Πρόσφατη τοξικολογική ανάλυση στα ηλικίας 500 ετών λείψανα δύο παιδιών που είχαν θυσιαστεί στο πλαίσιο τελετής στο ηφαίστειο Αμπάτο του Περού έδειξε ότι στα μαλλιά και στα νύχια τους υπήρχαν ίχνη κοκαΐνης, καθώς και δύο χημικές ουσίες από ένα φυτό που αποτελεί βασικό συστατικό του ψυχεδελικού ροφήματος αγιαχουάσκα.
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Ars Technica, οι εν λόγω ουσίες- χαρμίνη και χαρμαλίνη- ανήκουν σε μια ομάδα αντικαταθλιπτικών που είναι γνωστά ως ΜΑΟΙ (monoamine oxidase inhibitors). Οι Ίνκας μπορεί να βρήκαν τις ουσίες αυτές μόνο στο φυτό που είναι γνωστό σε εμάς σήμερα ως Banisteriopsis caapi, και στους ιθαγενείς Κουέτσουα ως «λιάνα των νεκρών». Το φυτό αυτό είναι ένα από τα δύο κύρια συστατικά ενός τελετουργικού ροφήματος, της αγιαχουάσκα, που μπορεί να προκαλέσει παραισθήσεις.
Ωστόσο η ανάλυση δεν έδειξε ίχνη του DMT, που καθιστά το ρόφημα τόσο ισχυρό παραισθησιογόνο. Η ουσία αυτή προέρχεται από το άλλο κύριο συστατικό του ροφήματος, του τσακρούνα- που, με τη σειρά του, είναι «συγγενής» του φυτού που μας δίνει τον καφέ.
Η απουσία του θα μπορούσε να είναι απλά μια «παραξενιά» της χημείας. Τοξικολογικές μελέτες σε τουλάχιστον ένα θύμα θυσίας από άλλο αρχαιολογικό χώρο επίσης δεν έδειξαν παρουσία DMT μα μια χημική ουσία που παράγεται όταν το σώμα μεταβολίζει DMT. Αυτό υποστηρίζει την ιδέα πως το DMT ίσως να μην είναι ένα από τα χημικά που διατηρούνται στην κερατίνη, κάτι που σημαίνει ότι η αρχαιολόγος Νταγκμάρα Σότσα του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας και οι συνάδελφοί της δεν μπορούσαν να αποκλείσουν τη χρήση αγιαχουάσκα στα παιδιά στο Αμπάτο.
Παρόλα αυτά η έλλειψη DMT στα μαλλιά και στα νύχια των θυμάτων του Αμπάτο θα μπορούσε να σημαίνει ότι ήπιαν κάτι που περιείχε τη λιάνα των νεκρών, μα όχι τσακρούνα- και αν ισχύει κάτι τέτοιο, φαντάζει πολύ πιθανό ο στόχος να μην ήταν να τους προκληθούν παραισθήσεις μα να τα διατηρούν ήρεμα κατά τη διάρκεια της μακράς πορείας που ολοκληρωνόταν με τη θυσία τους.
«Αν ισχύει, αυτό θα ήταν το πρώτο παράδειγμα της συνειδητής χρήσης των αντικαταθλιπτικών ιδιοτήτων αγιαχουάσκα που αποτελείται κυρίως, αν όχι πλήρως, από Banisteriopsis caapi» έγραψαν η Σότσα και οι συνάδελφοί της σε πρόσφατο επιστημονικό άρθρο.
Τα δύο παιδιά, μεταξύ 6 και 7 ετών, θανατώθηκαν σε μια τελετή των Ίνκας ονόματι καπακότσα. Στην αυτοκρατορία των Ίνκας ιερείς θυσίαζαν νεαρές κοπέλες και παιδιά μέχρι και τριών ετών σε τοπικές θεότητες (χουάκας).
