Την ώρα που συναντούσα τον πρώην υπουργό Εξωτερικών της Κύπρου, Ιωάννη Κασουλίδη στο ξενοδοχείο όπου διέμενε το πρωί της Δευτέρας (09/03), ο Τούρκος πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν, είχε ήδη φτάσει στις Βρυξέλλες με την επιθυμία να γυρίσει με γεμάτα χέρια. Όπως προέβλεψε ο επί σχεδόν 30 χρόνια Κύπριος πολιτικός, ο Ερντογάν θα ζητήσει ανοιχτά ακριβώς αυτά που θέλει και θα φύγει με όσα περισσότερα μπορεί.
Μπορεί ο Ερντογάν να έφυγε εκνευρισμένος από τις Βρυξέλλες, τίποτα, όμως, δεν έχει χάσει ακόμη. Ενόψει Έβρου και κορονοϊού και μολονότι η προγραμματισμένη ομιλία που είχε ο κύριος Κασουλίδης στο Κίνημα Πολιτών ακυρώθηκε λόγω των επικρατουσών συνθηκών δημόσιας υγείας, είχε τον χρόνο να απαντήσει σε καίρια ζητήματα που αφορούν Κύπρο και Ελλάδα. Μιλώντας στη HuffPost Greece, εξήγησε πού αποσκοπεί τελικά ο Τούρκος πρόεδρος, επεσήμανε την πρόοδο της εξωτερικής πολιτικής της Κύπρου και ξεκαθάρισε ότι το Κυπριακό πρέπει να λυθεί άμεσα, ειδάλλως δεν θα λυθεί ποτέ.
Πώς αποτιμάτε την κατάσταση στον Έβρο; Ποια θα είναι η κατάληξη αυτού του υβριδικού πολέμου;
Δεν ξέρω ακόμα ποια θα είναι η κατάληξη. Η σταθερότητα της θέσης της Ελλάδας, ότι δηλαδή θα απωθήσει τις μεταναστευτικές ροές, είναι ορθή. Ξέρετε, ότι στην ΕΕ υπήρχε ο κανόνας του non refoulement. Δυστυχώς αυτό δεν μπορεί να γίνει πια, από τη στιγμή που αυτό που έπραξε η Τουρκία στα ελληνοτουρκικά σύνορα δεν είναι μια αυθόρμητη κίνηση, αλλά μια οργανωμένη επιχείρηση.
Εάν η Ελλάδα επιμείνει και κατορθώσει να συγκρατήσει τις ροές, βλέπω ότι σύντομα, αν όχι σήμερα (σ.σ Δευτέρα) που ο Ερντογάν βρίσκεται στις Βρυξέλλες, θα ανοίξει τα χαρτιά του και θα πει τι θέλει.
Είναι ολοφάνερο ότι εργαλειοποιεί τους μετανάστες που υστερόβουλα φιλοξενούσε στην Τουρκία για να εκμαιεύσει μια σειρά από τα «θέλω» του. Θα εξαρτηθεί από τη στάση της ΕΕ κατά πόσο θα επωφεληθεί. Η ΕΕ δεν θα πει ναι σε όλα. Αλλά αν νιώσει ότι πρέπει να δώσει τα χρήματα που ζητά ο Ερντογάν, τότε πιθανόν θα σταματήσει εκεί.
Θα τα κάνει τα χατίρια η ΕΕ στον Ερντογάν;
Δεν είμαι σίγουρος. Νομίζω ότι ορισμένα κράτη μέλη έχουν πει πως κάποια πράγματα δεν μπορούν να συμβούν, φανερώνοντας παράλληλα την αντίστοιχη ετοιμότητα για να μην ενδώσουν. Υπάρχουν, όμως, και κάποια άλλα κράτη, όπως η Γερμανία που για κάποιους λόγους προτιμά να πληρώσει τον «πελάτη». Θα εξαρτηθεί αν θα υπάρξει ομόφωνη απόφαση ή όχι.
Εκείνο που για μένα έχει περισσότερη σημασία είναι τι θέλει η Ελλάδα, διότι αν επιθυμεί και αυτή να έρθει η Τουρκία, να συμφωνήσει και να σταματήσει την πίεση και τις μεταναστευτικές ροές, τότε εμείς οι υπόλοιποι (τουλάχιστον η Κύπρος σίγουρα) θα κάνουμε αυτό που επιθυμεί η Ελλάδα.
Η Κύπρος στέλνει δυνάμεις. Πόσο θα επηρεάσει τις ήδη τεταμένες σχέσεις ανάμεσα σε Κύπρο και Τουρκία;
Η Κύπρος έστειλε δυνάμεις, είναι συμβολική παρουσία για να βοηθήσει την Ελλάδα στα σύνορα. Είναι ολοφάνερο ότι οι τεταμένες σχέσεις που έχουν Κύπρος και Τουρκία είναι προϊόν ξεκάθαρου σχεδιασμού από πλευράς Τουρκίας, η οποία αποσκοπεί σε διάφορα πράγματα. Μπορεί να αποσκοπεί μόνο στο να έχει το πάνω χέρι στο θέμα της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης στην Ανατολική Μεσόγειο, μπορεί να επεκτείνεται για να έχει το πάνω χέρι αν ξεκινήσουν οι συνομιλίες για το Κυπριακό, μπορεί και άλλα πράγματα. Σημασία έχει ότι η θεωρία που λέει «μην κάνετε αυτό για να μην οργιστεί η Τουρκία», δεν στέκει. Γιατί αν θέλει η Τουρκία να οργιστεί βρίσκει αφορμές.
