Ένα από τα πιο σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα της Ιταλίας εδώ και δεκαετίες θα εκτεθεί αυτό το μήνα. Πρόκειται για ετρουσκικά και ρωμαϊκά αγάλματα που ανασύρθηκαν από τη λάσπη στην Τοσκάνη, εν μέρει χάρη στη... διαίσθηση ενός συνταξιούχου υπαλλήλου καθαριότητας ενός χωριού.
Συγκεκριμένα πάνω από είκοσι χάλκινα αγάλματα από τον τρίτο αιώνα π.Χ. έως τον πρώτο αιώνα μ.Χ., που προέρχονται από τα ερείπια ενός αρχαίου λουτρού, θα εκτεθούν στο παλάτι Quirinale της Ρώμης από τις 22 Ιουνίου, μετά από μήνες αποκατάστασης.
Ανάμεσά τους περιλαμβάνεται ένα άγαλμα, ύψους 90 εκατοστών, με την ονομασία «καχεκτικό αγόρι» που έφερε την επιγραφή του ονόματός «Marcius Grabillo».
Η αρχαιολόγος του ιταλικού υπουργείου Πολιτισμού Aντα Σάλβι ισχυρίζεται ότι η εύρεση του αγάλματος ήταν μια από τις κορυφαίες στιγμές της καριέρας της.
«Σίγουρα, μια από τις πιο συναρπαστικές στιγμές ήταν όταν βρήκαμε το λεγόμενο άγαλμα ”άρρωστος έφηβος”, το οποίο αρχικά ήταν μερικώς καλυμμένο από λάσπη. Αρχικά έμοιαζε με άγαλμα ενός καλοσχηματισμένου και μυώδους αθλητή, αλλά στην πραγματικότητα, όταν καθαρίσαμε τα πρώτα στρώματα λάσπης, είδαμε ότι επρόκειτο για ένα καχεκτικό άτομο με παραμορφώσεις στα πόδια και τη σπονδυλική στήλη, γεγονός που το έκανε ιδιαίτερα συγκινητικό», δήλωσε η Σάλβι.
Τα αγάλματα βρέθηκαν το 2021 και το 2022 στο ορεινό χωριό Σαν Κασάνο ντεϊ Μπάνι κοντά στη Σιένα , που εξακολουθεί να φιλοξενεί δημοφιλή ιαματικά λουτρά, όπου οι αρχαιολόγοι υποπτεύονταν εδώ και καιρό ότι θα μπορούσαν να ανακαλυφθούν εκεί αρχαία ερείπια.
Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 2019 στο μοναδικό δημόσιο οικόπεδο κοντά στα λουτρά, αλλά μετά από εβδομάδες εργασιών, εντοπίστηκαν μόνο λιγοστά ίχνη ορισμένων τοίχων, σύμφωνα με τη κοινοτάρχη του Σαν Κασιάνο, Ανιέζε Καρλέτι.
Ωστόσο, ένας συνταξιούχος υπάλληλος καθαριότητας αλλά και ερασιτέχνης ιστορικός, ο Στέφανο Πετρίνι, είχε μια «έκλαμψη» διαίσθησης, καθώς θυμήθηκε ότι χρόνια νωρίτερα είχε δει κομμάτια αρχαίων ρωμαϊκών κιόνων σε έναν τοίχο στην απέναντι πλευρά των δημόσιων λουτρών.
Οι κολώνες ήταν ορατές μόνο από έναν εγκαταλελειμμένο λαχανόκηπο που κάποτε ανήκε σε έναν φίλο του Πετρίνι, οπωροπώλη, που είχε φύγει από τη ζωή.
Ο Eμανουέλε Mαριότι, επικεφαλής της αρχαιολογικής ανασκαφής, δήλωσε ότι η ομάδα του είχε φτάσει σε «απόγνωση» προτού λάβει την συγκεκριμένη πληροφορία από τον Πετρίνι που οδήγησε τελικά στην ανακάλυψη ενός ιερού στο κέντρο του αρχαίου συγκροτήματος λουτρών.
Τα αγάλματα που βρέθηκαν εκεί ήταν προσφορές από Ρωμαίους και Ετρούσκους που ζητούσαν από τους θεούς καλή υγεία, όπως και τα νομίσματα και τα γλυπτά από μέρη του σώματος, όπως αυτιά και πόδια, που επίσης ανακτήθηκαν στο ίδιο σημείο.
Οι αρχαιολόγοι είπαν ότι βρέθηκαν επίσης ίχνη πιο ασυνήθιστων προσφορών, όπως τσόφλια αυγών, κουκουνάρια, πυρήνες από ροδάκινα και δαμάσκηνα, χειρουργικά εργαλεία και μια μπούκλα σγουρών μαλλιών ηλικίας 2.000 ετών.
Το ιερό σφραγίστηκε στις αρχές του πέμπτου αιώνα μ.Χ., όταν το αρχαίο συγκρότημα λουτρών εγκαταλείφθηκε, αφήνοντας τα αγάλματά του να διατηρούνται για αιώνες θαμμένα κάτω από τη ζεστή λάσπη των λουτρών.
Ο κ. Μαριότι τόνισε ότι εξεπλάγη πολύ όταν βρήκε τα αγάλματα.
«Δεν ήταν τίποτα προφανές ή δεδομένο. Νομίζαμε ότι θα συναντούσαμε συνηθισμένα ερείπια από ιαματικά λουτρά και στην πραγματικότητα συναντήσαμε αυτό που ήταν το sancta sanctorum αυτού του συστήματος, δηλαδή το ιερό, η μεγάλη ιερή λίμνη που συγκέντρωνε τα νερά της πηγής και στην οποία οι Ετρούσκοι και οι Ρωμαίοι έφερναν εξαιρετικά δώρα», εξηγεί.
Οι αρχαιολογικοί θησαυροί, οι οποίοι διατηρήθηκαν στη λάσπη για αιώνες, θα εκτεθούν στη Ρώμη. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η ανακάλυψη ρίχνει νέο φως στις πεποιθήσεις των Ετρούσκων και των Ρωμαίων.
Η ανασκαφή θα συνεχιστεί στα τέλη Ιουνίου, όπου ο Mαριότι πρόσθεσε πως «είναι βέβαιος» ότι θα βρεθούν κι άλλα αγάλματα.
Μετά την έκθεση της Ρώμης, τα αγάλματα και τα υπόλοιπα ευρήματα πρόκειται να στεγαστούν μάλιστα σ′ ένα νέο μουσείο που οι αρχές ευελπιστούν να ανοίξει στο Σαν Κασιάνο μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.