Ο επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) προειδοποίησε ότι ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός της Ευρώπης, που βρίσκεται στην Ουκρανία, είναι «εντελώς εκτός ελέγχου» και απηύθυνε έκκληση προς τη Ρωσία και την Ουκρανία να επιτρέψουν σε ειδικούς να επισκεφθούν τις εγκαταστάσεις για να σταθεροποιήσουν την κατάσταση και να αποφύγουν ένα πυρηνικό ατύχημα.
Ο Ραφαέλ Γκρόσι, γενικός διευθυντής της ΙΑΕΑ, είπε σε συνέντευξη την Τρίτη στο Associated Press ότι η κατάσταση γίνεται όλο και πιο επικίνδυνη κάθε ημέρα στον σταθμό της Ζαπορίζια στο Ενερχοντάρ, που κατελήφθη από ρωσικές δυνάμεις στις αρχές Μαρτίου, λίγο μετά την εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου.
«Κάθε αρχή πυρηνικής ασφαλείας έχει παραβιαστεί» είπε. «Αυτό που διακυβεύεται είναι εξαιρετικά σοβαρό και πολύ επικίνδυνο».
Ο Γκρόσι επικαλέστηκε πολλές παραβιάσεις της ασφάλειας του σταθμού, προσθέτοντας πως «είναι σε ένα μέρος όπου συνεχίζεται ο πόλεμος» κοντά σε ελεγχόμενες από τη Ρωσία περιοχές.
Δεν έχει υπάρξει σεβασμός προς τη φυσική ακεραιότητα του σταθμού, είπε, επικαλούμενος βομβαρδισμό κατά την αρχή του πολέμου, όταν κατελήφθη, και συνεχιζόμενες πληροφορίες από την Ουκρανία και τη Ρωσία που αλληλοκατηγορούνταν για επιθέσεις στη Ζαπορίζια.
Υπάρχει μια «παράδοξη κατάσταση» στην οποία ο σταθμός ελέγχεται από τη Ρωσία, μα το ουκρανικό προσωπικό του συνεχίζει να τον διαχειρίζεται, οδηγώντας αναπόφευκτα σε τριβές και φερόμενη βία, είπε. Αν και η ΙΑΕΑ έχει κάποιες επαφές με το προσωπικό, είναι προβληματικές και περιστασιακές, είπε.
Ο Γκρόσι είπε πως η αλυσίδα ανεφοδιασμού και ανταλλακτικών έχει διαταραχθεί, «οπότε δεν είμαστε σίγουροι πως ο σταθμός λαμβάνει όλα όσα χρειάζεται». Η ΙΑΕΑ επίσης χρειάζεται να πραγματοποιήσει πολύ σημαντικές επιθεωρήσεις για να διασφαλιστεί πως το πυρηνικό υλικό διαφυλάσσεται, «και υπάρχει πολύ πυρηνικό υλικό εκεί για να ελεγχθεί» είπε.
«Όταν τα βάζεις όλα αυτά μαζί, έχεις έναν κατάλογο από πράγματα που δεν θα έπρεπε να συμβαίνουν ποτέ σε πυρηνικές εγκαταστάσεις» είπε ο Γκρόσι. «Και για αυτό επιμένω από την πρώτη ημέρα ότι πρέπει να μπορούμε να πάμε εκεί για να πραγματοποιήσουμε αυτή την αξιολόγηση ασφαλείας, να προβούμε στις επισκευές και να βοηθήσουμε όπως κάναμε ήδη στο Τσέρνομπιλ».
Η κατάληψη της Ζαπορίζια από τη Ρωσία ανανέωσε φόβους πως ο μεγαλύτερος από τους 15 πυρηνικούς αντιδραστήρες της Ουκρανίας θα μπορούσε να έχει υποστεί ζημιές, προκαλώντας άλλη μια κατάσταση εκτάκτου ανάγκης όπως κατά το ατύχημα του Τσέρνομπιλ το 1986, τη χειρότερη πυρηνική τραγωδία στον κόσμο, που έλαβε χώρα περίπου 110 χλμ από το Κίεβο.
Ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν τη μολυσμένη περιοχή λίγο μετά την εισβολή, μα παρέδωσαν τον έλεγχο πίσω στους Ουκρανούς στα τέλη του Μαρτίου. Ο Γκρόσι επισκέφθηκε το Τσέρνομπιλ στις 27 Απριλίου και έγραψε στο Twitter ότι το επίπεδο ασφαλείας ήταν «σαν ένα κόκκινο φως που αναβόσβηνε». Μα είπε την Τρίτη πως η ΙΑΕΑ οργάνωσε μια «αποστολή βοήθειας» στο Τσέρνομπιλ που «ήταν πολύ πολύ επιτυχής ως τώρα».
Η ΙΑΕΑ πρέπει να πάει στη Ζαπορίζια, όπως πήγε στο Τσέρνομπιλ, και να διαπιστώσει τι ακριβώς συμβαίνει εκεί, να κάνει επισκευές και επιθεωρήσεις και να «εμποδίσει να συμβεί ένα πυρηνικό ατύχημα» τόνισε.
Με πληροφορίες από Associated Press