Το πάθος που έχεις να συναντήσεις μαγευτικούς κόσμους και πρόσωπα απρόσιτα στο κοινό στο οποίο απευθύνεσαι, σε υποχρεώνει σε μια διαρκή και απαιτητική αναζήτηση. Αλλά για να πλησιάσεις πρόσωπα που δεν είναι στον τηλεφωνικό κατάλογο πρέπει να έχεις και το τηλέφωνό τους! Συχνά το έβρισκες από τους μάνατζερ και από τους φίλους τους. Ενίοτε σε κάποιο «πρακτορείο αριθμών τηλεφώνου». Το τηλέφωνο της Joan Baez, για παράδειγμα, μου κόστισε 50 δολάρια!
Σημασία έχει βέβαια τι είδος πρόσωπο αναζητάς. Εμένα η ανάγνωση μιας καίριας ιστορικής, κοινωνικής, πολιτιστικής ή και πολιτικής αναταραχής, που ήταν το αντικείμενο της έρευνάς μου, θα με οδηγήσει και στα πρόσωπα που την υπέστησαν. Αναταραχές όπως ο Ελληνικός Εμφύλιος, το κρίσιμο για την Ελλάδα σκάνδαλο του Γουότεργκεϊτ, ή τα κινήματα των νέων γενιών όπως αυτά της «pop generation».
Στην αναζήτηση αυτών των συναντήσεων, οι επαφές δεν υπερβαίνουν ενίοτε μια τηλεφωνική συνδιάλεξη. Σ’αυτές τις γνωριμίες θα αφιερώσω το σημερινό μου σημείωμα και τα 6 που θα ακολουθήσουν (Λούις Άρμστρονγκ, Λένι Ρίφεσταλ, Χίλαρι Κλίντον, Χένρι Κίσινγκερ, Κρίστοφερ Γούντχαουζ, Σπύρος Μαρκεζίνης)
Χάρη στη Χούντα που με απέλασε από την Ελλάδα και στη Γαλλική Τηλεόραση που με περισυνέλεξε, έχω μια εκπομπή για την οποία σκηνοθετώ θέματα εμβληματικά και συμβολικά στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη. Είναι η εποχή μιας αναγέννησης πολιτιστικής στις χώρες της Δύσης και ιδιαίτερα στην Αμερική. Και ιδιαίτερα στον κόσμο της «Pop Generation», που έχει μεγαλώσει στην αγκαλιά της pop music (popular, που σημαίνει ταυτόχρονα λαϊκή και δημοφιλής). Είναι η «μεταπολεμική» εποχή όπως θα ονομαστεί. Όταν δηλαδή, στην Αμερική για παράδειγμα, πήρε τέλος το άγχος του Ψυχρού Πολέμου και του Μακαρθικού αστυνομικού κράτους. Όταν σύσσωμη η νεολαία της Αμερικής – αλλά και της Ευρώπης – ξεσηκώθηκε ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ, τον οποίο είχε ξεκινήσει ο Λύντον Τζόνσον, Πρόεδρος των ΗΠΑ. Το 1969, γύρισα μια επίσκεψη στο σπίτι της Joan Baez η οποία είχε φυλακιστεί για συμμετοχή σε μερικές δυναμικές εκδηλώσεις εναντίον του πολέμου στο Βετνάμ, Εκεί γνώρισα και τον τότε σύζυγό της Ντέβιντ Χάρις ο οποίος περίμενε να συλληφθεί γιατί δεν είχε παρουσιαστεί στο στρατό.
Συνεχίσαμε το γύρισμα πάντα με τον φόβο ότι θα εμφανισθεί ξαφνικά ο Σερίφης της περιοχής να συλλάβει τον Ντέιβιντ...
Αν η Joan Baez τραγουδούσε folk songs, τραγούδια παραδοσιακά (αλλά και νεο-παραδοσιακά), ο Elvis Presley τραγουδούσε ροκ. Το Rock-and-roll σαν όρος προϋπήρξε αλλά τότε ήταν ένα μείγμα από παραδοσιακούς μουσικούς ήχους, που ξεπήδησε σαν μια ανάγκη όχι πια πολιτικής διαμαρτυρίας, αλλά σαν συμμετοχή στο «εορτασμό της μεταπολεμικής ευημερίας μέσα στην οποία γεννήθηκε». Στην αρχή αντιμετωπίστηκε με μεγάλη αυστηρότητα και τελικά αποθεώθηκε σε όλον τον αγγλοσαξωνικό κυρίως κόσμο.