Ποια λύση προτείνετε για το προσφυγικό;
Κατ′ αρχήν να λυθεί το Συριακό. Από εκεί και πέρα να υπάρξουν πιο έντονες συζητήσεις για να απελαύνονται όσοι δεν είναι δικαιούχοι, είτε είναι πολιτικής προστασίας, είτε οικονομικοί μετανάστες. Φυσικά, υπάρχουν και προβλήματα. Πλέον, σκίζουν τις ταυτότητές τους και οι χώρες προέλευσής τους δεν τους παίρνει πίσω. Εδώ νομίζω ότι η ΕΕ πρέπει να συσφίξει ακόμα περισσότερο τις σχέσεις με τις χώρες της Αφρικής για να τις βοηθήσει για την επιστροφή των υπηκόων τους.
Είναι καλό ή κακό για την Κύπρο που η Τουρκία δείχνει επιθετική στάση και αναθεωρητική διάθεση προς κάθε κατεύθυνση;
Μόνο κακό είναι, διότι η Κύπρος είναι μια πολύ μικρή χώρα. Δεν υπάρχει περίπτωση να τα βγάλει πέρα με την Τουρκία. Όπως ξέρετε, επειδή νιώθω ότι η Τουρκία βρίσκεται, λόγω της αναθεωρητικής της πολιτικής, αντιμέτωπη με πολλούς, βρίσκεται σε μια θέση που κάποια από τα μέτωπά της δεν της βγαίνουν, πχ το Ιντλίμπ. Στο Ιντλίμπ, κατά την άποψή μου, ο Ερντογάν έχει υποστεί μια τεράστια ήττα, ενώπιον του Πούτιν. Νομίζω, ότι δεν θα πετύχει ούτε το μνημόνιο με τη Λιβύη. Η υπερέκθεση της Τουρκίας και το γεγονός ότι κάποιοι συντελεστές ισχύος που υπήρχαν υπέρ της προηγουμένως σήμερα έχουν αρχίσει να χάνονται (πχ οικονομική ευρωστία), θα δημιουργήσει προβλήματα στο εσωτερικό της. Πλέον, άρχισε η αντίστροφη μέτρηση του Ενρτογάν και αυτό φαίνεται και στη δημοτικότητά του, ξεκινώντας από τους μεγάλους Δήμους και δη την Κωνσταντινούπολη. Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης είναι πιο δημοφιλής από εκείνον.
Το μόνο που του έχει μείνει ως συντελεστής ισχύος είναι η εργαλειοποίηση των μεταναστών που έχει στο έδαφός της. Εδώ θα εξαρτηθεί πώς θα αντιδράσει η ΕΕ.
Βλέποντας τον ρόλο που παίζει η ενέργεια και η οικονομική συνεργασία, θα λέγατε πως αυτός είναι ο πρώτος παράγοντας της εξωτερικής πολιτικής;
Όχι, τουλάχιστον όσον αφορά την εξωτερική πολιτική της Κύπρου. Εγώ θεώρησα ότι έπρεπε να αναβαθμιστεί ο ρόλος της σε θέματα που δεν αφορούν το Κυπριακό. Η εξωτερική πολιτική της Κύπρου μέχρι και πριν επτά χρόνια, ήταν μια πολιτική που αφορούσε μόνο το Κυπριακό, με αποτέλεσμα μετά την παρέλευση τόσων δεκαετιών να έχει κουράσει αυτή η πολιτική. Ήταν μια φοβική πολιτική. Η εξωτερική πολιτική μιας χώρας που θέλει να είναι και αυτή ενεργή στο να δίνει και να παίρνει, ξεκινά πρώτα από τη γεωγραφία της. Έτσι, αναβάθμισε τις σχέσεις της με τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου με το σύστημα που συμφώνησε και η Ελλάδα των τριμερών συνεργασιών.
Από την άλλη, αναβαθμίσαμε τις σχέσεις μας με τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, με τη Γαλλία να μας ονομάζει συμμάχους. Ακόμη, με τη Βρετανία, παρά τις καχυποψίες του παρελθόντος, συνεργαστήκαμε σθεναρά, διότι οι βρετανικές βάσεις στην Κύπρο χρησιμοποιήθηκαν ως ορμητήριο για επιθέσεις εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Με τις ΗΠΑ αποδειχτήκαμε ένας αξιόπιστος στρατηγικός εταίρος, διότι συμμετείχαμε στον συνασπισμό εναντίον του Ισλαμικού Κράτους και μεριμνήσαμε στο μεγαλύτερο όπλο που διαθέτει η Κύπρος - τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της- να μην γίνουν χώρος για να διαλάθουν από το εμπάργκο που υπάρχει από τα Ηνωμένα Έθνη και την ΕΕ προς τη Συρία. Αποδείξαμε ότι όλα όσα λέγαμε τα εννοούσαμε, Οι σχέσεις μας με τις ΗΠΑ έχουν βελτιωθεί.
