Η Κίνα καλλιεργεί περίπου το ένα τρίτο των ντοματών στον κόσμο. Η βορειοδυτική περιοχή της Xinjiang φημίζεται ότι έχει το τέλειο κλίμα για την καλλιέργεια τους.
Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταγγέλλουν ότι περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Ουιγούροι εργάζονται καταναγκαστικά σε εκατοντάδες εγκαταστάσεις, τις οποίες η Κίνα έχει ονομάσει «στρατόπεδα επανεκπαίδευσης».
Μαρτυρίες κάνουν λόγο για βασανιστήρια και εξαναγκασμό κρατουμένων σε σκληρές συνθήκες εργασίας.
Το BBC μίλησε με 14 άτομα που λένε ότι άντεξαν ή έγιναν μάρτυρες καταναγκαστικής εργασίας στα χωράφια τομάτας της Xinjiang τα τελευταία 16 χρόνια.
Ο Ahmed (ψευδώνυμο) περιέγραψε πως οι κρατούμενοι έπρεπε να συλλέγουν έως και 650 κιλά ντομάτες την ημέρα, ενώ όσοι δεν πετύχαιναν τους στόχους τους, υπέφεραν από ηλεκτροσόκ.
Άλλοι, όπως ο Mamutjan, ανέφεραν ξυλοδαρμούς και σωματική κακοποίηση για την αδυναμία τους να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις.
«Σε ένα σκοτεινό κελί φυλακής, υπήρχαν αλυσίδες που κρέμονταν από το ταβάνι. Με κρέμασαν εκεί και μου είπαν «Γιατί δεν μπορείς να τελειώσεις τη δουλειά;» Χτύπησαν τους γλουτούς μου πολύ δυνατά, με χτύπησαν στα πλευρά. Έχω ακόμα σημάδια».
Οι ντομάτες από το Xinjiang μεταφέρονται με τρένο μέσω Καζακστάν και Αζερμπαϊτζάν, καταλήγοντας στην Ιταλία, όπου μεταποιούνται από μεγάλες εταιρείες όπως η Antonio Petti. Η συγκεκριμένη εταιρεία έχει κατηγορηθεί στο παρελθόν για την εισαγωγή κινεζικών προϊόντων που βαφτίζονταν ως «ιταλικά».
Από τα 64 προϊόντα που εξετάστηκαν, 17 περιείχαν κινεζικές ντομάτες. Μεταξύ αυτών ήταν προϊόντα που πωλούνται σε βρετανικές αλυσίδες όπως οι Asda, Morrisons, Tesco και Waitrose, καθώς και σε γερμανικές αλυσίδες όπως οι Lidl και Rewe.
Σούπερ μάρκετ αρνήθηκαν ότι τα προϊόντα τους περιέχουν κινεζικές ντομάτες και ανέφεραν ότι οι εσωτερικές τους έρευνες δεν επιβεβαίωσαν τα ευρήματα του BBC. Ωστόσο, η Lidl παραδέχθηκε ότι σε μία περίπτωση είχε χρησιμοποιήσει ντομάτες από την Κίνα, επικαλούμενη προβλήματα στην αλυσίδα εφοδιασμού.
Η Antonio Petti, αν και αρνείται τη χρήση προϊόντων από το Xinjiang, εντοπίστηκε να εισάγει προϊόντα από κινεζικές εταιρείες που συνδέονται με την περιοχή. Σε μυστική συνομιλία με δημοσιογράφο του BBC, στέλεχος της Petti παραδέχθηκε ότι χρησιμοποιούνται κινεζικές ντομάτες «για να μειωθεί το κόστος».
Ο όμιλος Petti παράγει προϊόντα ντομάτας με τη δική του επωνυμία, αλλά προμηθεύει και άλλα σε σούπερ μάρκετ σε όλη την Ευρώπη που τα πωλούν ως δικά τους επώνυμα προϊόντα.
Η έρευνά του BBC εξέτασε 64 διαφορετικούς πουρέδες ντομάτας που πωλήθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ - συγκρίνοντάς τους σε εργαστήριο με δείγματα από την Κίνα και την Ιταλία.
