Το άρωμα της ιδεολογικής διαμάχης για το τι καθορίζει το μέλλον μίας κοινωνίας και οικονομίας κρατάει αιώνες. Είναι η πολιτική ή η οικονομία που καθορίζει τις προτεραιότητες μίας κοινωνίας; Με άλλα λόγια ποιος έχει τον πρωταρχικό ρόλο για το τελικό αποτέλεσμα; Είναι το πολιτικό σύστημα και το ιδεολογικό του φορτίο ή είναι τα πραγματικά δεδομένα της οικονομίας; Και για να έλθουμε στο τι συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα πόσο σημαντική είναι για την κατανόηση και αξιολόγηση της συμπεριφοράς των πολιτών τα εθνικά, πολιτισμικά και πολιτικά θέματα (π.χ. Σκοπιανό ή ασφάλεια) σε σύγκριση με τα πραγματικά οικονομικά θέματα (π.χ. μείωση των φόρων ή οι συντάξεις); Τι θα καθορίσει τις επιλογές τους;
Όπως αντιλαμβάνεται ο καθένας το θέμα δεν είναι απλό και έχει σοβαρότατες επιπτώσεις αφού μπορεί να επηρεάσει τις επιλογές των κομμάτων και τελικά την κατεύθυνση των εξελίξεων.
Έτσι ενώ προς το τέλος του 2018 αναμένεται να διαμορφωθούν καλές συνθήκες εκλογικής αναμέτρησης για τον Σύριζα (λήξη Γ΄ Μνημονίου, ρύθμιση χρέους κ.τ.λ.) δεν είναι βέβαιο ότι θα προκηρύξει τότε εκλογές, δηλαδή ένα χρόνο νωρίτερα από την κανονική ημερομηνία.
Αντιθέτως είναι πολύ πιθανόν ότι η κυβέρνηση θα αναμείνει τη βελτίωση των οικονομικών συνθηκών που έχουν αρχίσει να εμφανίζονται και η δραστηριοποίησή τους θα παρατηρηθεί τέλος του 2018 και 2019. Έτσι η οικονομία αποκτά πάλι ισχύ ως καθοριστικός παράγοντας των εξελίξεων.
Θα επιβεβαιωθούν όμως οι προσδοκίες για μία γενναία βελτίωση του οικονομικού κλίματος το 2018 και 2019; Η απάντηση θέλει κάποια προσοχή: Η οικονομία (το ΑΕΠ, το διαθέσιμο εισόδημα) βελτιώνονται αλλά αργά. Αλλά ακόμα και έτσι θα την αφήσει ο εξωτερικός παράγοντας και η εσωτερική πολιτική να βελτιωθεί δραστικότερα; Να θυμηθούμε μόνο ότι το 2019 αναμένουμε μία σειρά από εκλογικές αναμετρήσεις (βουλευτικές, ευρωπαϊκές, δημοτικές, ίσως ξανά βουλευτικές κ.τ.λ.). Μπορεί η οικονομία να απορροφήσει μία τέτοια πολιτική αναταραχή ιδίως εάν αυτά τα γεγονότα εξελιχθούν μέσα σε κλίμα έντασης;
Και εάν εκτραχυνθεί ο εξωτερικός παράγοντας (Σκόπια, Τουρκία); Δεν θα υπάρχουν επιπτώσεις στην οικονομική προοπτική και στην οικονομική προβλεψιμότητα; Προφανώς η απάντηση είναι θετική και ανησυχητική! Αλλά ακόμα και εάν δεν υπάρξει θερμή ένταση, ο ψυχρός πόλεμος που έχει αρχίσει να αναπτύσσεται απορροφά ελληνικές δημόσιες δαπάνες για εξοπλισμούς οδηγώντας τον δημοσιονομικό χώρο που με τόσο κόπου δημιουργούμε να αρχίσει να δαπανάται σε αμυντικές δαπάνες (φρεγάτες, αεροπλάνα κ.τ.λ.)
Το συμπέρασμα από όλα αυτά είναι ότι μία μικρή ανασυγκροτούμενη οικονομία και κοινωνία θα πρέπει να θέτει απλούς και συμβατούς με τις δυνατότητές της στόχους φροντίζοντας συνεχώς τη συνοχή του εσωτερικού της μετώπου. Είναι μια στρατηγική που μειώνει το εθνικό κόστος και ενεργοποιεί όλες τις διαθέσιμες εθνικές δυνάμεις για μία Ανάσταση της οικονομίας. Ας το ευχηθούμε!