Ανεξάρτητα από την ηλικία μας, οι περισσότεροι δηλώνουμε πως «μάλλον γερνάμε» κάθε φορά που δεν μπορούμε να βρούμε τις λέξεις για να περιγράψουμε κάτι ή παραλείπουμε κάτι σημαντικό από τη λίστα των υποχρεώσεών μας.
Και πράγματι, ο εγκέφαλός μας αλλάζει με τo πέρασμα του χρόνου. Πιο συγκεκριμένα, έρευνα αποδεικνύει ότι ο εγκέφαλος μας συρρικνώνεται περίπου κατά 5% ανά δεκαετία, ξεκινώντας από την ηλικία των 40 ετών.
Αλλά καθώς φτάνουμε στα 50 και τα 60 μας, τι αλλαγές θα προκύψουν στον εγκέφαλό μας;
Ποιες μικρές αλλαγές μπορούν να αποδοθούν στη φυσιολογική γήρανση του εγκεφάλου και τι μπορεί να θεωρηθεί ως κάτι πιο σοβαρό; Μιλήσαμε με γιατρούς και να τι μάθαμε:
Στα 50 μας, ο εγκέφαλος έχει ήδη αρχίσει να συρρικνώνεται
«Ο φλοιός, δηλαδή το εξωτερικό στρώμα του εγκεφάλου, αρχίζει σταδιακά να γίνεται λεπτότερος. Την ίδια στιγμή, το περίβλημα μυελίνης που περιβάλλει τις ίνες των νευρώνων, μπορεί να αρχίσει να υποβαθμίζεται, με αποτέλεσμα οι υποδοχείς να μην λαμβάνουν εξίσου γρήγορα τα ερεθίσματα από το εξωτερικό περιβάλλον», εξηγεί ο δρ Ντίλαν Γουίντ, νευρολόγος και νευροψυχίατρος στην κλινική του Κλίβελαντ.
Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν παύουμε να είμαστε αρκετά οξυδερκείς στα 50. Απλά μπορεί να αρχίσουμε να παρατηρούμε κάποιες αλλαγές σε γνωστικές λειτουργίες όπως η ανάκληση ονομάτων και αριθμών κατά παραγγελία, η ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών και η γρήγορη εναλλαγή εργασιών.
Πιο αξιοσημείωτη, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, είναι μια ανεπαίσθητη μείωση σε αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν επεισοδιακή μνήμη και αφορά λεπτομέρειες όπως το ποιος ήταν παρών σε μια συνάντηση που είχαμε την περασμένη εβδομάδα ή ποια ακριβώς ημέρα πραγματοποιήθηκε αυτή η συνάντηση.
Ο δρ Ντάλε Μπέρντεσεν, ερευνητής νευροεπιστήμης στο Pacific Neuroscience Institute, πρόσθεσε ότι οι ορμονικές μεταβολές μπορούν επίσης να συμβάλουν στις γνωστικές αλλαγές.
«Στα 50 μας, πραγματοποιούνται ορμονικές αλλαγές, λόγω της εμμηνόπαυσης στις γυναίκες και της ανδρόπαυσης στους άνδρες. Η γνωστική έκπτωση μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα της ξαφνικής πτώσης ορμονών όπως η οιστραδιόλη, που σχετίζεται με την εμμηνόπαυση», προειδοποιεί ο Μπέρντεσεν.
Στα θετικά αξίζει να σημειωθεί ότι άλλες γνωστικές δεξιότητες, όπως η ηθική κρίση, η σοφία και η ρύθμιση των συναισθημάτων, βελτιώνονται όσο περνάει ο καιρός.
Καθώς πλησιάζουμε τα 60, η συρρίκνωση του εγκεφάλου γίνεται πιο αισθητή
«Αν και διατηρούμε τις γνώσεις που έχουμε κατακτήσει καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, ο εγκέφαλος μετά τα εξήντα γίνεται λιγότερο αποτελεσματικός σε ό,τι αφορά την πρόσβαση σε αυτό το ευρύ πεδίο γνώσεων και την ανάκληση μεμονωμένων πληροφοριών», εξηγεί ο Μπέρντεσεν.