Για εβδομάδες πριν τη θυσία τα θύματα γνώριζαν ακριβώς τι θα τους συνέβαινε. Τα θύματα που επιλέγονταν από κάθε άκρη της αυτοκρατορίας συγκεντρώνονταν στην πρωτεύουσα, Κούσκο, πριν ξεκινήσουν, στο πλαίσιο μεγάλο πορειών, για τους προορισμούς τους, όπου θα θυσιάζονταν. Κάποιες φορές επρόκειτο για ένα ταξίδι επιστροφής, ενώ σε άλλες περιπτώσεις ταξίδευαν σε άλλες επαρχίες της αυτοκρατορίας. Η εμπειρία αυτή μπορούσε να είναι τρομακτική για μικρά παιδιά, και προφανώς το θύμα δεν μπορούσε να κλαίει και να διαμαρτύρεται. Ισπανοί άποικοι που είδαν τέτοιες τελετές έγραψαν πως η διάθεση του θύματος ήταν το ίδιο σημαντική με την εμφάνισή του, καθώς τα θύματα έπρεπε να πηγαίνουν χαρούμενα στα χουάκας.
Η λύση, όπως προκύπτει, ήταν η νάρκωσή τους: Σύμφωνα με τους Ισπανούς, οι ιερείς κρατούσαν ναρκωμένα και ήρεμα τα θύματα με μια σταθερή χορήγηση ενός αλκοολούχου ποτού που ήταν γνωστό ως τσίτσα.
Τοξικολογικές μελέτες σε μουμιοποιημένα λείψανα αρκετών θυμάτων από το Περού έφεραν στο φως στοιχεία πως μασούσαν επίσης φύλλα κόκας για εβδομάδες πριν τους θανάτους τους, και κάποια θύματα πέθαναν με την τελευταία δόση στο στόμα τους. Συχνά φαίνεται πως τα παιδιά μασούσαν όλο και περισσότερη κόκα καθώς πλησίαζε η ώρα της θυσίας τους. Στα μαλλιά ενός θύματος σε άλλο αρχαιολογικό χώρο, αρχαιολόγοι βρήκαν μια ουσία ονόματι κοκααιθυλένιο, που σχηματίζεται όταν η κοκαΐνη συνδυάζεται με αλκοόλ στο σώμα.
Με άλλα λόγια, όπως υπογραμμίζεται στο δημοσίευμα, οι ιερείς των Ίνκας νάρκωναν μικρά παιδιά επί εβδομάδες έτσι ώστε να είναι υπάκουα, ήρεμα και σε μια κατάσταση ευδαιμονίας- μέχρι την ώρα της θυσίας τους.
Σημειώνεται πως μετά τον θάνατό τους τα θύματα καπακότσα λεγόταν πως γίνονταν διαμεσολαβητές μεταξύ ανθρώπων και θεών, και σε κάποια μέρη οι άνθρωποι λάτρευαν τα μουμιοποιημένα τους λείψανα. Τα δύο παιδιά που πέθαναν στο Αμπάτο θάφτηκαν σε ένα οροπέδιο κοντά στην κορυφή του βουνού με χρυσά και ασημένια εδώλια, κεραμικά σκεύη κ.α. Κάποια στιγμή μέσα στα τελευταία 500 χρόνια έπεσε κεραυνός στον χώρο, καίγοντας το μεγαλύτερο μέρος του ενός από τα λείψανα. Αρχαιολόγοι βρήκαν τους τάφους το 1995, αφού μια έκρηξη του κοντινού ηφαιστείου Σαμπαντσάγια έλιωσε το χιόνι από τις κορυφές του Αμπάτο και άλλων βουνών. Σύμφωνα με τη Σότσα και τους συναδέλφους της, το Σαμπαντσάγια ίσως να ήταν ένας από τους φυσικούς κινδύνους για προστασία από τους οποίους θυσιάστηκαν εξαρχής τα παιδιά.