Η επίσημη τελετή στον Λευκό Οίκο - κατά την οποία το Ισραήλ υπέγραψε αφ’ενος με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα τη συμφωνία εξομάλυνσης των διμερών διπλωματικών σχέσεων, αφ’ ετέρου με το Μπαχρέιν την κοινή δήλωση που θέτει τις βάσεις για την έναρξη των διαπραγματεύσεων επί τω τελει εξομάλυνσης των διμερών διπλωματικών σχέσεων - ήταν ομολογουμένως μια εξέλιξη που θα μείνει στην Ιστορία της Μέσης Ανατολής.
Δυο αραβικές χώρες, θέτοντας ουσιαστικά το παλαιστινιακό ζήτημα σε δεύτερη προτεραιότητα, προτίμησαν να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ, προσβλέποντας στην ενίσχυση της ασπίδας προστασίας έναντι της ιρανικής απειλής ως επίσης και την περαιτέρω αμερικανική στήριξη προς τα καθεστώτα των δυο αυτών σουνιτικων αραβικών κρατών.
Διαβάστε επίσης:
Ο Αύγουστος που άλλαξε τη Μέση Ανατολή
Το Μπαχρέιν η δεύτερη αραβική χώρα του Κόλπου που αναγνωρίζει το Ισραήλ
Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ο Πρόεδρος Τραμπ προανήγγειλε ότι και άλλες «πέντε ή έξι χώρες της περιοχής», οι οποίες «έχουν κουραστεί πια από τους πολέμους και επιθυμούν την ειρήνη, περιμένουν στη σειρά για να εξομαλύνουν και εκείνες τις σχέσεις τους με το Ισραήλ».
Ποιες χώρες υπονοεί ο Τραμπ
Προφανώς, δυο εκ των ως άνω χωρών είναι το Σουλτανάτο του Ομάν και το Σουδάν καθότι στην χθεσινή τελετή στον Λευκό Οίκο παρέστη ο πρέσβης του Ομάν στην Ουάσιγκτον και η υπηρεσιακή Υπουργός Εξωτερικών του Σουδάν, κατόπιν ειδικής πρόσκλησης του Λευκού Οίκου .
Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι οι πρόσφατες πλημμύρες που έπληξαν το Σουδάν, προκαλώντας φυσικές καταστροφές και ανθρώπινα θύματα, αποτέλεσαν την αφορμή για την Αίγυπτο, τα ΗΑΕ, τη Σαουδική Αραβία, την Αιθιοπία και τις ΗΠΑ, να προσφέρουν υλικοτεχνική βοήθεια στην πληττόμενη χώρα. Η συγκυρία αυτή προκάλεσε έναν λόγο παραπάνω να ενθαρρύνει την παρουσία της Σουδανής υπηρεσιακής ΥΠΕΞ . Δεν είναι όμως σίγουρο εάν τελικά το Σουδάν θα μιμηθεί το παράδειγμα των ΗΑΕ και του Μπαχρέιν, μιας και η αιτιολογία που προβλήθηκε από την κυβέρνηση του Χαρτούμ προς τον Αμερικάνο ΥΠΕΞ, Μάικ Πομπέο, προ δυο εβδομάδων ήταν ότι θεσμικά δεν είναι σε θέση να εξομαλύνει τις διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, επειδή ακριβώς είναι υπηρεσιακή και το Σύνταγμα της χώρας δεν της αναγνωρίζει μια τέτοια αρμοδιότητα. Παρ’ολα αυτά, η συνταγματική παράδοση της αφρικανικής χώρας , υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις, θεωρείται μάλλον βέβαιο ότι εύκολα θα μπορούσε να παρακαμφθεί.
Άλλες χώρες που θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στη ομάδα των «πέντε ή έξι χωρών» που ανέφερε ο Αμερικάνος Πρόεδρος είναι οι εξής:
Το Μαρόκο - το οποίο ανακοίνωσε ότι θα επιτρέψει απ’ευθείας αεροπορικές πτήσεις από και προς το Ισραήλ -.
