Ας ξεκινήσουμε δίνοντας έναν απλό ορισμό της λέξης «mansplaining», για εκείνοι που δεν την έχουν ακούσει ποτέ ξανά.
Mansplaining: Όταν ένας άντρας διακόπτει μία γυναίκα και της μιλά συγκαταβατικά για ένα θέμα που εκείνος θεωρεί ότι γνωρίζει καλύτερα, ενώ στην πραγματικότητα η γνώση του δεν είναι περισσότερη από εκείνη της γυναίκας.
Να πέσει το βίντεο!
Ξέρουμε. Το πρώτο πράγμα που σας έρχεται στο μυαλό είναι πώς το να είναι κανείς ξερόλας δεν θα έπρεπε να διαχωρίζεται βάσει φύλου, ούτε ότι είναι αποκλειστικά ανδρικό προνόμιο. Από την μία, πράγματι, έχετε δίκιο. Οι δεξιότητες που απαιτούνται για να κάνει κάποιος μία συζήτηση χωρίς να διακόπτει ή να μιλά συγκαταβατικά και υποτιμητικά σχετίζονται με τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του κάθε ατόμου. Από την άλλη, δεν είναι τυχαίο ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει κυρίως σε γυναίκες από άντρες. Όπως δεν είναι τυχαίο πως όταν το 2008, η συγγραφέας Rebecca Solnit ανέφερε για πρώτη φορά τον όρο «mansplaining» οι γυναίκες κατάλαβαν ακριβώς τι εννοούσε και τελικά έγινε τόσο μεγάλο μέρος της κουλτούρας της εποχής μας που προστέθηκε στο λεξικό της Οξφόρδης.
Για να λύσουμε κάποιες απορίες, ας ξεκαθαρίσουμε ήδη από την αρχή του κειμένου.
- Να διαφωνεί κανείς δεν είναι mansplaining, είναι απλά μέρος της ανθρώπινης φύσης.
- Να θεωρεί κάποιος ότι έχει πάντα δίκιο δεν είναι mansplaining, είναι βλακεία επειδή και βάσει πιθανοτήτων να το πάρετε κανείς δεν μπορεί να έχει πάντα δίκιο.
- Να μην μπορεί κάποιος να κάνει συζήτηση δεν είναι mansplaining, είναι δείγμα κακών τρόπων.
Όταν, όμως, κάποιος άντρας την στιγμή που μιλάς για τις κράμπες περιόδου ή για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζεις ως γυναίκα, σε διακόπτει για να σου εξηγήσει εκείνος τι σημαίνει να είσαι πρώτη μέρα αδιάθετη με 40 βαθμούς λιοπύρι και σε ερημική παραλία χωρίς ομπρέλα, τότε ΝΑΙ αυτό είναι mansplaining. Και αυτός είναι ο πιο απλοϊκός τρόπος που θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε τι είναι.
Τώρα, στο ερώτημα γιατί δεν υπάρχει womansplaining, το οποίο φαντάζομαι είναι η επόμενη απορία, η απάντηση είναι η εξής. Υπάρχει. Κανείς δεν υποστηρίζει ότι μία γυναίκα δεν μπορεί να υποτιμήσει έναν άντρα ή να του μιλήσει συγκαταβατικά. Δεδομένου, όμως, ότι οι άντρες δεν το έχουν βιώσει αρκετά μάλλον για να το εκφράσουν δημόσια, όπως κάνουν οι γυναίκες, και ότι στατιστικά οι άντρες είναι εκείνοι που βρίσκονται σε υψηλότερες θέσεις εργασιακά, μπορούμε μόνο να υποθέσουμε ότι το womansplaining δεν είναι κάτι που συμβαίνει συχνά. Εκτός αν οι άντρες φοβούνται να το παραδεχτούν επειδή θα νιώσουν μειονεκτικά και ως γνωστόν οι άντρες δεν θέλουν να εκδηλώνουν τα συναισθήματά τους (#womansplaining).
Σκέφτεστε ότι «πάλι οι γυναίκες βρήκαν κάτι για να γκρινιάξουν» ή «αμάν πια με τον φεμινισμό»;
Για να εξηγήσουμε καλύτερα τι είναι το mansplaining, πόσο ενοχλητικό είναι και γιατί θα θέλαμε να σταματήσουν οι άντρες να το κάνουν, ας δούμε μερικά παραδείγματα από την πραγματική ζωή, όπως τα βίωσαν τρεις συντάκτριες της HuffPost Greece.