Με τη Ρωσία, διατηρούμε άριστες σχέσεις όπως πάντα, αλλά εξηγήσαμε ότι όσον αφορά την Ουκρανία, είμαστε υποχρεωμένοι να επιδείξουμε αλληλεγγύη σε κάποια κράτη μέλη που ένιωσαν ανασφάλεια, αφου ζητάμε και από αυτούς αντίστοιχη αλληλεγγύη. Και με την Κίνα αναβαθμίσαμε οικονομικά τη σχέση μας. Υιοθετήσαμε την πολιτική του Δρόμου του Μεταξιού και καταθέσαμε στο κεφάλαιο της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων και Υποδομών (ΑΙΙΒ) . Η ενέργεια ήρθε μεταξύ πολλών άλλων.
Αλλά και πάλι, ας υποθέσουμε ότι δεν υπήρχε η Κύπρος, δεν υπήρχε καν το Αιγαίο. Με ποιους δρώντες στην Ανατολική Μεσόγειο θα μπορούσε να συνεργαστεί η σημερινή Τουρκία; Με την Αίγυπτο, που εχθρεύεται το καθεστώς Σίσι, γιατί υποστήριζε τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, με την Ιορδανία ή τις χώρες του Κόλπου, που έκαναν το ίδιο, με τον Λίβανο που ακούει για Νοσταλγία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και αισθάνεται ανήσυχος, με την Συρία;
Πόσο κοντά βρισκόμαστε στην οριοθέτηση Ελλάδας – Κύπρου;
Πρέπει να υπάρξει συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου και στη συνέχεια να δούμε την επόμενη μέρα.
Μέσα σε μια περίοδο με φορτισμένο το κλίμα σε Μέση Ανατολή και Ανατολική Μεσόγειο, πόσο εύκολο είναι να λυθεί το Κυπριακό; Θα ήταν λογική μια αναβολή;
Για μένα, όπως λέει και η κοινή λογική, είναι δύσκολο. Βέβαια, η υπερέκθεση της Τουρκίας σε πολλά μέτωπα και το πρόβλημα με τους συντελεστές ισχύος, θα μπορούσε να την κάνει να αποφασίσει ότι ήρθε η ώρα να λύσει ένα πρόβλημα, αλλά ποιος ξέρει.
Η αναβολή δεν είναι λύση. Πρέπει μετά τις εκλογές στα κατεχόμενα να πέσει το ζήτημα εκ νέου στο τραπέζι.
Το πέρασμα του χρόνου απλώς μας απομακρύνει από την προοπτική επίλυσης ή μπορεί να βρεθεί κατάλληλο timing;
Κάθε φορά γίνεται και πιο δύσκολο, όσο περνά ο καιρός. Αλλά δεν πρέπει να το αφήσουμε άλυτο.
Αν η Τουρκία επιχειρήσει άνοιγμα της Αμμοχώστου, θα υπάρξει ενταφιασμός των διαπραγματεύσεων και διχοτόμηση;
Αν υπάρξει, τα πράγματα θα είναι πολύ δύσκολα. Με το εδαφικό την κρατούσε πάντα κλειστή για να την έχει ως διαπραγματευτικό χαρτί. Αυτό το χαρτί θα χαθεί, αλλά πιστεύω, για αυτό πρέπει να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις. Αν λάβουμε υπόψιν μας ότι θα πάρει χρόνια, τουλάχιστον προλαβαίνουμε.
Tον Απρίλιο διεξάγονται εκλογές στα Κατεχόμενα, στο ψευδοκράτος. Είναι εικονική διαδικασία;
Είναι δημοκρατική διαδικασία. Προβληματίζει η ολέθρια αντιπολίτευση εναντίον του Ακιντζί που την στηρίζει ανοιχτά η Τουρκία (μέχρι πρότινος κρατούσε τα προσχήματα). Πλέον η Τουρκία βρίσκεται ανοιχτά κατά του Ακιντζί.
Τελικά για τη λύση του Κυπριακού ποιος θα πάρει την τελική απόφαση; Αμερικάνοι, Κινέζοι, Ρώσοι ή εμείς;
Τα διεθνή δρώμενα έχουν μειώσει σημαντικά την επιρροή των μεγάλων δυνάμεων. Μπορεί να βοηθούν, μπορεί να συμβάλλουν, αλλά είναι στο χέρι μας είναι να λύσουμε τα δικά μας προβλήματα, αν καταλήξουμε σε μια αμοιβαία δυνατή λύση. Πιστεύω μπορούμε να καταλήξουμε.