«Είσαι στο δωμάτιο εννέα, είναι ένα από τα διεθνή δωμάτιά μας». Αυτή ήταν η πρώτη κουβέντα που άκουσε ο ταξιδιωτικός ρεπόρτερ του CNN Miquel Ros ο οποίος επισκεφτηκε το Hotel Arbez, από τον διευθυντή του ξενοδοχείου, παραδίδοντας του ένα βαρύ μεταλλικό κλειδί παλιάς σχολής.
«Δεν μπορούσα να συγκρατήσω την χαρά μου. Αν η προοπτική να εμφανιστώ σε ένα ξενοδοχείο χωρίς να γνωρίζω σε ποια χώρα θα κοιμόμουν εκείνο το βράδυ ήταν ήδη συναρπαστική, τι θα λέγατε αν κοιμόμουν σε δύο χώρες ταυτόχρονα;».
Το Hotel Arbez βρίσκεται στο La Cure, ένα μικροσκοπικό χωριουδάκι στην κορυφή των κατάφυτων δασών βουνών Jura, που χωρίζουν τη Γαλλία και την Ελβετία.
Χάρη σε μια ελάχιστα γνωστή διεθνή συνθήκη στα μέσα του 19ου αιώνα, ο Ros μπόρεσε να απολαύσει μία μοναδική ξενοδοχειακή εμπειρία.
Χτισμένο στο ρουστίκ στιλ που είναι τόσο διαδεδομένο σε αυτό το μέρος της Ευρώπης, το οικογενειακό Hotel Arbez Franco-Suisse - που ονομάζεται επίσης L’Arbézie - έχει την ιδιαιτερότητα να βρίσκεται ακριβώς πάνω σε διεθνή σύνορα.
Αυτή η ασυνήθιστη οργάνωση είναι μια ακούσια συνέπεια της Συνθήκης των Δαππών του 1862, με την οποία η Γαλλία και η Ελβετία συμφώνησαν σε μια μικρή εδαφική ανταλλαγή, προκειμένου να επιτραπεί ο πλήρης γαλλικός έλεγχος ενός κοντινού στρατηγικού δρόμου.
Στη συνθήκη υπήρχε πρόβλεψη για την παραμονή των κτιρίων κατά μήκος των συνόρων, γεγονός που χρησιμοποίησε ένας ντόπιος επιχειρηματίας για να ανοίξει ένα κατάστημα και ένα μπαρ, προκειμένου να εκμεταλλευτεί το διασυνοριακό εμπόριο. Το ξενοδοχείο θα ακολουθήσει το 1921.
Το αποτέλεσμα είναι ότι περίπου το μισό ξενοδοχείο βρίσκεται στη Γαλλία και το άλλο μισό στην Ελβετία, με τα διεθνή σύνορα να διχοτομούν το εστιατόριο και αρκετά από τα δωμάτια.
Μου είχαν αναθέσει ένα από αυτά τα διεθνικά δωμάτια, με το αόρατο διεθνές χάσμα να τρέχει ακριβώς μέσα από το μπάνιο και το κρεβάτι. Σημαίνει ότι οι επισκέπτες κοιμούνται με το κεφάλι στην Ελβετία και τα πόδια στη Γαλλία.
Ορατά από το παράθυρο, και μόλις λίγα μέτρα μακριά, είναι οι δύο συνοριακοί σταθμοί, ο ελβετικός στη δεξιά πλευρά, ο γαλλικός λίγο πιο κάτω στα αριστερά, με το ξενοδοχείο να καταλαμβάνει ένα τριγωνικό οικόπεδο σφηνωμένο μεταξύ των δύο.
Νομικές πολυπλοκότητες
Αυτή η διασυνοριακή πραγματικότητα είναι ενσωματωμένη στην προσωπικότητα του τόπου.
Από τους Παγκόσμιους Πολέμους μέχρι την πρόσφατη πανδημία τηςCovid-19, η μοναδική θέση του ξενοδοχείου ήταν μια ατελείωτη πηγή περίεργων καταστάσεων και ιστοριών.