Φυσιολογικά σημάδια γήρανσης του εγκεφάλου και πότε πρέπει να ανησυχούμε
«Η πιο σημαντική επίδραση της φυσιολογικής γήρανσης είναι η επιβράδυνση των νοητικών διεργασιών. Κυρίως της ανάκλησης ονομάτων, της εναλλαγής διαφορετικών εργασιών, της αλλαγής ριζωμένων συνηθειών και της ενσωμάτωσης νέων πληροφοριών», επαναλαμβάνει ο Γουίντ.
Η γνωστική έκπτωση καθίσταται ανησυχητική όταν αρχίζει να παρεμβαίνει στην καθημερινή λειτουργία, κάτι που επίσημα ονομάζεται άνοια. Εάν λοιπόν ξεχνάμε πράγματα βασικά για την επιβίωσή μας ή αντιμετωπίζουμε ουσιαστικά προβλήματα επικοινωνίας, ο Γουίντ προτείνει να συμβουλευτούμε έναν γηριατρό ή έναν νευρολόγο.
Σημαντικό:
«Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε Αλτσχάιμερ ή κάποιο άλλο είδος άνοιας. Αλλά ένας ειδικός θα μας βοηθήσει να περιορίσουμε το πρόβλημα με θεραπείες ή αλλαγές στον τρόπο ζωής μας», σημειώνει ο Γουίντ.
Πώς θα διατηρήσουμε τον εγκέφαλό μας υγιή καθώς μεγαλώνoυμε
1. Αθλούμαστε τακτικά
Η τακτική άσκηση σχετίζεται τόσο με τη μακροζωία όσο και με το αρμονικό μεγάλωμα. Ακόμα και δραστηριότητες όπως η κηπουρική, η χειροτεχνία ή οι δουλειές του σπιτιού μας βοηθούν να κινούμαστε και να παραμένουμε δραστήριοι και σε διαρκή εγρήγορση.
2. Ασχολούμαστε με κοινωνικές δραστηριότητες
Κοινωνικοποιούμαστε τακτικά και περνάμε αρκετό χρόνο είτε με φίλους, είτε με την οικογένεια. Επιπλέον, αφιερώνουμε ώρες στον εθελοντισμό ή στη δουλειά και στις συζητήσεις με τους συναδέλφους.
3. Περιορίζουμε το άγχος
Ζητήματα εργασιακά, οικονομικά, οικογενειακά θα μας απασχολούν πάντα. Το ζήτημα είναι εμείς να αλλάξουμε τον τρόπο που τα διαχειριζόμαστε.
4. «Γυμνάζουμε» τον εγκέφαλό μας
Πέρα από τη σωματική ευεξία, η γνωστική διαύγεια αποτελεί εξίσου σημαντική απόδειξη ότι μεγαλώνουμε με αρμονικό τρόπο. Και ευτυχώς σήμερα, υπάρχουν ένα σωρό τρόποι με τους οποίους μπορούμε να εξασκήσουμε τη μνήμη και την δυνατότητα συγκέντρωσής μας.
Ποτέ δεν θεωρούμαστε υπερβολικά μεγάλοι για να μάθουμε μια νέα γλώσσα, να γνωρίσουμε ένα νέο μέρος, να μάθουμε να παίζουμε ένα μουσικό όργανο ή να καταπιαστούμε με οτιδήποτε μας φαίνεται διανοητική πρόκληση.
5. Αφιερώνουμε χρόνο στα πράγματα που μας αρέσουν
Οι πιο υγιείς ηλικιωμένοι, είναι οι εκείνοι που επιδίδονται στα πράγματα που τους κάνουν να νιώθουν ευτυχισμένοι.