Ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Harvard Stephen Walt γράφει στο έργο του “Taming American Power”:
«Τα κράτη μπορούν να εξισορροπήσουν [τον αντίπαλό του] εξωτερικά, συνδυάζοντας τις δυνατότητές τους με εκείνες άλλων, ή μπορούν να το πράξουν εσωτερικά, κινητοποιώντας τις δικές τους δυνατότητες με τρόπους που θα τους επιτρέψουν να αντισταθούν πιο αποτελεσματικά σε ισχυρότερα κράτη. Ή μπορούν να πράξουν και τα δύο.
Σε κάθε περίπτωση, ο στόχος παραμένει ο ίδιος: να διασφαλίσουν ότι ένα πιο ισχυρό κράτος (ή μια συμμαχία) δε θα δυνηθεί να χρησιμοποιήσει τις υπέρτερες δυνατότητές του κατά τρόπους που για το πιο ανίσχυρο κράτος θα είναι δυσάρεστοι».
Ο Walt μεταφέρει μια συνεκτική τυπολογία όσον αφορά τις στρατηγικές επιλογές των κρατών όπως, μεταξύ άλλων, ενδεικτικά εισήχθη και αναπαρήχθη από τον Kenneth Waltz, το «σύγχρονο πατέρα» του πεδίου, όπως αυτό αναπτύχθηκε κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
Αρκεί αυτή η γενική περιγραφή; Τι κρύβει από πίσω της και ποιες προϋποθέσεις οφείλει να ικανοποιεί μια αποτελεσματική στρατηγική εξισορρόπησης του επιθετικού αντιπάλου;
Πριν οποιαδήποτε συζήτηση για το επιχειρησιακό επίπεδο και το ενδεχόμενο θερμής ανάφλεξης, η εσωτερική και η εξωτερική εξισορρόπηση αποσκοπούν στην καλλιέργεια πεποιθήσεων ή, με άλλα λόγια, στη μετάδοση μιας εικόνας προς τον επιτιθέμενο.
Το αντίπαλο μέρος οδηγείται στο να αντιληφθεί ότι η θέση του αμυνόμενου είναι τόσο εδραία, ώστε θα πρέπει να περιορίσει τις αξιώσεις, αν όχι να τις αποσύρει. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω μιας εμπεδωμένης αξιοπιστίας, επεκτεινόμενη και στα δύο σκέλη της εξισορρόπησης.
Υπ’ αυτή την έννοια, η εσωτερική πτυχή είναι έγκυρη όταν, επί παραδείγματι, η αμυντική βιομηχανία αναπτύσσεται χωρίς προσκόμματα και χωρίς να καθίσταται έρμαιο διακομματικών αντεγκλήσεων.
Οι οικονομικές δομές είναι προσανατολισμένες στη διεκδίκηση μιας διακριτής ισχυρής θέσης στον πλανητικό ανταγωνισμό.
Το ανθρώπινο κεφάλαιο προστατεύεται και διαφυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού, το κράτος δημιουργεί συστήματα αυτοελέγχου και η γραφειοκρατία λαμβάνει αποφάσεις αποστειρωμένα με μοναδικό άξονα το καλό της Πολιτείας και των πολιτών.
Από την άλλη πλευρά, η εξωτερική εξισορρόπηση έχει δύο επιμέρους εκφάνσεις, ήτοι τη σύναψη συμμαχιών ή τη στρατηγική ευθυγράμμιση με συγκεκριμένους τρίτους δρώντες, αλλά και τις διπλωματικές ενέργειες προς αποκοπή του αντιπάλου από τις δικές του συμμαχίες.
Οι λειτουργικές συμμαχίες, δηλαδή οι στρατηγικές συνεργασίες που όντως θα αποφέρουν καρπούς σε περίπτωση ανάγκης, προϋποθέτουν την υψηλή δέσμευση των συμμάχων ή ευθυγραμμισμένων δρώντων προς τον κοινό στρατηγικό σκοπό.
Αυτό υλοποιείται μέσω της συναντίληψης για τη βασική απειλή των συμφερόντων τους, καθώς και μέσω της κοινής θέασης των διεθνών συσχετισμών ισχύος και της σύμπτωσης των σχέσεών τους με τις Μεγάλες Δυνάμεις. Ωστόσο, αρκούν αυτά;
Η δεσμευτικότητα του ενός προς τον άλλο σύμμαχο καθορίζεται και από την ύπαρξη κοινού συμφέροντος, το οποίο όσο μείζον είναι, τόσο περισσότερο δεσμεύει αλλήλους.
Αυτό το κοινό συμφέρον δεν το διακηρύττεις απλά, αλλά πρέπει να είσαι έτοιμος να αναλάβεις και ένα αναγκαίο κόστος, προκειμένου να το προωθήσεις και να υποβοηθήσεις στην πραγμάτωσή του.
Όταν το πράξεις αυτό, θα αυξήσεις και την αξιοπιστία σου προς το σύμμαχό σου, ο οποίος κατ’ αντιστοιχία και αφού εκπληρώνονται τα παραπάνω, θα συμβάλλει με τη σειρά του.
Όπως έχει αναφέρει ο Daryl Press στο έργο του “Calculating Credibility”: «Οι λήπτες των αποφάσεων πιστεύουν ότι οι απειλές και οι υποσχέσεις είναι αξιόπιστες όταν – και μόνο τότε – υποστηρίζονται από επαρκή ισχύ και υπηρετούν διακριτά συμφέροντα».
Γι’ αυτό το λόγο, η διαφύλαξη της αξιοπιστίας είναι σημαντικότατη και λαμβάνει σάρκα και οστά διαμέσου της μετάδοσης της ανάλογης εικόνας και προς το σύμμαχο, εκτός από τον αντίπαλο, δηλαδή ότι είσαι ισχυρός, μη αναλώσιμος, αμετακίνητος ως προς το εθνικό συμφέρον σου και όταν δηλώνεις κάτι, αυτό σημαίνει ότι έχεις και τη δυνατότητα και τη βούληση να το αποδείξεις εν τοις πράγμασι.
Διαθέτεις μια γραφειοκρατική δομή, που είναι συντονισμένη με αυτό που λες και προσέρχεσαι στο στίβο της διεθνούς πολιτικής ακλόνητος όσον αφορά τα εθνικά δίκαιά σου, με βαθύτατη γνώση του τι διακυβεύεται και τι οφείλεις εσύ να πράττεις ως δημόσιος λειτουργός.