Βασιλική Ζιώγα
Όταν ένας άντρας...
... προσπαθεί να σου εξηγήσει πώς θα πρέπει να νιώθεις όταν οι άνδρες σου φωνάζουν διάφορα πρόστυχα ή στην πέφτουν στον δρόμο. Δηλαδή κολακευμένη και χαρούμενη, επειδή έτσι δείχνουν πόσο τους αρέσεις. Δεν έχει καμία σημασία όταν την ίδια στιγμή προσπαθείς να του πεις ότι νιώθεις εκτεθειμένη και απροστάτευτη. Για αυτόν όλα λύνονται με ένα «έλα μωρέ, πλάκα έχει» και εκεί σταματάει η κουβέντα.
... προσπαθεί να σε πείσει με τα πιο απαρχαιωμένα επιχειρήματα γιατί η σχέση με τις φίλες σου δεν είναι αληθινή, αφού «δεν υπάρχει φιλία μεταξύ γυναικών και όλες ζηλεύετε η μία την άλλη». Και ως γνωστόν «οι άνδρες δεν ζηλεύουν και δεν κουτσομπολεύουν ο ένας τον άλλο».
... ενώ μιλάς σε κάποιον άλλο για μια σειρά ή ταινία και εξηγείς κάτι συγκεκριμένο, πετάγεται για να μιλήσει για το ίδιο πράγματα ακριβώς, επειδή το δικαιούται, «αφού είναι η αγαπημένη του και είναι ειδικός σε αυτή».
... ενώ προσπαθείς να του εξηγήσεις ότι όσο έξαλλα και προκλητικά και εάν ντύνονται σήμερα οι έφηβες, δεν είναι ποτέ δικαιολογημένο για έναν ενήλικα να τους την πέφτει, εκείνος επιχειρηματολογεί ότι τα ανήλικα κορίτσια σήμερα είναι πιο ανεπτυγμένα και ως αποτέλεσμα έτοιμα για σεξουαλικές εμπειρίες από νωρίς. Κοινώς, «το ζητάει ο οργανισμός τους».
... σε μία συζήτηση όπου εκφράζεις την άποψη ότι τα παιδιά δεν βρίσκονται ακόμη στα άμεσα -ή μακρινά- πλάνα σου, σε διακόπτει για να σου πει ότι «μα ως γυναίκα θα το νιώσεις σύντομα ότι θέλεις να γίνεις μάνα, αφού αυτό είναι στη φύση σας». Τι και αν προσπαθείς να του εξηγήσεις ότι, και όμως, όλες οι γυναίκες ίσως δεν είναι γεννημένες να κάνουν παιδιά. Εκείνος είναι πεπεισμένος ότι «με τις γυναίκες είναι αλλιώς και άλλωστε τις πιέζει και ο χρόνος».
... σε μία σύσκεψη όπου εκφράζεις ένα γεγονός, βασισμένο σε πραγματικά στοιχεία που έχεις αντλήσει απευθείας από τη δική σου δουλειά, σε διακόπτει με ένα σχόλιο που θα μπορούσε να μεταφραστεί ως «μα τι κοτσάνα είπες κοριτσάκι μου, άκου εδώ να σου πω που ξέρω καλύτερα». Εάν αυτός ο άνδρας είναι και ανώτερός σου, τότε πολύ απλά περιμένεις οι υπόλοιποι να υιοθετήσουν τη στάση του.
Νάγια Κωστιάνη
Όταν ένας άντρας...
...σου εξηγεί ότι το γεγονός πως υπάρχουν κυρίως άντρες οδηγοί στη Formula 1 και σχεδόν καμία γυναίκα, αποδεικνύει πως οι άντρες είναι καλύτεροι σε αυτό και οι γυναίκες απλά «δεν το κατέχουν». Λόγοι όπως η πατριαρχία, ο κοινωνικός αποκλεισμός της γυναίκας από «αντρικά» αθλήματα για πολλά χρόνια και ο τρόπος που ανατρέφεται η συντριπτική πλειονότητα των μικρών κοριτσιών εδώ και δεκαετίες, δεν πέρασαν ποτέ από το μυαλό του.