Τα εργαστηριακά αποτελέσματα έδειξαν ότι πολλά από αυτά τα προϊόντα περιείχαν όντως ιταλικές ντομάτες - συμπεριλαμβανομένων όλων εκείνων που πωλούνται στις ΗΠΑ, κορυφαίων ιταλικών εμπορικών σημάτων συμπεριλαμβανομένων των Mutti και Napolina και ορισμένων γερμανικών και βρετανικών ιδιόκτητων σούπερ μάρκετ, συμπεριλαμβανομένων αυτών που πωλούνται από τις Sainsbury’s και Marks & Spencer.
Αλλά 17 φάνηκε να περιέχουν κινέζικες ντομάτες, 10 από τις οποίες παρασκευάζονται από την Petti.
Το 2021, σε ένα από τα εργοστάσια του ομίλου Petti έγινε έφοδος από την ιταλική αστυνομία - αναφέρθηκε από τον ιταλικό Τύπο ότι κινέζικες και άλλες ξένες ντομάτες παραδόθηκαν ως ιταλικές.
Όμως, ένα χρόνο μετά την έφοδο, η υπόθεση διευθετήθηκε εξωδικαστικά. Η Petti αρνήθηκε τους ισχυρισμούς για τις κινέζικες ντομάτες και το θέμα έκλεισε.
Ένας ρεπόρτερ του BBC υποδύθηκε τον επιχειρηματίας που ήθελε να κάνει μια μεγάλη παραγγελία στην εταιρεία. Προσκεκλημένος να περιοδεύσει σε ένα εργοστάσιο της εταιρείας στην Τοσκάνη από τον Pasquale Petti, τον Γενικό Διευθυντή Ιταλικών Τροφίμων, μέλος του ομίλου Petti, ο δημοσιογράφος του BBC τον ρώτησε αν ο Petti χρησιμοποιούσε κινέζικες ντομάτες.
«Ναι… Στην Ευρώπη κανείς δεν θέλει κινέζικες ντομάτες. Αλλά αν για εσάς είναι εντάξει, θα βρούμε έναν τρόπο να τις προμηθευτούμε στην καλύτερη δυνατή τιμή», είπε.
Η μυστική κάμερα του ρεπόρτερ απαθανάτισε επίσης μια κρίσιμη λεπτομέρεια - μια ντουζίνα μπλε βαρέλια πελτέ ντομάτας παραταγμένα μέσα στο εργοστάσιο. Μια ετικέτα που φαίνεται σε ένα από αυτά έγραφε: «Xinjiang Guannong Tomato Products Co Ltd, ημερομηνία παραγωγής 2023-08-20.»
Στην απάντησή του στην έρευνά του BBC, ο όμιλος Petti είπε ότι δεν είχε αγοράσει από την Xinjiang Guannong αφού στην εταιρεία αυτή επιβλήθηκαν κυρώσεις από τις ΗΠΑ για χρήση καταναγκαστικής εργασίας το 2020. Αυτή η εταιρεία «δεν συμμετείχε σε καταναγκαστική εργασία», μας είπε ο Petti.
Είπαν ότι αγόραζαν τακτικά πάστα ντομάτας από μια κινεζική εταιρεία που ονομάζεται Bazhou Red Fruit.
Αυτή η εταιρεία «δεν συμμετείχε σε καταναγκαστική εργασία», είπε η Petti. Ωστόσο, η έρευνά διαπίστωσε ότι η Bazhou Red Fruit έχει τον ίδιο αριθμό τηλεφώνου με την Xinjiang Guannong και άλλα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης δεδομένων αποστολής.
Η Petti πρόσθεσε ότι: «Στο μέλλον δεν θα εισάγουμε προϊόντα τομάτας από την Κίνα και θα ενισχύσουμε την παρακολούθηση των προμηθευτών μας για να διασφαλίσουμε τη συμμόρφωση με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των εργαζομένων».
Πηγή: BBC