Η Ιταλία τα έχει πάει τόσο περίφημα στην ανάκτηση αρχαίων έργων τέχνης και αντικειμένων που εξήχθησαν παράνομα από τη χώρα που αποφάσισε να δημιουργήσει ένα μουσείο αποκλειστικά για αυτά.
Το Μουσείο Διασωζόμενης Τέχνης εγκαινιάστηκε την Τετάρτη σε μια σπηλαιώδη δομή που αποτελεί μέρος των αρχαίων Λουτρών του Διοκλητιανού στη Ρώμη. Ο εκθεσιακός χώρος της Οκτάγωνης Αίθουσας σχεδιάστηκε για να προβάλλει τις προσπάθειες της Ιταλίας, μέσω της διπλωματίας αλλά και δικαστικών προκλήσεων, να επαναπατρίσει πολύτιμα αρχαία τεχνουργήματα, συχνά μετά από ολόκληρες δεκαετίες όπου αυτά εκτίθονταν σε ξένα μουσεία ή ιδιωτικές συλλογές.
Τα εκθέματα στο νέο μουσείο θα εναλλάσσονται κάθε λίγους μήνες καθώς τα αντικείμενα που εκτίθενται επιστρέφουν σε αυτά που οι ειδικοί θεωρούν την περιοχή προέλευσής τους. Τα περισσότερα από τα εκθέματα προέρχονται από τον αρχαίο πολιτισμό των Ετρούσκων ή της Magna Grecia (Μεγάλης Ελλάδας) στην κεντρική και νότια Ιταλία.
Η εναρκτήρια έκθεση επικεντρώνεται γύρω από περίπου 100 από τα 260 αντικείμενα που ανακτήθηκαν από το Σώμα των Καραμπινιέρων στις Ηνωμένες Πολιτείες και επιστράφηκαν στην Ιταλία τον Δεκέμβριο του 2021.
Το νέο μουσείο της Ρώμης εκθέτει αντικείμενα ”που το κοινό δεν έχει ξαναδεί στην Ιταλία”, δήλωσε ο Μάσιμο Oσάνα, γενικός διευθυντής των κρατικών μουσείων της Ιταλίας. Στο προηγούμενο πόστο του, ο Oσάνα ήταν για πολύ καιρό υπεύθυνος για την επαναφορά των περιουσιακών στοιχείων της Πομπηίας, της αρχαίας ρωμαϊκής πόλης κοντά στη Νάπολη ,ενός από τους πιο φημισμένους αρχαιολογικούς χώρους του κόσμου, που στο παρελθόν λεηλατήθηκε σε μεγάλο βαθμό από αρχαιοκάπηλους και συλητές.
Οι αρχαιότητες που ανακτήθηκαν πρόσφατα προέρχονται από τη ρωμαϊκή εποχή και χρονολογούνται από τον 8ο έως τον 4ο αιώνα π.Χ. Πολλές εξ΄ αυτών προέρχονται από την περιοχή κοντά στο σύγχρονο Τσέρι, η οποία είναι γεμάτη από απομεινάρια του ακμάζοντος πολιτισμού των Ετρούσκων στη δυτική και κεντρική Ιταλία.
Ένα ιδιαίτερα εντυπωσιακό κομμάτι, από τον 7ο αιώνα π.Χ., είναι ένα κεραμικό βάζο, βαμμένο κόκκινο σε λευκό φόντο και με ύψος μεγαλύτερο από ένα μέτρο. Είναι διακοσμημένο με εικόνες αλόγων και γατών και απεικονίζει τη μυθολογική σκηνή της τύφλωσης του Κύκλωπα Πολύφημου.
Η επιλογή του μοτίβου της διακόσμησης του βάζου υποδηλώνει ότι η ελίτ των Ετρούσκων ήταν δίγλωσση και «γοητευμένη με τον ελληνικό μύθο», είπε ο Oσάνα στο Associated Press σε συνέντευξή του. Ήταν «Ετρούσκοι ήρωες που ταυτίστηκαν με τους Έλληνες ήρωες», πρόσθεσε.
Ο Ιταλός υπουργός Πολιτισμού Ντάριο Φραντσεσκίνι εξήγησε την απόφαση να επιλέξει μια σειρά από εκ περιτροπής εκθέματα στο νέο μουσείο αντί να ιδρύσει μια μόνιμη συλλογή διασωμένων έργων τέχνης.
«Σκεφτήκαμε ότι ήταν σωστό να επιστρέψουν τα κομμάτια στα μέρη από τα οποία είχαν κλαπεί».
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ειδικοί δεν γνωρίζουν την ακριβή αρχική τοποθεσία των αρχαιοτήτων, υπογραμμίζοντας την ανεπανόρθωτη ζημιά που προκαλείται όταν οι αρχαιολογικοί θησαυροί αρπάζονται λαθραία.
Ο εκθεσιακός χώρος είναι μέρος του Εθνικού Ρωμαϊκού Μουσείου. Η τρέχουσα έκθεσή του θα διαρκέσει έως τις 15 Οκτωβρίου και στη συνέχεια το μουσείο θα παρουσιάσει μια διαφορετική παρτίδα ανακτημένων αρχαιοτήτων.
Ανάμεσα στα σημεία προβολής στην τρέχουσα έκθεση «διασωμένης τέχνης» είναι δύο κεφάλια τερακότα, κομμένα κάθετα στη μέση, μέρος μιας ομάδας ετρουσκικών αναθηματικών τεμαχίων από τον 4ο έως τον 3ο αιώνα π.Χ.
Ένα άλλο εντυπωσιακό κομμάτι είναι ένα καλοδιατηρημένο, περίτεχνα διακοσμημένο ετρουσκικό νεκρικό κουτί, διακοσμημένο με εικόνες ενός πολεμιστή, ενός αλόγου και μιας γάτας.
Ενώ η Ιταλία υπερηφανεύεται για την ανάκτηση περίπου 3 εκατομμυρίων αντικειμένων και έργων τέχνης από τότε που ιδρύθηκε το 1969 η ειδική μονάδα Διασφάλισης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς των Καραμπινιέρων, προσπαθεί παράλληλα να εμπνεύσει άλλες χώρες να επιστρέψουν πίσω αρχαία κομμάτια που ταυτίζονται με άλλους πολιτισμούς.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, η Ιταλία επέστρεψε στην Αθήνα ένα κομμάτι ζωφόρου του Παρθενώνα που βρισκόταν σε αρχαιολογικό μουσείο στη Σικελία. Ο Φραντσεσκίνι, υπουργός Πολιτισμού της Ιταλίας, υποστήριξε ότι το λεγόμενο «θραύσμα Fagan» βρισκόταν στην Ιταλία νόμιμα, αλλά είπε ότι η χώρα του ήθελε «να επιβεβαιώσει την αρχή της αποκατάστασης του πολιτιστικού πλούτου για να επανασυνδέσει την καλλιτεχνική ιστορική κληρονομιά με τους τόπους και τους λαούς καταγωγής».