...σε ακούει να λες πως χάλασε ο υπολογιστής σου και σπεύδει να προτείνει, σαρκαστικά, να δεις μήπως δεν είναι στην πρίζα, επειδή είναι σίγουρος πως δεν ξέρεις να τον χειρίζεσαι. Μπορεί να είσαι ο IT της εταιρείας και να κάνει ακριβώς το ίδιο σχόλιο.
...διαβάζει το αστείο που έγραψες στο Twitter και σου απαντά προσπαθώντας να εξηγήσει, σε εσένα που το έγραψες, γιατί είναι αστείο ή πώς θα μπορούσε να είναι πιο αστείο.
...σε ακούει να μιλάς με μια άλλη γυναίκα για μια γυναικεία πάθηση και διακόπτει τη κουβέντα για να πει την άποψή του για την πάθηση μαζί με άλλα σχόλια όπως «ξέρετε για ποια άλλη γυναικεία πάθηση δεν υπάρχει η απαραίτητη ενημέρωση;». Ναι, σε παρακαλώ, πες μας με την μεγάλη σου πείρα.
...έχει άποψη για το πώς, πότε και γιατί πρέπει να χρησιμοποιείς ή να μη χρησιμοποιείς ταμπόν.
...προσπαθεί να σε πείσει πως η περίοδος δεν επηρεάζει τη συμπεριφορά της γυναίκας, είτε γιατί έτσι έχει διαβάσει σε ιατρικές μελέτες είτε γιατί «εγώ έχω φίλες που όταν έχουν περίοδο δεν τρώνε γλυκά ούτε έχουν νεύρα».
...επιμένει να σου προτείνει που να πας για φαγητό σε μια πόλη (νησί, χωριό, οτιδήποτε), ακόμη κι αν του εξηγείς πως είναι η πατρίδα σου ή πως πηγαίνεις εκεί κάθε χρόνο εδώ και 20 χρόνια και την ξέρεις απ' έξω. Εννιά στις 10 φορές αυτό που προτείνει είναι κακό, τη 10η το ξέρεις ήδη.
...αφήνει σχόλιο κάτω από ένα τραγούδι που πόσταρες στο Facebook, λέγοντάς σου με περισπούδαστο ύφος να ακούσεις και άλλους 4-5 καλλιτέχνες που πιστεύει ότι θα σου αρέσουν και να ψάξεις άλλον 1 που ξέρουν μόνο «οι γνώστες» και σίγουρα θα εκτιμήσεις και, μιας και είναι εδώ, σου προτείνει και 2-3 βιβλία που πιστεύει ότι θα σε ενδιαφέρουν αφού ακούς τέτοια μουσική.
Κατερίνα Νανοπούλου
Όταν ένας άντρας...
...προσπαθεί να σου εξηγήσει πόσο δύσκολο είναι για μία γυναίκα να είναι στο Survivor και να είναι αδιάθετη.
...προσπαθεί να σου εξηγήσει ότι η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας δεν χρειάζεται να υπάρχει και συγκεκριμένα, είναι σχεδόν προσβλητικό που υπάρχει, γιατί υπονοεί ότι δεν υπάρχει ισότητα φύλων.
...σου εξηγεί ότι ο λόγος που οι γυναίκες δεν είναι καλοί οδηγοί είναι επειδή γενετικά είναι φτιαγμένες να μην έχουν καλή αίσθηση του χώρου. Δεν φταίνε εκείνες.
...προσπαθεί να εξηγήσει στις γυναίκες γιατί τους αρέσει περισσότερο το μπάσκετ από το ποδόσφαιρο. Και σεξισμός είναι όταν η απάντηση είναι «επειδή είναι πιο απλοϊκό και το καταλαβαίνουν».
...σου εξηγεί γιατί ο φεμινισμός είναι κακό πράγμα.
...υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει μισθολογική ανισότητα και είναι όλα κατασκευασμένα ή στο κεφάλι των γυναικών.
Και εμείς δεν είμαστε οι μόνες. Δείτε παραδείγματα mansplaining όπως τα βίωσαν και άλλες γυναίκες.