Η Μαυριτανία - η οποία, μετά την υπογραφή των Συμφωνιών του Όσλο, είχε συστήσει πλήρεις διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ και επέτρεψε να λειτουργήσει ισραηλινή πρεσβεία στην πρωτεύουσα της, Νουακχότ, έως το έτος 2011, οπότε και ήρε την αναγνώριση της εξαιτίας της έντασης Ισραήλ και Παλαιστίνιων.
Το Τσαντ - ο Πρόεδρος του οποίου είχε επισκεφθεί το Ισραήλ στα τέλη του 2018 και πρόσφατα αξιωματούχοι των κυβερνήσεων του Τσαντ και του Ισραήλ έγινε γνωστό ότι βρίσκονται σε επαφές για την εκπόνηση αναπτυξιακών έργων εκ μέρους Ισραηλινών εταιρειών στις αγροτικές περιοχές της αφρικανικής αυτής χώρας.
Η στάση του Νοτίου Σουδάν και ο ρόλος του Κατάρ
Στην ίδια ομάδα χωρών θα μπορούσε να συμπεριληφθεί και το (χριστιανικό) Νότιο Σουδάν. Υπενθυμίζεται ότι ήδη κατά την πρώιμη περίοδο της ανεξαρτησίας του, το Νότιο Σουδάν είχε ανακοινώσει δια του Προέδρου του, Σάλβα Κίιρ, που επισκέφθηκε την Ιερουσαλήμ τον Δεκέμβριο του 2011 ότι «όταν θα καταστεί οικονομικά δυνατόν, το Νότιο Σουδάν θα ανοίξει πρεσβεία στο Ισραήλ, στην πρωτεύουσά του, Ιερουσαλήμ. Όμως, φαίνεται ότι τελευταία, ο διπλωματικός προσανατολισμός του Νοτίου Σουδάν μεταβάλλεται. Ενώ η απόσχισή του από το μουσουλμανικό Σουδάν υπονοείτο πως ήταν το αποτέλεσμα μιας συντονισμένης δραστηριότητας τρίτων χωρών - μεταξύ των οποίων και του Ισραήλ -, η δεκτική προς το Ισραήλ στάση που υιοθετεί τελευταία το (βόρειο, μουσουλμανικό και πρώην ενιαίο) Σουδάν, είχε ως αποτέλεσμα το Νότιο Σουδάν να στραφεί προσφάτως σε άλλους περιφερειακούς επίδοξους πάτρωνες. Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας ανακοινώθηκε ότι το Κατάρ αναγνωρίζει διπλωματικά το Νότιο Σουδάν και σύντομα θα ανοίξει πρεσβεία στην πρωτεύουσα, Τζούμπα. Θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον κατά πόσον η εκκολαπτόμενη καταρινή διεισδυτικότητα στο Νότιο Σουδάν θα καταφέρει να αποτρέψει την τοπική κυβέρνηση να τείνει την ήδη υποσχεθείσα «χείρα φιλίας» προς το Ισραήλ, τη στιγμή που ακόμα δεν έχει στεγνώσει το μελάνι στη συμφωνία των αντιμαχόμενων φραξιών που άφησαν τη χώρα καταρημαγμένη από έναν παρατεταμένο εμφύλιο.
Από την άλλη, το εξαιρετικά χαμηλών τόνων Ιράκ, δεν θα μπορούσε να αγνοηθεί. Προ διετίας παρατηρήθηκαν δειλά επικοινωνιακά ανοίγματα προς το Ισραήλ, με Ισραηλινούς καλλιτέχνες με ρίζες από το Ιράκ να αναπτύσσουν επαφές με την ιρακινή κοινή γνώμη μεσω του διαδικτύου - γεγονός που προβλήθηκε στα ισραηλινά ΜΜΕ . Ωστόσο, το ομοσπονδιακό πολιτικό σύστημα και το προβάδισμα της σιιτικής κοινότητας της χώρας, μάλλον θα καταστούσε δύσκολο να προβεί το Ιράκ σε μια τέτοια κίνηση. Αντιθέτως, η αυτονομία που έχει το Ιρακινό Κουρδιστάν, θα μπορούσε ίσως να κάνει τη διαφορά. Πλην όμως, μια τέτοια εκτίμηση θα πρέπει να θεωρείται παρακινδυνευμένη, λόγω της οικονομικής και στρατηγικής του εξάρτησης από την Τουρκία.
