Το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο για την παροχή δανείων ύψους 150 δισ. Ευρώ προς τα κράτη μέλη για την ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας της Ενωσης θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για αγορές από ευρωπαϊκές αμυντικές εταιρείες δήλωσε την Τρίτη (11/3) ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Τα δάνεια αυτά θα πρέπει να χρηματοδοτούν αγορές από ευρωπαίους παραγωγούς, ώστε να βοηθήσουν στην τόνωση της δικής μας αμυντικής βιομηχανίας. Οι συμβάσεις θα πρέπει να είναι πολυετείς, ώστε να παρέχεται στη βιομηχανία η απαιτούμενη προβλεψιμότητα. Και τέλος, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στις κοινές προμήθειες» είπε μεταξύ άλλων η πρόεδρος της Κομισιόν.
Σημειώνεται ότι στις 19 Μαρτίου η φον ντερ Λάιεν θα παρουσιάσει τη Λευκή Βίβλο για την Άμυνα και στις 20 Μαρτίου, δηλαδή στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σκοπεύει να υποβάλει νομοθετική πρόταση για το νέο χρηματοδοτικό μέσο.
Η φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της αναφέρθηκε αναλυτικά στο σχέδιο της για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης (REARM Europe) λέγοντας πως η λογική του είναι απλή.
«Θέλουμε να αξιοποιήσουμε κάθε οικονομικό μέσο που διαθέτουμε για να ενισχύσουμε και να επιταχύνουμε την αμυντική μας παραγωγή. Με το σχέδιο REARM Europe, μπορούμε να κινητοποιήσουμε έως και 800 δισεκατομμύρια ευρώ» είπε και επικεντρώθηκε στα τρία κύρια χαρακτηριστικά του.
Πρώτον, ρήτρα διαφυγής
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισήμανε γιατί είναι ζωτικής σημασίας η κινητοποίηση των εθνικών προϋπολογισμών.
«Σήμερα ξοδεύουμε μόλις το 2% του ΑΕΠ μας για την άμυνα. Κάθε ανάλυση συμφωνεί ότι πρέπει να κινηθούμε πάνω του 3%. Ολόκληρος ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός φτάνει μόνο το 1% του ΑΕΠ μας» είπε και πρόσθεσε ότι είναι προφανές ότι το μεγαλύτερο μέρος των νέων επενδύσεων μπορεί να προέλθει μόνο από τα κράτη μέλη.
Σχετικά με αυτό το «εργαλείο» που δημιουργήθηκε μόλις πέρυσι προτείνει να ενεργοποιηθεί με ελεγχόμενο, χρονικά περιορισμένο και συντονισμένο τρόπο - για όλα τα κράτη μέλη. Η τοποθέτησή της είναι σημαντική όσον αφορά τη φράση «για όλα τα κράτη μέλη» καθώς αυτό ζητούσε και η Ελλάδα δηλαδή την ανάγκη για ίση μεταχείριση των κρατών-μελών που έχουν ήδη επιτύχει τον στόχο του 2% των αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ.
Η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής, σύμφωνα με την φον ντερ Λάιεν μπορεί να μετασχηματίσει τους αμυντικούς προϋπολογισμούς της Ένωσης γρήγορα και αποτελεσματικά.
«Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να κινητοποιήσουν έως και 650 δισεκατομμύρια ευρώ τα επόμενα 4 χρόνια, προσθέτοντας 1,5% του ΑΕΠ στους αμυντικούς προϋπολογισμούς τους σε 4 χρόνια. Αυτό είναι τεράστιο» είπε και σημείωσε ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανέθεσε στη Κομισιόν να διευρευνήσει περαιτέρω μέτρα, ώστε να διευκολυνθούν σημαντικές αμυντικές δαπάνες σε εθνικό επίπεδο, διασφαλίζοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα του χρέους.
Δεύτερον, SAFE και άρθρο 122
Δεύτερον, σημείο είναι το νέο χρηματοδοτικό μέσο, με το οποίο συμφώνησε και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το οποίο ονομάστηκε SAFE - Security Action for Europe.
