. Κι όχι μόνο στους εσωτερικούς χώρους του, όπως τα πρώτα αυτά έργα που εμείς επισκεπτόμαστε, αλλά και στον εξωτερικό του χώρο, με αυτό που λέμε «τέχνη τοπίου» (land art). Ένα ακόμα βήμα είναι, μαθαίνουμε, η δημιουργία ενός Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στο τρίτο ξενοδοχείο του Ομίλου, το Candia Park Village.
Μία αξέχαστη περφόρμανς σε πιθάρια
Το Σάββατο 15 Ιουνίου παρακολουθήσαμε τα εγκαίνια της έκθεσης των νικητών, που περιελάμβαναν μία μοναδική εικαστική-ηχητική περφόρμανς με επίκεντρο το έργο Six Breaths per Minute της Μαρίας Λουίζου, το πρώτο που, πριν λίγο καιρό, στήθηκε στον εξωτερικό χώρο του συγκεκριμένου ξενοδοχείου, αποτελώντας το νέο απόκτημα της συλλογής του Ιδρύματος: μία πολύ ιδιαίτερη σύνθεση από πιθάρια παραδοσιακής, κρητικής τεχνοτροπίας, που δημιούργησε με την συνεργασία ντόπιων τεχνιτών.
Αυτά τα εντυπωσιακά μεγάλα πιθάρια επιτρέπουν στον επισκέπτη να μπαίνει μέσα τους και να πειραματίζεται με τη φωνή του, μέσω της ιδιαίτερης αντήχησης που δημιουργεί αυτό το κέλυφος ή αλλιώς αυτό το «κουκούλι φροντίδας, προστασίας της έκφρασης», όπως το χαρακτηρίζει η ίδια, «το οποίο λειτουργεί ως αντηχείο.
Τρεις καλλιτέχνιδες, ανάμεσά τους και η ίδια η Μαρία Λουίζου, όρθιες ή καθιστές μέσα σ’ αυτές τις πήλινες φωλιές, φωτισμένες υποβλητικά, μάς χάρισαν μια αξέχαστη περφόρμανς με τις φωνές τους, που θύμιζαν άλλοτε μοιρολόι κι άλλοτε πολυφωνικό τραγούδι της Ηπείρου. Το έργο αυτό, με τίτλο «6 ανάσες το λεπτό» (που, όπως μας εξήγησε η Μαρία, είναι οι λιγότερες ανάσες που μπορεί να πάρει ένας άνθρωπος σε διάστημα 60 δευτερολέπτων), ξεκίνησε το ταξίδι του πριν μερικά χρόνια, με διάφορους σταθμούς (από την ευρωπαϊκή πρωτεύουσα Τιμισοάρα, μεχρι τα Γιάννενα και την έκθεση Plásmata της Στέγης) για να καταλήξει στο μόνιμο πια σπίτι του: το Minos Palace.
O σχεδιασμός του έργου ξεκίνησε το 2020 στην Πελοπόννησο και ολοκλήρωσε το ταξίδι του στο χωριό Θραψανό στην Κρήτη, το παλαιότερο σημείο παραγωγής χειροποίητων αγγείων, όπου η Μαρία συνεργάστηκε με τους παραδοσιακούς πιθαράδες. «Δουλεύαμε για 3 μήνες από το πρωί έως το βράδυ», μας είπε, εξηγώντας πως δεν ξεχωρίζει την εικαστική από τη μουσική της δουλειά. Τα πιθάρια της είναι άλλωστε κάτι σαν πήλινες ηχητικές στολές, και όπως είπε, της αρέσει να μπαίνουν μέσα τους οι θεατές.
Η Μαρία, το 2020 απέσπασε το βραβείο ARΤWORKS, ενώ η έρευνά της «Σωματικότητα στη σύγχρονη γλυπτική, φωνητική, και ελληνική παράδοση» επιχορηγήθηκε από το ΥΠΠΟ.
Ο Κήπος των Γλυπτών
Δεν θα μπορούσαμε να φύγουμε από τον Άγιο Νικόλαο, χωρίς να κάνουμε μία επίσκεψη στον Κήπο των Γλυπτών του γειτονικού Minos Beach Art Hotel όπου μας υποδέχεται ένας τεράστιος κόκκινος μίτος της Αριάδνης με τίτλο «Για τον Θησέα» (Κ.Ρόκα). Ο χώρος αντανακλά την πορεία της τέχνης στο πέρασμα των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, παρουσιάζοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους ιστορικούς τέχνης και τους φιλότεχνους.
Ο Σωτήρης Μπαχτσετζής, δείχνοντας μας το εκπληκτικό έργο του Γυπαράκη («1 Second») που κοσμεί την ρεσεψιόν του ξενοδοχείου, μας εξηγεί τη φιλοσοφία της Μαμιδάκη: «Δεν πλαισίωσε το έργο την ρεσεψιόν, αλλά η ρεσεψιόν σχεδιάστηκε γύρω από το έργο, σε μία συνομιλία αρχιτεκτονικής και τέχνης».