Τέλος, το Κουβέιτ, που δείχνει μονίμως να αποστασιοποιείται από τα παράτολμα βήματα των ΗΑΕ και του Μπαχρέιν, θα πρέπει να πεισθεί πολύ από τις ΗΠΑ και τη Σαουδική Αραβία για να ενδώσει. Η σιιτική παρουσία στην κοινωνία του και τα κοινά χερσαία σύνορα με το Ιράν δεν επιτρέπουν παρακινδυνευμένες ενέργειες - εκτός εάν τα ανταλλάγματα θα θεωρηθούν εξαιρετικά επωφελή.
Οι Παλαιστίνιοι στην γωνία
Στην άλλη πλευρά της εξίσωσης βρίσκονται πάντα οι Παλαιστίνιοι. Την ώρα που βρισκόταν σε εξέλιξη η επίσημη τελετή στον Λευκό Οίκο, η Χαμάς εκτόξευσε δυο ρουκέτες προς τις ισραηλινές πόλεις Ασντόντ και Άσκελον, τραυματίζοντας δυο πολίτες από θραύσματα γυαλιού σε εμπορικό κέντρο της δεύτερης. Τα δυο χτυπήματα της Χαμάς συνοδεύθηκαν από μια ανακοίνωση του Προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, ο οποίος προειδοποιούσε ότι «όποιος αγνοεί τον παλαιστινιακό λαό και την ηγεσία του, θα φέρει την απόλυτη ευθύνη για ο,τι επακολουθήσει». Το ενδιαφέρον σε αυτήν την δήλωση έγκειται στο ότι ο Πρόεδρος Αμπάς απέφυγε να διαχωρίσει τη θέση της Παλαιστινιακής Αρχής έναντι της ένοπλης αντίδρασης εκ μέρους της Χαμάς έναντι των εξελίξεων στην Ουάσιγκτον. Αυτή η παλαιστινιακή συναντίληψη μεταξύ Παλαιστινιακής Αρχής και Χαμάς αποτελεί το επακόλουθο της κοινής διάσκεψης που πραγματοποιήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2020, η οποία σταδιακά φανερώνει πόσο ουσιαστική θα μπορούσε να αποδειχθεί από τώρα και στο εξής. Ο χρόνος θα δείξει έως ποίου σημείου η Φατάχ, η Χαμάς και η Τζιχάντ θα είμαι σε θέση να συμπορευθούν - και μέχρι πότε.
Η στάση της Σαουδικής Αραβίας;
Τέλος, εντύπωση προκαλεί η πληροφορία που διέρρευσε στα ισραηλινά μέσα, σύμφωνα με την οποία, μέλος τις ισραηλινής αποστολής που παρέστη στην χθεσινή επίσημη τελετή στον Λευκό Οίκο, δήλωσε off the record ότι η Σαουδική Αραβία ενδέχεται να εξομαλύνει τις σχέσεις με το Ισραήλ πολύ πιο γρήγορα από όσο υπολογιζόταν - και δη, πριν την διενέργεια των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ τον ερχόμενο Νοέμβριο. Ο χρόνος θα δείξει κατά πόσον μια τέτοια πληροφορία θα επιβεβαιωθεί ή εάν τελικά πρόκειται για ακόμα ένα επικοινωνιακό όπλο του Προέδρου Τραμπ και του επιτελείου του να υποχρεώσει την παλαιστινιακή ηγεσία να μεταβάλει άρδην τη στάση της ως προς το προτεινόμενο Σχέδιο Τραμπ.