Αντικατοπτρίζεται επίσης σε πολλά από τα διακοσμητικά στοιχεία που βρίσκονται σε όλη την ιδιοκτησία. Κάποια είναι προφανή, όπως οι σημαίες που κοσμούν κάποιους τοίχους, αλλά υπάρχουν και πιο λεπτές.
«Οι καθρέφτες και τα παράθυρα προορίζονται να είναι όχι μόνο ως διακοσμητικό στοιχείο, αλλά και ως σύμβολο σύνδεσης μεταξύ παρακείμενων κόσμων και πραγματικοτήτων», λέει ο Alexandre Peyron, διευθυντής του ξενοδοχείου που διευθύνει η οικογένειά του για γενιές.
Σε αυτή την περίπτωση, ενώ ολόκληρο το δωμάτιο βρισκόταν στην Ελβετία, ο τοίχος ήταν εντελώς γαλλικός.
Μια αναπαραγωγή του διάσημου πίνακα του Πωλ Σεζάν «The Card Players» προεδρεύει του εστιατορίου, που κρέμεται ακριβώς στο σημείο όπου εκτείνονται τα σύνορα.
Η σκηνή, η οποία απεικονίζει δύο άνδρες να παίζουν χαρτιά και βρίσκεται επίσης σε μια μεγάλη τοιχογραφία σε έναν από τους εξωτερικούς τοίχους του ξενοδοχείου, παραπέμπει σε ένα περιστατικό που έλαβε χώρα στο ξενοδοχείο τη δεκαετία του 1920, λέει ο Peyron: Ένας Ελβετός τελωνειακός επέβαλε πρόστιμο σε μια ομάδα πελατών που είχε πιάσει να παίζουν χαρτιά. Το αδίκημα; Όχι τζόγος, όπως λανθασμένα υπέθεσαν ορισμένοι εκείνη την εποχή, αλλά το γεγονός ότι χρησιμοποιούσαν ένα σύνολο καρτών γαλλικής κατασκευής στην ελβετική πλευρά του ξενοδοχείου χωρίς να έχουν πληρώσει πρώτα τελωνειακούς δασμούς.
Μέχρι σήμερα, το ξενοδοχείο επιτρέπει παιχνίδια, αρκεί να μην περάσουν κάρτες από τα σύνορα.
Προσέφερε άσυλο κάτα τη διάρκεια του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου
Το νομικό πλαίσιο δεν είναι ασήμαντο θέμα όσον αφορά τις επιλογές τροφίμων. Κάθεσαι στη γαλλική πλευρά του εστιατορίου; Ξεχάστε το όνειρο να παραγγείλετε Tomme Vaudoise.
Αυτό το τοπικό ελβετικό τυρί δεν μπορεί να μεταφερθεί στη γαλλική πλευρά λόγω των αυστηρών ευρωπαϊκών κανονισμών που επηρεάζουν τα μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Το ίδιο, αντίστροφα, συμβαίνει και σε ορισμένες γαλλικές σπεσιαλιτέ, όπως το saucisse de Morteau, μια ποικιλία λουκάνικου του οποίου η διανομή δεν επιτρέπεται στην Ελβετία. Είναι πιο εύκολο όταν πρόκειται για την πληρωμή του λογαριασμού, αφού γίνονται δεκτά τόσο ευρώ όσο και ελβετικά φράγκα.
Ομοίως, το ξενοδοχείο διαθέτει δύο αριθμούς τηλεφώνου, έναν για κάθε χώρα, και τα δωμάτια διαθέτουν δύο τύπους πρίζας, καθώς η Γαλλία και η Ελβετία χρησιμοποιούν διαφορετικά πρότυπα.
Οι φόροι καταβάλλονται και στις δύο χώρες, σύμφωνα με έναν ειδικό αναλογικό τύπο, σε συμφωνία με τις φορολογικές αρχές και των δύο χωρών.