Ο Σωτήρης επιμελήθηκε πριν μερικά χρόνια την αναδιάταξη των έργων στον τεράστιο αυτό κήπο, «με τρόπο τέτοιο ώστε να μην επιβάλλονται στο χώρο». Εδώ θα συναντήσουμε την πρώτη εγκατάσταση του Θόδωρου αλλά και τοίχους όπου προβάλλονται βίντεο που κάποιος μπορεί να τα δει ως ζωντανή γλυπτική.
Τις εντυπώσεις πάντως, κατηφοριζοντας προς τη θάλασσα, κλέβει η ηχητική εγκατάσταση με τίτλο «Ο Πύργος των Ανέμων (Θ. Ζαφειρόπουλος, Γ. Ρυμενίδης), όπου οι μουσικές που ακούγονται καθώς περιηγείσαι στα διάφορα σημεία του έργου, συνδέονται με διαφορετικές γεωγραφικές κατευθύνσεις.
Αξέχαστος θα μας μείνει ο «Χάρης», μία μεγάλη, υπέροχη ανθρωπόμορφη φιγούρα φτιαγμένη από σκοινιά, που κρατά έναν κορμό ατενίζοντας τη θάλασσα, έργο της Ελένης Μυλωνά το οποίο εμπνεύστηκε από ένα υπαρκτό πρόσωπο, τον πρώτο επιστάτη του ξενοδοχείου. Ένα «μνημείο στον άγνωστο εργαζόμενο». Εντυπωσιακό ήταν και ένα έργο -σχόλιο στη λογοκρισία, τον εγκλεισμό και την προπαγάνδα, ένα μαύρο κελί με μεγάφωνα στην κορυφή, του Δημήτρη Nτοκατζή, το «Bρώμικα Λόγια».
Επιστρέφοντας και κλείνοντας την επίσκεψή μας στο Minos Palace, περιηγηθήκαμε και στους χώρους όπου φιλοξενούνται τα έργα των περσινών νικητών του art prize: της Μάρως Φασουλή (Nomadic Murals), του Αλέξανδρου Λάιου (Day) και της Γιαπωνέζας Ami Yamasaki (Whispers travel and whisper to you again). H τελευταία, δημιούργησε ένα έργο που θυμίζει φτέρωμα πουλιού από λευκό χαρτί σε έξι αποχρώσεις του άσπρου, αποτελούμενο από 350.000 κομματάκια χαρτιού κομμένα στο χέρι (!). Η δουλειά της ήταν τόσο κοπιαστική ώστε σχεδόν έχασε την αίσθηση του δαχτύλου της. Ομως το αποτέλεσμα την δικαίωσε: η εγκατάστασή της ήταν ταυτόχρονα ηχητική (vocal), αφήνοντας ένα ισχυρό ψυχικό αποτύπωμα στον επισκέπτη.
Info
Τα έργα θα παραμείνουν σε μόνιμη έκθεση στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης και θα ενταχθούν στη συλλογή τέχνης του Ιδρύματος, η οποία συγκεντρώνει πάνω από 70 πρωτότυπα, site-specific έργα σημαντικών Ελλήνων και διεθνών καλλιτεχνών, όπως των Magdalena Abakanowicz, Lynda Benglis, Cecilia Campos, Κώστα Βαρώτσου, Μαρίας Λοϊζίδου, Ρένας Παπασπύρου, Άγγελου Σκούρτη, Κώστα Ιωαννίδη, Νίκου Αλεξίου, Γιώργου Λάππα, Νίκου Κεσσανλή, Γιώργου Γυπαράκη και πολλών άλλων.
Η Επιτροπή Αξιολόγησης του Βραβείου Τέχνης 2024 απαρτίστηκε από τους/τις:
-Γεώργιο Γυπαράκη, Εικαστικό, Καθηγητή τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
-Πολίνα Κοσμαδάκη, Ιστορικό Τέχνης, Επιμελήτρια Μοντέρνας και Σύγχρονης Τέχνης, Μουσείο Μπενάκη
-Σωτήριο Μπαχτσετζή, Καλλιτεχνικό Διευθυντή Ιδρύματος Γ.&Α. Μαμιδάκη, Ιστορικό Τέχνης, Αν. Καθηγητή τμ. Πολιτισμού και Δημιουργικών Μέσων και Βιομηχανιών, Παν/μιο Θεσσαλίας
-Νίκο Ναυρίδη, Εικαστικό, Καθηγητή Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας
-Αλέξανδρο Ψυχούλη, Εικαστικό, Καθηγητή Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Παν/μιο Θεσσαλίας