Με την έλευση του 2022 οι κανόνες στη δερματοστιξία αλλάζουν, καθώς από τις 4 Ιανουαρίου τέθηκε σε ισχύ η νομοθεσία REACH. Σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς, η χρήση περισσότερων από 4.000 επικίνδυνων, αλλά προηγουμένως μη διευθετημένων (μη επαρκώς ελεγμένων), χημικών ουσιών στα μελάνια για τα τατουάζ απαγορεύεται.
Πρακτικά τα περισσότερα από τα μελάνια στα μοτεράκια των tattoo artists είναι πλέον παράνομα, γεγονός που θα μπορούσε να σημαίνει πως τα τατουάζ θα κινδυνεύσουν με εξαφάνιση. Ο tattoo artist Γιώργος Σίμος, δημιουργός περίτεχνων σχεδίων με φανατικούς ”πιστούς” μιλά στη HuffPost Greece για την επόμενη μέρα του τατουάζ, τους προβληματισμούς και τις προκλήσεις της τέχνης του.
Ποιά χρώματα θεωρούνται περισσότερο προβληματικά
Αρχικά, στους περιορισμούς για τις ουσίες που χρησιμοποιούνται στο τατουάζ οδήγησαν ανησυχίες της επιστημονικής κοινότητας για τους ερεθισμούς που προκαλούν ορισμένες από αυτές στο δέρμα ή και πιθανή σύνδεση του τατουάζ με την εμφάνιση καρκίνου. Ο Γιώργος Σίμος επισημαίνει πως αν και έχουν υπάρξει κατά καιρούς άρθρα και έρευνες, η επιστημονική έρευνα για το αν τα μελάνια προκαλούν καρκίνο παραμένει ημιτελής. Ορισμένες ουσίες στα μελάνια έχουν αποδειχθεί καρκινογόνες, αλλά η άμεση σύνδεση προς το παρόν δεν επιβεβαιώνεται.
Αυτή τη στιγμή ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Λουντ της Σουηδίας εργάζονται πάνω σε μια νέα μελέτη για να απαντήσουν αν τα τατουάζ συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου. Το πρότζεκτ θα ολοκληρωθεί στα τέλη του 2022.
Το 2016 υπήρξε, λέει ο Σίμος, ένα ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο με ισχύ ενός έτους και έκτοτε ήρθαν πολλές αλλαγές. Πολλές από τις ουσίες που περιέχονται στα μελάνια για τα τατουάζ, βασίζονται σε ουσίες που συναντάμε και στη φύση (αμαμηλίς, μπακάμη) ή και σε καλλυντικά προϊόντα(ισοπροπυλική αλκοόλη). Επίσης, οι περιορισμοί αφορούν συγκεκριμένα χρώματα όπως το μπλε και το κόκκινο, γιατί μπορεί να περιέχουν επιβλαβείς ενώσεις όπως κοβάλτιο ή αλουμίνιο. Δεν τίθεται λοιπόν ζήτημα για τα ασπρόμαυρα τατουάζ.
Καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των μελανιών παράγεται στην Αμερική, όπου οι ευρωπαϊκοί περιορισμοί δεν υφίστανται, οι κατασκευαστές άργησαν να βρουν “μελάνια-υποκατάστατα” των απαγορευμένων χρωμάτων. Στην περίπτωση του μπλε και του πράσινου χρώματος (που επίσης θεωρείται πως περιέχει πολλά πηκτικά), επειδή δεν έχουν βρεθεί προϊόντα με βάση τους κανονισμούς που να πλησιάζουν το προηγούμενο αποτέλεσμα, δόθηκε παράταση ενός χρόνου στη χρήση των ήδη υπαρχόντων μελανιών.