Όταν η Ελβετία εντάχθηκε στη ζώνη ελεύθερης κυκλοφορίας Σένγκεν το 2008, έκανε τα πράγματα λίγο πιο απλά, αλλά στην πραγματικότητα είχε μικρή πρακτική επίδραση στην καθημερινή λειτουργία του ξενοδοχείου, καθώς ήταν πάντα ένας ιδιαίτερα πολύπλοκος διασυνοριακός χώρος.
Ένα ιδιαίτερα δραματικό παράδειγμα αυτού συνέβη κατά τη διάρκεια του Β ’Παγκοσμίου Πολέμου, λέει ο Peyron, όταν και οι υπό γερμανική κατοχή και οι συνεργαζόμενες ζώνες της Γαλλίας που ελέγχονται από το Vichy συνέκλιναν με την ελεύθερη Ελβετία ακριβώς στο σημείο όπου βρίσκεται το ξενοδοχείο.
Οι Γερμανοί κατέλαβαν το γαλλικό μισό του ξενοδοχείου, αλλά επειδή η σκάλα που οδηγεί στα δωμάτια βρισκόταν εν μέρει στην ελβετική επικράτεια, οι επάνω όροφοι παρέμεναν απαγορευμένοι, καθιστώντας τους ένα σχετικά ασφαλές καταφύγιο για πρόσφυγες και συμμάχους πιλότους που βρίσκονταν εν κινήσει.
Τόπος για μυστικές συνομιλίες
Αυτή δεν ήταν η τελευταία φορά που το ξενοδοχείο μπλέχτηκε με τα υψηλά διακυβεύματα της διεθνούς γεωπολιτικής. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, το Hotel Arbez ήταν επίσης το σκηνικό μυστικών διαπραγματεύσεων που οδήγησαν στην ανεξαρτησία της Αλγερίας από τη Γαλλία το 1962.
Φοβούμενοι τη σύλληψη, οι Αλγερινοί διαπραγματευτές δεν ήθελαν να πατήσουν το πόδι τους σε γαλλικό έδαφος, ενώ οι γαλλικές αρχές ήθελαν να διεξάγουν τις συνομιλίες διακριτικά εντός των συνόρων τους. Ένα ιδιωτικό δωμάτιο στο ξενοδοχείο προσέφερε την ιδανική λύση.
Η περίεργη κατάσταση του ξενοδοχείου μπορεί επίσης να έχει χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς από άτομα με λιγότερο καλοπροαίρετες προθέσεις. Στις αρχές του 2002, λίγο μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ο Peyron λέει ότι το ξενοδοχείο επισκέφθηκαν πράκτορες μιας άγνωστης υπηρεσίας ασφαλείας για να διερευνήσουν την πιθανότητα ένας πράκτορας της Αλ Κάιντα να χρησιμοποίησε τη διαμονή του για να περάσει τα σύνορα απαρατήρητος.
Πιο πρόσφατα, με το ξέσπασμα της πανδημίας Covid-19, το Hotel Arbez βρέθηκε ξανά στην πρώτη γραμμή.
Όπως και η υπόλοιπη τουριστική βιομηχανία, το ξενοδοχείο επλήγη σε μεγάλο βαθμό, αν και κατάφερε να παραμείνει ανοιχτό για κάποιο χρονικό διάστημα, προκειμένου να παρέχει καταλύματα στο υγειονομικό προσωπικό.
Οι διευθυντές του, ωστόσο, έπρεπε επίσης να αντιμετωπίσουν την πολυπλοκότητα δύο διαφορετικών και συνεχώς εξελισσόμενων συνόλων περιορισμών, επιλέγοντας συνήθως να εφαρμόσουν τον αυστηρότερο από τους δύο, οι οποίοι, τις περισσότερες φορές, έτειναν να είναι εκείνοι στη γαλλική πλευρά.
Αν και οι καραντίνα μειώθηκε σταδιακά, τα σύνορα παρέμειναν κλειστά για αρκετό καιρό. Δεδομένου ότι είναι προσβάσιμο και από τις δύο χώρες, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το ξενοδοχείο προσέφερε ένα καταφύγιο για ζευγάρια που είχαν βρεθεί αποκλεισμένα στις αντίθετες πλευρές των συνόρων.