Διαδηλώσεις που οργανώθηκαν στο Ιράν από το κράτος πραγματοποιήθηκαν την Παρασκευή σε πολλές πόλεις για την αντιμετώπιση των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, που πυροδοτήθηκαν μετά τον θάνατο της Μαχσά Αμινί ενώ βρισκόταν υπό κράτηση επειδή «φορούσε λάθος» τη μαντίλα (χιτζάμπ).
Ορισμένοι από τους φιλοκυβερνητικούς διαδηλωτές ζητούν την εκτέλεση των ταραχοποιών της άλλης πλευράς, σε μια υπόθεση που έχει επιφέρει χάος και διχόνοια στη χώρα.
Είχε προηγηθεί η ισχυρότερη προειδοποίηση των αρχών μέχρι σήμερα, όταν ο στρατός είπε στους Ιρανούς ότι θα αντιμετωπίσει «τους εχθρούς» που βρίσκονται πίσω από τις αναταραχές - μια κίνηση που θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια συντριπτική καταστολή ανάλογη με του πρόσφατου παρελθόντος στη χώρα.
Οι διαδηλωτές υπέρ της κυβέρνησης καταδικάζουν τους αντικυβερνητικούς διαδηλωτές ως «στρατιώτες του Ισραήλ».
«Οι παραβάτες του Κορανίου πρέπει να εκτελεστούν», φώναζαν τα πλήθη.
Συνολικά 36 άνθρωποι έχουν μέχρι στιγμής σκοτωθεί στις επιχειρήσεις καταστολής, σύμφωνα με απολογισμό που έδωσε στη δημοσιότητα ΜΚΟ για τα ανθρώπινα δικαιώματα με έδρα τη Νέα Υόρκη.
Οι Ιρανοί έχουν οργανώσει μαζικές διαδηλώσεις για την υπόθεση της 22χρονης, η οποία πέθανε την περασμένη εβδομάδα αφού συνελήφθη από την «αστυνομία ηθών» επειδή φορούσε «ακατάλληλη ενδυμασία».
Ο θάνατος της Αμινί έχει αναζωπυρώσει την οργή για ζητήματα όπως οι περιορισμοί στις προσωπικές ελευθερίες στο Ιράν, οι αυστηροί ενδυματολογικοί κώδικες για τις γυναίκες και η οικονομία που κλυδωνίζεται από τις διεθνείς κυρώσεις.
Ο στρατός του Ιράν απηύθυνε την Παρασκευή σκληρή προειδοποίηση στους διαδηλωτές. «Αυτές οι απελπισμένες ενέργειες είναι μέρος της κακής στρατηγικής του εχθρού να αποδυναμώσει το ισλαμικό καθεστώς», ανέφερε.
Ο στρατός είπε ότι «θα αντιμετωπίσει τις διάφορες συνωμοσίες των εχθρών προκειμένου να διασφαλίσει την ασφάλεια και την ειρήνη για τους ανθρώπους που δέχονται άδικες επιθέσεις».
Ο υπουργός Πληροφοριών Μαχμούντ Αλαβί προειδοποίησε επίσης την Παρασκευή τους «στασιαστές» ότι «το όνειρό τους να νικήσουν τις θρησκευτικές αξίες και τα μεγάλα επιτεύγματα της επανάστασης δεν θα πραγματοποιηθούν ποτέ».
Οι διαδηλώσεις είναι ιδιαίτερα έντονες στην γενέτειρα της Αμίνι, στο Κουρδιστάν, και τις κοντινές περιοχές. Η κρατική τηλεόραση ανέφερε ότι εντοπίστηκαν δύο κρύπτες με όπλα, εκρηκτικά και εξοπλισμός επικοινωνίας και δύο άτομα συνελήφθησαν στο βορειοδυτικό Ιράν, όπου εδρεύουν ένοπλοι Κούρδοι αντιφρονούντες.
Οι κληρικοί άρχοντες του Ιράν φοβούνται μια αναβίωση των διαδηλώσεων που ξέσπασαν το 2019 για τις αυξήσεις της τιμής της βενζίνης - τις πιο αιματηρές στην ιστορία της Ισλαμικής Δημοκρατίας με περίπου 1.500 νεκρούς.
Στην τελευταία αναταραχή, διαδηλωτές στην Τεχεράνη και σε άλλες πόλεις πυρπόλησαν αστυνομικά τμήματα και οχήματα ενώ η οργή για τον θάνατο της Αμινί δεν δείχνει σημάδια υποχώρησης.
Τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν ότι έγιναν 288 σύλληψεις ταραχοποιών την Πέμπτη.
Διαδηλώσεις έχουν λάβει χώρα σε πολλές περιοχές του κόσμου: στην Ισπανία, τον Καναδά, την Ολλανδία και αλλού.
Στην Αθήνα, διαδηλωτές προσπάθησαν να πλησιάσουν την ιρανική πρεσβεία την Πέμπτη αλλά αποτράπηκαν από την αστυνομία.
Η πιο σοβαρή πρόκληση των τελευταίων ετών
Ενώ οι αρχές λένε ότι η 22χρονη πέθανε από υποκείμενους λόγους υγείας, η οικογένειά της και αμέτρητοι άλλοι Ιρανοί πιστεύουν ότι πέθανε από ξυλοδαρμό.