Τα Μπλουζ είχαν αντίθετη τύχη μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο μάλλον γιατί ήταν πιο κοντά στο κλάμα παρά στο γέλιο. Ήταν σίγουρα η μήτρα που γέννησε το σύνολο σχεδόν των δημοφιλών μουσικών σχημάτων της Αμερικής (πλην της ολόλευκης country music) χωρίς τα μπλουζ να συμμετέχουν στην παταγώδη δεκαετία του 1920 (The Roaring Twenties) όταν όλοι χόρευαν γιατί επέζησαν!. Στην Αμερική, από την μια εποχή στην άλλη θα εμφανιστούν αμέτρητοι ρυθμοί, χορευτικοί και μη.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, παράλληλα με την Τζαζ και τα Rhythm & Blues, η «μαύρη μουσική» βασικά, θα γίνει δημοφιλής, κυρίως με την soul music τόσο στον Αμερικανικό Βορρά όσο και στον Νότο. Εκεί θα βρεθώ το 1970, στο διάσημο Studio Stax στην πόλη Μέμφις, λιμάνι του Μισισίπι. Για να ξεχωρίζεται από τα σόουλ του Βορρά, η μουσική του Στούντιο Σταξ ήταν γνωστή και ως «Ο Ήχος του Νότου».
Εγώ βρέθηκα εκεί για να γυρίσω το γκρουπ Booker T. & the M.G.΄s που είχε καταλάβει το Σταξ και που, χάρη στο ταλέντο του Booker, είχε εξελιχθεί σ΄ένα ιδιόρρυθμο γκροuπ του Rhythm & Blues. Και καθώς μιλούσα με τον Booker για την ταινία που θα γύριζα, του λέω: Eδώ κοντά μένει ο Έλβις Πρίσλεϊ. Έχετε καλές σχέσεις;
Ναι, ναί, μου λέει.
Δεν είμαι και πολύ του rock&roll - του λέω – αλλά, μια και είμαι εδώ, θα ήθελα να γυρίσω μια συνομιλία μαζί του.
Θα πρέπει να είναι στο μπαρ του Τζίμυ αυτήν την ώρα – μου λέει – να τον πάρουμε στο τηλέφωνο!
Παίρνει το μπαρ και ζητάει τον Έλβις. Και μου δίνει το ακουστικό. Εξηγώ στον Πρίσλεϊ γιατί είμαι στη Μέμφιδα. Του λέω ότι έχω δει και την ωραιότατη βίλα του και ότι θα ήθελα να γυρίσω στον κήπο μια συνομιλία μαζί του.
Δεν έχω αντίρρηση, μου λέει ο Πρίσλεϊ, αλλά θα πρέπει να είναι σύμφωνος ο μάνατζέρ μου.
Ποιος είναι ο μάνατζέρ σου, Ελβις;
Ο “Colonel” Parker, μου λέει και μου δίνει το τηλέφωνο του Τομ Πάρκερ.
Colonel; ρωτάω τον Booker. Έτσι του άρεσε να τον λένε, μου εξήγησε, αλλά δεν υπήρξε ποτέ Colonel!
Παίρνω τον “Colonel” στο τηλέφωνο και του εξηγώ τι θέλω.
Δεν σου δίνω την άδεια, μου λέει και μου κλείνει το τηλέφωνο!
Αυτό που κατάλαβα, από την εμπειρία μου με μάνατζερ, είναι ότι ο “Colonel” αυτός θα ήθελε να τον πάρει ο παραγωγός μου για να κλείσει πρώτα συμβόλαιο και να λάβει το 15% της αμοιβής του Έλβις, λέω στον Booker.
Aν όχι το 50! Μου λέει ο Booker. Και μου περιγράφει τον Πάρκερ:
Eίναι χρόνια που χειρίζεται τις υποθέσεις του Έλβις.
Σου δίνει συνήθως ένα συμβόλαιο, παντού ασυμπλήρωτο, που έχει μόνο την υπογραφή του Πάρκερ! Και μια φράση από κάτω που λέει: «Μην ανησυχείς παιδί μου! Είναι όλα εντάξει. Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να το υπογράψεις και να μας το στείλεις»! Από το 1967 και ύστερα έπαιρνε το 50% από όλα τα δικαιώματα του Έλβις. Δίσκους, συνεντεύξεις, συναυλίες!
