Σε μια αποθήκη στα περίχωρα της Βαρκελώνης, γυναίκες εργάζονται διαχωρίζοντας χειροκίνητα μπλουζάκια, τζιν και φορέματα από μεγάλους σωρούς μεταχειρισμένων ρούχων συμβάλλοντας σε αυτό το μικρό βήμα προς την αντιμετώπιση του τεράστιου προβλήματος της Ευρώπης σχετικά με τα απόβλητα της μόδας.
Εντός ενός έτους, το κέντρο διαλογής που διαχειρίζεται η φιλανθρωπική οργάνωση Moda Re - διαχειρίζεται τη μεγαλύτερη αλυσίδα μεταχειρισμένων ρούχων στην Ισπανία- σχεδιάζει την επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση ενδυμάτων διπλάσιου όγκου από αυτόν που διαχειρίζεται ως τώρα φτάνοντας τους 40.000 μετρικούς τόνους ετησίως.
Η Moda Re, η οποία χρηματοδοτείται εν μέρει από την Inditex, ιδιοκτήτρια της εταιρίας Zara, θα επεκτείνει τις εγκαταστάσεις της στη Βαρκελώνη, το Μπιλμπάο και τη Βαλένθια, ως απάντηση σε ένα μπαράζ νέων προτάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον περιορισμό της βιομηχανίας μόδας.
Ούτε το 1/4 των απορριμμάτων δεν ανακυκλώνεται
Επίσης, στην Ισπανία, ανταγωνιστές όπως η H&M, η Mango και η Inditex δημιούργησαν μια μη κερδοσκοπική ένωση για τη διαχείριση των αποβλήτων ρούχων, ανταποκρινόμενοι σε νόμο της ΕΕ που απαιτεί από τα κράτη μέλη να διαχωρίζουν τα υφάσματα από τα άλλα απόβλητα από τον Ιανουάριο του 2025.
Παρά τις προσπάθειες αυτές, λιγότερο από το ένα τέταρτο των 5,2 εκατομμυρίων τόνων απορριμμάτων ενδυμάτων της Ευρώπης ανακυκλώνεται και εκατομμύρια τόνοι καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής κάθε χρόνο, δήλωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούλιο.
Τα ακριβή στοιχεία σχετικά με την αύξηση των απορριμμάτων ενδυμάτων είναι ελάχιστα, αλλά η συλλογή για ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση αυξήθηκε σταδιακά σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες από το 2010 περίπου, σύμφωνα με έκθεση της ΕΕ του 2021.
Η γρήγορη μόδα είναι μη βιώσιμη
Η γρήγορη μόδα ή η κατασκευή και πώληση φθηνών ρούχων με σύντομη διάρκεια ζωής, είναι «εξαιρετικά μη βιώσιμη», δήλωσε η Κομισιόν τον Ιούλιο. Η κλωστοϋφαντουργία συμβάλλει σημαντικά στην κλιματική αλλαγή και την περιβαλλοντική ζημία, σημειώνεται.
Το κύριο πρόβλημα είναι η υπερκατανάλωση. Η Hugo Boss ανέφερε σε δήλωσή της στο Reuters ότι «η υπερπαραγωγή και η υπερκατανάλωση είναι, σε γενικές γραμμές, ένα πρόβλημα σε ολόκληρη τη βιομηχανία», προσθέτοντας ότι χρησιμοποιεί ανάλυση δεδομένων για την καλύτερη προσαρμογή της παραγωγής στη ζήτηση.
Θα χρειαστούν επενδύσεις ύψους 6-7 δισεκατομμυρίων ευρώ έως το 2030 για να δημιουργηθεί η κλίμακα επεξεργασίας και ανακύκλωσης αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων που επιδιώκει η ΕΕ. Σε δήλωσή της στο Reuters, η H&M δήλωσε ότι αναγνώρισε ότι είναι «μέρος του προβλήματος».
Εμπόδια
Τα εμπόδια για τη σημαντική μείωση των απορριμμάτων ενδυμάτων είναι τεράστια, παρά την καταστολή της ΕΕ, τις δεσμεύσεις βιωσιμότητας της βιομηχανίας και τις πρωτοβουλίες, όπως η επέκταση της Moda Re.