Οι διαδηλωτές λένε ότι αν δεν δράσουν τώρα, θα μπορούσαν να έχουν την ίδια μοίρα.
Οι Ιρανοί αισθάνονται ιδιαίτερα κουρασμένοι. Η συστηματική διαφθορά στην πολιτική ελίτ του Ιράν, η αυξανόμενη φτώχεια με πληθωρισμό πάνω από 50%, το αδιέξοδο στις συνομιλίες για το πυρηνικό πρόγραμμα και η έλλειψη κοινωνικής και πολιτικής ελευθερίας έχουν κάνει τον νεαρό και ζωηρό πληθυσμό της χώρας να αισθάνεται απελπισία.
Σύμφωνα με το Ερευνητικό Ινστιτούτο του Οργανισμού Κοινωνικής Ασφάλισης του Ιράν, τουλάχιστον 25 εκατομμύρια Ιρανοί ζούσαν κάτω από το όριο της φτώχειας μέχρι τον Ιούνιο του 2021. Αυτός ο αριθμός είναι ακόμη μεγαλύτερος σήμερα.
Αυτές δεν είναι οι πρώτες αιματηρές διαδηλώσεις στην ιστορία της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Αλλά πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ότι υπάρχει κάτι διαφορετικό σε αυτές.
Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, αυτή είναι η διαμαρτυρία μιας γυναίκας.
Ομάδες πολιτικών ελευθεριών επικεντρώνουν συνεχώς στην καταστολή των γυναικών στο Ιράν - οι μεγαλύτερες χαμένες της ισλαμικής επανάστασης του 1979.
Οι Ιρανές αναγκάστηκαν να φορούν χιτζάμπ (μαντίλα) αμέσως μετά την επανάσταση και έχουν χάσει πολλά από τα δικαιώματά τους, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ταξιδιού, του δικαιώματος στην εργασία και του δικαιώματος της επιμέλειας των παιδιών άνω των επτά ετών. Υπήρξε μόνο μικρή αντίρρηση για αυτές τις αλλαγές από τους άνδρες εκείνη την εποχή.
Ωστόσο, στις σημερινές διαδηλώσεις συμμετέχουν πολλοί άνδρες, γεγονός που μαρτυρά ότι η κοινωνία έχει αλλάξει.
Το κύριο σύνθημα των διαδηλωτών είναι «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», έκκληση για ισότητα και αντίσταση ενάντια στον θρησκευτικό φονταμενταλισμό.
Οι διαμαρτυρίες δεν είναι τώρα διάσπαρτες ούτε μεμονωμένες σε συγκεκριμένες περιοχές. Συμμετέχουν άνθρωποι από την εργατική αλλά και τη μεσαία τάξη.
Και το πιο σημαντικό: η συμβολική αξία των χιτζάμπ που καίγονται δημοσίως έχει ραγίσει την εικόνα ενός αδιάρρηκτου καθεστώτος
Ο θάνατος της Αμινί έχει ταράξει ακόμη και ορισμένους από τους σκληροπυρηνικούς υποστηρικτές της κυβέρνησης. Πολλοί από αυτούς, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων κληρικών, αμφισβητούν τις βίαιες τακτικές που χρησιμοποιούνται από την αποκαλούμενη «αστυνομία ηθών» κατά των γυναικών.
Η κυβέρνηση έχει δύο επιλογές: Να αλλάξει τους αυστηρούς κανόνες της για το χιτζάμπ, που αποτελούν μέρος της ταυτότητας της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Αλλά κάτι τέτοιο μπορεί να ενθαρρύνει τους διαδηλωτές να συνεχίσουν μέχρι να φτάσουν στο τελικό τους αίτημα για αλλαγή καθεστώτος.
Η άλλη επιλογή είναι να μην αλλάξει τίποτα και να συνεχιστεί η βίαιη καταστολή και η δολοφονία των διαδηλωτών, που μπορεί για λίγο να κατευνάσει τις αναταραχές, αλλά θα ρίξει λάδι στη ολοένα αυξανόμενη οργή τους.
Πολλοί από τους ενστόλους, που καταπνίγουν τώρα τις διαδηλώσεις, υποφέρουν επίσης από οικονομικές δυσκολίες και δεν υποστηρίζουν απαραίτητα το κατεστημένο. Εάν αυτές οι διαμαρτυρίες συνεχιστούν, μπορεί να αλλάξουν πλευρά.
Επιπλέον, τα 83 χρόνια του Ανώτατου Ηγέτη και η κακή του υγεία είναι στο μυαλό πολλών Ιρανών και στις δύο πλευρές.
Δεν είναι σαφές εάν, όποιος τον διαδεχθεί, θα μπορέσει να διατηρήσει την υποστήριξη των σκληροπυρηνικών υποστηρικτών του καθεστώτος ή όχι.
Αυτό μπορεί να μην είναι το τελευταίο κεφάλαιο, αλλά είναι πολύ σημαντικό.
Χάνονται ζωές, αλλά εμφανίζονται περισσότερες ρωγμές σε ένα σύστημα, που δεν λειτουργεί πλέον για πολλούς θυμωμένους Ιρανούς οι οποίοι θέλουν έναν διαφορετικό τρόπο ζωής.
(με πληροφορίες από Reuters, BBC)