H περιέργειά μου με ανάγκασε να ερευνήσω λίγο περισσότερο το φαινόμενο “Colonel Parker”. Μετά τον θάνατο του Έλβις μαθεύτηκε ότι ο Πάρκερ αυτός – που ακoλουθούσε παντού από κοντά τον Έλβις - ήταν ένας Ολλανδός που μπήκε παράνομα στις ΗΠΑ! Και το όνομά του δεν ήταν Πάρκερ, ούτε ήταν φυσικά Συνταγματάρχης (Colonel)! Και έτσι εξηγείται γιατί ως μάνατζερ του Έλβις αρνιόνταν πάντα να υπογράψει συμβόλαια για εμφανίσεις του στο εξωτερικό. Δεν θα τον άφηναν να ξαναμπεί στις Αμερική χωρίς διαβατήριο. Έλεγε στον Έλβις «ξέρεις, δεν υπάρχει καλή προσωπική ασφάλεια έξω όσο εδώ».
Και μαθαίνω ότι έπαιρνε μεγάλες δόσεις από αμφεταμίνες και διάφορες άλλες ουσίες από τις οποίες και πέθανε σε ηλικία 42 ετών. Γιατρός του ήταν ένας Έλληνοαμερικανός, ο Dr. George C. Nichopoulos! Όταν είδε σε ποια κατάσταση βρήκε τον Έλβις από τα ουσίες, του πρότεινε να του τις χορηγεί ο ίδιος για να τον ελέγχει καλύτερα.
Κατηγορήθηκε συχνά πως αυτός ήταν η αιτία που πέθανε ο Έλβις. Του έγιναν πολλές επιθέσεις από φανατικούς θαυμαστές του και μάλιστα, ύστερα από μερικά χρόνια, έφαγε μια σφαίρα στον θώρακα σε ένα ποδοσφαιρικό στάδιο που βαρέθηκε αυτός και ο παρολίγον δολοφόνος. Παρολίγον γιατί ο Dr. Nichopoulos ευτυχώς επέζησε.
Είχε διαδοθεί ότι ο Έλβις ήταν ρατσιστής. Ότι είχε πει κάποτε “τo μόνο πράγμα που μπορούν να κάνουν οι Νέγροι για μένα είναι να αγοράζουν τους δίσκους μου και να γυαλίζουν τα παπούτσια μου!»
Δεν αποκλείεται μαστουρωμένος κάποτε να είπε τη φράση που είχε ευρέως διαδοθεί.
Εγώ ρατσιστής; θα πει. Εγώ, που μεγάλωσα με τα γκόσπελ και τα Μπλουζ; Το ροκ-εντ-ρολ έλεγε πως ήταν μια σύνθεση όλων αυτών των φωνών των Μαύρων.
Αυτό που προστέθηκε στην Μαύρη κληρονομιά του Έλβις ήταν τα «σεξουαλικά» κουνήματα!. Κανείς γονέας δε γνώριζε την καταγωγή της φράσης «ροκ-εντ-ρολ». Που κι΄αυτή ήταν Αφροαμερικάνικη! Από το rock (που σήμαινε «κούνα μπρός και πίσω!») και roll (κυλίσου) μια ρηματική φράση, συνηθισμένη στους Αφροαμερικανούς. Και που αρχικά σήμαινει «να κάνουμε έρωτα»! Μια ευφημιστική φράση που θα βρούμε σε τίτλους παλιών μπλουζ. Όπως σ’ένα τραγούδι που Trixie Smith “My Man Rocks Me With One Steady Roll” (Ο άντρας μου με ταρακουνάει με ένα σταθερό πήγαινέλα).
Εφτά χρόνια αργότερα βρίσκομαι στην Αυστραλία και βλέπω ένα πρωί τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων με μια τεράστια φωτογραφία του Elvis και τίτλο THE KING IS DEAD.
Επιστρέφοντας στην Μέμφιδα, που ήταν η πρωτεύουσα των Μπλουζ, για να γυρίσω την ταινία «Αμερικάνικα Όνειρα», βλέπω να κυκλοφορούν τουλάχιστον 5 τραγουδιστές του ροκ-εντ-ρολ να τραγουδάνε σε διάφορα καμπαρέ του Λας Βέγκας και αλλού. Ντυμένοι Έλβις!. Με τα ρούχα του, τα μαλλιά του και τη ...φωνή του!
Περνάω μπροστά από τη βίλα του Έλβις και τι βλέπω; Τουλάχιστο δυο χιλιάδες άτομα να κάνουν κάθε μέρα ουρά γύρω από το τη βίλα του Έλβις, στον κήπο της οποίας είχε ταφεί,για να προσκυνήσουν τον «King». Δέκα χρόνια μετά.