Εκατοντάδες παρόμοια εργοστάσια, μαζί με επενδύσεις στην τεχνολογία και παρεμβάσεις στην αγορά, θα χρειαστούν για να επιτευχθούν οι στόχοι της βιομηχανίας για ανακύκλωση 2,5 εκατομμυρίων τόνων αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων έως το 2030.
Δεκατέσσερις εταιρείες ανακύκλωσης κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στην Ευρώπη σχεδιάζουν να αυξήσουν την παραγωγική τους ικανότητα, σύμφωνα με τη Fashion For Good, μια εταιρεία που επενδύει σε ανακυκλωμένες ίνες, η οποία πραγματοποίησε έρευνα σε 57 εταιρείες ανακύκλωσης σε έκθεση του Σεπτεμβρίου 2022.
Προϊόντα από ανακυκλωμένες ίνες
Η ΕΕ δεν έχει θέσει συγκεκριμένους στόχους για το ανακυκλωμένο περιεχόμενο στα ενδύματα, αλλά μέχρι το 2030 στοχεύει όλα τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που πωλούνται να είναι «σε μεγάλο βαθμό» κατασκευασμένα από ανακυκλωμένες ίνες, καθώς και ανθεκτικά, επισκευάσιμα και ανακυκλώσιμα.
Μια από τις προκλήσεις είναι ο διαχωρισμός των διαφόρων τύπων ινών σε πρώτες ύλες κατάλληλες για ανακύκλωση. Καθώς οι τεχνικές αυτές βρίσκονται ακόμη σε νηπιακό στάδιο, το υψηλότερο κόστος των ανακυκλωμένων υφασμάτων σε σύγκριση με τα νέα υφάσματα παραμένει εμπόδιο για την ευρεία υιοθέτησή τους.
Σύμφωνα με τα εμπορικά στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, η ΕΕ εξήγαγε 1,4 εκατομμύρια τόνους μεταχειρισμένων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων το 2022, δηλαδή υπερδιπλάσια ποσότητα σε σχέση με το 2000. Δεν επαναχρησιμοποιούνται όλα αυτά τα ρούχα και οι εξαγωγές μεταχειρισμένων ρούχων από την Ευρώπη στην Αφρική μπορεί να οδηγήσουν σε ρύπανση, όταν τα ρούχα που δεν μπορούν να μεταπωληθούν καταλήγουν σε χωματερές, δήλωσε η ΕΕ.
Οι προτεινόμενοι κανόνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επιδιώκουν να πατάξουν τους ασυνείδητους φορείς που εξάγουν κατεστραμμένα αντικείμενα που προορίζονται για χωματερές και θα απαιτούν από τις χώρες να αποδείξουν την ικανότητά τους να διαχειρίζονται το υλικό με βιώσιμο τρόπο.
Μόνο το 8% των δωρεών μεταπωλείται σήμερα στα καταστήματα μεταχειρισμένων ειδών της Moda Re, μέθοδος που θεωρείται ευρέως ως ο πιο αποτελεσματικός τρόπος επαναχρησιμοποίησης των παλαιών ρούχων. Παρόμοια ποσότητα καταλήγει στην ευρωπαϊκή χωματερή.
Ευθύνη της κάθε εταιρίας
Η Adidas, η Bestseller και η H&M έχουν επενδύσει στη φινλανδική νεοφυή εταιρεία Infinited Fiber Company, η οποία παράγει ίνες από απορρίμματα υφασμάτων, χαρτόνι και χαρτί. Η νομοθετική ώθηση της Επιτροπής περιλαμβάνει κανόνες που θα υποχρεώνουν τους λιανοπωλητές να συνεισφέρουν στο κόστος συλλογής μεταχειρισμένων ρούχων για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση.
Σύμφωνα με τους προτεινόμενους κανόνες, οι λιανοπωλητές θα πληρώνουν ένα τέλος ύψους περίπου 12 λεπτών του ευρώ ανά τεμάχιο, για κάθε ένδυμα που πωλείται στην ΕΕ, με υψηλότερα ποσοστά για τα ενδύματα που είναι πιο δύσκολο να ανακυκλωθούν.