«Προσφέρουμε στα κράτη μέλη δάνεια ύψους έως και 150 δισεκατομμυρίων ευρώ - για να επενδύσουν ακολουθώντας μερικές βασικές αρχές. Θα μπορούν να επικεντρωθούν σε μερικούς επιλεγμένους τομείς στρατηγικών δυνατοτήτων, για παράδειγμα από την αεράμυνα και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, έως τον κυβερνοχώρο, για να αναφέρουμε μερικούς - έτσι ώστε να μεγιστοποιήσουμε τον αντίκτυπο των επενδύσεών μας» είπε και διευκρίνισε ότι τα δάνεια αυτά θα πρέπει να χρηματοδοτούν αγορές από ευρωπαίους παραγωγούς, ώστε να βοηθήσουν στην τόνωση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας.
Τόνισε δε ότι οι συμβάσεις θα πρέπει να είναι πολυετείς, ώστε να παρέχεται στη βιομηχανία η απαιτούμενη προβλεψιμότητα, όπως και ότι θα πρέπει να δοθεί έμφαση στις κοινές προμήθειες».
«Είδαμε πόσο ισχυρό μπορεί να είναι αυτό. Σκεφτείτε τις πρωτοβουλίες της Τσεχίας και της Δανίας για την παροχή όπλων και πυρομαχικών στην Ουκρανία. Ένα έθνος πρωτοστάτησε. Άλλα προσχώρησαν, για να δώσουν μεγαλύτερες παραγγελίες. Η βιομηχανία αναβαθμίστηκε και οι τιμές μειώθηκαν. Ήταν γρήγορο και αποτελεσματικό. Και αυτό ακριβώς χρειαζόμαστε τώρα: ταχύτητα και κλίμακα.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο επιλέξαμε τη διαδικασία έκτακτης ανάγκης βάσει του άρθρου 122 - η οποία έχει σχεδιαστεί ακριβώς για περιόδους κατά τις οποίες ”προκύπτουν σοβαρές δυσκολίες στον εφοδιασμό ορισμένων προϊόντων”».
Με άλλα λόγια, εξήγησε, το άρθρο 122 μας επιτρέπει να αντλήσουμε χρήματα, να τα δανείσουμε στα κράτη μέλη για να επενδύσουν στην άμυνα. Αυτός είναι ο μόνος δυνατός τρόπος για έκτακτη οικονομική βοήθεια και αυτό είναι που χρειαζόμαστε τώρα».
Τρίτον, Ταμεία Συνοχής
Η φον ντερ Λάιεν αναφέρθηκε και στα Ταμεία Συνοχής λέγοντας πως «πρόκειται για μια δυνατότητα που προσφέρουμε στα κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να ανακατευθύνουν μέρος των μη δεσμευμένων κονδυλίων τους σε έργα που σχετίζονται με την άμυνα. Αυτό θα μπορούσε να είναι υποδομές ή έρευνα και ανάπτυξη. Αυτό θα ήταν εθελοντικό, για όσους θέλουν να κάνουν το βήμα παραπάνω. Εναπόκειται στο Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να αποφασίσουν σχετικά με αυτή την πρόσθετη επιλογή».
Επανέλαβε δε ότι για τον ίδιο λόγο, το REARM Europe περιλαμβάνει επίσης μέτρα για την κινητοποίηση των ιδιωτικών επενδύσεων, με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την επερχόμενη Ένωση Αποταμίευσης και Επενδύσεων.
Αυτό σύμφωνα με την φον ντερ Λάιεν θα ενισχύσει περαιτέρω την οικονομία και την ανταγωνιστικότητα της Ένωσης καθώς θα χρειαστούν νέα εργοστάσια και γραμμές παραγωγής, που θα δημιουργήσουν καλές θέσεις εργασίας, εδώ στην Ευρώπη, τόνισε χαρακτηριστικά.
«Η επενδυτική ώθηση θα γίνει αισθητή πολύ πέρα από τον αμυντικό τομέα - από τον χάλυβα μέχρι το διάστημα, από μεγάλες εταιρείες μεταφορών μέχρι καινοτόμες νεοσύστατες επιχειρήσεις τεχνητής νοημοσύνης. Μαζί, έχουμε το μέγεθος για να αποτρέψουμε κάθε εχθρική χώρα. Έχουμε την οικονομική δύναμη. Και τώρα, επιτέλους, έχουμε και την πολιτική βούληση» κατέληξε η πρόεδρος της Κομισιόν.