Άραγε, τα νέα «νόμιμα» μελάνια που θα δημιουργηθούν θα έχουν την ίδια ζωντάνια και αντοχή; Σε αυτό το ερώτημα δεν υπάρχουν ακόμη σαφείς απαντήσεις. Κατά τον Γιώργο Σίμο, σε γενικές γραμμές η υψηλή χημική επεξεργασία και η μικρότερη παρουσία πηκτικών ουσιών ίσως οδηγήσει σε ένα αποτέλεσμα μικρότερης διάρκειας, ενώ σε αυτό είναι πιθανό να συντελούν και παράγοντες όπως το σημείο που γίνεται το τατουάζ ή ο τύπος της επιδερμίδας. Ο καλλιτέχνης προβλέπει ακόμη με επιφύλαξη ότι - για τους ίδιους λόγους - η αφαίρεση του τατουάζ θα μπορούσε να γίνει μελλοντικά πολύ πιο εύκολη υπόθεση.
Σίγουρα ακίνδυνα τα ασπρόμαυρα τατουάζ
Στη χώρα μας τα τατουάζ δεν κινδυνεύουν, καθώς ως επί το πλείστον πρόκειται για ασπρόμαυρα τατουάζ.
Η εφαρμογή και ο έλεγχος της τήρησης των περιορισμών θεωρείται στην πράξη δύσκολος - όχι μόνο στην Ελλάδα - λόγω και της ιδιαιτερότητας του κλάδου. «Εφόσον δεν προβλέπονται κυρώσεις και πρόστιμα», λέει ο Γιώργος Σίμος, «η χρήση των κατάλληλων μελανιών επαφίεται κυρίως στον επαγγελματία και στην σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του καλλιτέχνη ή του στούντιο με τους πελάτες».
Την ίδια ώρα ο Μαρκ Μπλένι, ειδικός στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA) που εργάστηκε για την πρόταση απαγόρευσης, επισημαίνει πως «εναπόκειται πραγματικά στους κατασκευαστές να βεβαιωθούν ότι προμηθεύονται τα μελάνια τους από παρασκευαστές που συμμορφώνονται με τη νομοθεσία».
Σε ότι αφορά την πιθανότητα ορισμένοι να αναζητήσουν εκτός Ευρώπης καλλιτέχνες και στούντιο, όπου δεν ισχύουν οι περιορισμοί, ο Γιώργος Σίμος εξηγεί πως έτσι και αλλιώς «υπάρχουν λάτρεις του τατουάζ που το έκαναν αυτό και πριν από τους κανονισμούς». Αναζητώντας συγκεκριμένους καλλιτέχνες ή στιλ δερματοστιξίας, ταξιδεύουν αποκλειστικά με αυτό τον σκοπό. Βέβαια αυτό το κοινό είναι συγκεκριμένο και δεν εκτιμά πως όσοι δεν το έκαναν ως τώρα θα το ξεκινήσουν με αφορμή τις απαγορεύσεις.
Ως προς το κόστος, καθώς δεν έχουν κυκλοφορήσει ακόμη προϊόντα που να αντικαθιστούν όσα περιείχαν ουσίες που πλέον απαγορεύονται, δεν υπάρχει ασφαλές συμπέρασμα. Ο Γιώργος Σίμος πιστεύει ότι, ανάλογα με το πως διαμορφώνεται η σχέση προσφοράς και ζήτησης, ίσως υπάρξει κάποια αύξηση στο κόστος, τουλάχιστον σε μελάνια που εγγυώνται πως πληρούν τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Όσα καταστήματα διαθέτουν κάποιο απόθεμα μελανιών, λογικά δεν θα επιχειρήσουν νέα παραλαβή, ακόμη κι αν ορισμένα εκ των προϊόντων τους περιέχουν ουσίες της λίστας των απαγορευμένων.
Κι αν ακόμα τα τατουάζ “φρενάρουν” αυτό θα είναι προσωρινό, εκτιμά ο έμπειρος tattoo artist, καθώς η ζήτηση και η επιθυμία των νέων ανθρώπων για τατουάζ είναι αυξητική, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλο τον κόσμο.