Καίτη Τσιλιμίγκρα: Απεβίωσε πλήρης ημερών η δασκάλα που άνοιξε δρόμους στον έντεχνο χορό

Μαθήτρια και στενή συνεργάτιδα της Κούλας Πράτσικα, δούλεψε με ονόματα - μύθους, όπως Τσαρούχης, Μυριβήλης, Σκαλκώτας, Χορς αναβαθμίζοντας την τέχνη του χορού στην Ελλάδα κι όχι μόνο.
Open Image Modal
Ιούνιος 1951. Η Καίτη Τσιλιμίγκρα (στο μέσον) ερμηνεύει τον Πουκ στο Ονειρο Καλοκαιρινής Νύχτας του Σαίξπηρ σε παράσταση του οργανισμού Πράτσικα για το Ετος Απόδημου Ελληνισμού
Αρχείο Καίτης Τσιλιμίγκρα

Ο χορός υπήρξε το μεγάλο της πάθος. Αεί διδάσκουσα και διδασκόμενη, μια από τις πιο εκλεκτές Ελληνίδες χορεύτριες, χορογράφους και δασκάλες της γενιάς της, η Καίτη Λογοθετοπούλου - Τσιλιμίγκρα έφυγε πρόσφατα από την ζωή διαγράφοντας ακάματη την τροχιά ενός αιώνα.  Υπήρξε περίπτωση ανθρώπου με διαρκή ενασχόληση και δια βίου μάθηση όταν ο χορός στην Ελλάδα δεν ήταν ούτε διαδεδομένος, ούτε αντιμετωπιζόταν με τη σοβαρότητα που του άρμοζε. Επίσης, το παράδειγμα μιας δημιουργικής γυναίκας σε μια πατριαρχική εποχή αποτελεί έμπνευση. Η πλούσια δραστηριότητα ακάματων προσωπικοτήτων σαν την Καίτη Τσιλιμίγκρα υπήρξε καθοριστικής σημασίας για τη μετέπειτα πορεία του, ανοίγοντας τον δρόμο για τους νέους δημιουργούς. 

Παρακολουθώντας τις νέες τάσεις κι εξελίξεις της τέχνης της την υπηρέτησε ευσυνείδητα σε πολλές και διαφορετικές φάσεις της ζωής της και σε διαφορετικά πόστα επεδίωξε να μεταδώσει «τη σφαιρική αίσθηση της κινήσεως, την ευστροφία και τον έλεγχο του σώματος μέσα από την αναπνοή, το ρυθμό και γενικά τη δυναμική ποιότητα». 

Open Image Modal
Μαθήτριες της Σχολής Πράτσικα με παραδοσιακές φορεσιές την δεκαετία του 1940. Πρώτη σειρά, πρώτη από αριστερά η Καίτη Τσιλιμίγκρα
Αρχείο Καίτης Τσιλιμίγκρα

Η  Καίτη Λογοθετοπούλου - Τσιλιμίγκρα γεννήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 1925 στην Αθήνα όπου και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές σπουδές της. Μαθήτρια της μεγάλης παιδαδωγού Κούλας Πράτσικα κι αργότερα συνεργάτιδά της, έλαβε στέρεη και πολύπλευρη παιδεία δίπλα σε εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής. Το 1944 ξεκινά τις σπουδές της στην Επαγγελματική Σχολή Γυμναστικής - Ρυθμικής - Χορού της Κούλας Πράτσικα. Επρόκειτο για την πρώτη επαγγελματική σχολή αξιώσεων στην Ελλάδα, αναγνωρισμένη από το κράτος και με ένα ευρύ πρόγραμμα, εφάμιλλο των τότε σύγχρονων σχολών χορού της Ευρώπης.

Εκτός από τα καθαρά τεχνικά, κινησιολογικά μαθήματα, διδάσκονταν κι άλλα βοηθητικά από κορυφαίους πνευματικούς δασκάλους: Μουσική, ιστορία τέχνης ελληνική ιστορία, ανατομία, σχέδιο, παιδαγωγικά, ψυχολογία κ.α. από τους Γιάννη Μηλιάδη (έφορο αρχαιοτήτων), Θρασύβουλο Γεωργιάδη (μουσικολόγο, καθηγητή του Πανεπιστημίου του Μονάχου), Μίνω Δούνια (μουσικολόγο, κριτικό, καθηγητή Πανεπιστημίου Βερολίνου), Αλέκα Στύλου - Διαμαντοπούλου (ζωγράφο), Λίνο Πολίτη (καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης), Αλέξη Διαμαντόπουλο (φιλόλογο), Σίμωνα Καρά (μελετητή της Βυζαντινής μουσικής).

Από την Πράτσικα θα μάθει πολλά. «Δεν ξέρω αν υπήρξε μεγάλη», θα πει αργότερα για τη μεγάλη δασκάλα της. «Αυτό όμως που ξέρω είναι ότι έδωσε σε μια χούφτα ανθρώπων μιας εποχής όλη την πνευματική ανάταση, τη δροσιά της μ′ αυτή τη γοητεία που κυριαρχούσε πάνω της. Εδωσε ”κάτι” ίσως άπιαστο σε πολλούς που όμως την ξεχωρίζει». 

Αποκτά το δίπλωμά της το 1949 μετά τις «συγκινητικά θριαμβευτικές εξετάσεις», όπως τις χαρακτηρίζει ο δημοσιογράφος του Βήματος Θ.Ν. Συναδινός (11/9/1949). Θα ενταχθεί ως χορεύτρια στο επαγγελματικό δυναμικό της σχολής σε παραστάσεις με τις οποίες ο έντεχνος χορός στην Ελλάδα άρχισε να δημιουργεί ιστορία.

Open Image Modal
Η Καίτη Τσιλιμίγκρα και η Μάρω Μάρκου - Μπουρνάζου ερμηνεύοντας τις γάτες στον Χρυσοπράσινο Αετό σε σύνθεση Κούλας Πράτσικα, χορογραφία Ζουζούς Νικολούδη κοστούμια Γιάννη Τσαρούχη.
Αρχείο Καίτης Τσιλιμίγκρα

Εκπροσωπώντας το 1949 την Ελλάδα στο Καλλιτεχνικό Φεστιβάλ των Παρισίων, η ομάδα της Πράτσικα παρουσιάζει πρόγραμμα στη μεγάλη σκηνή του θεάτρου των Champs Elysees στο πλαίσιο των εκδηλώσεων υπό την αιγίδα της Unesco για την έναρξη λειτουργίας των Ηνωμένων Εθνών με συνεργάτες τον Στράτη Μυριβήλη (πρόλογο, χορικά, επίλογο), Νίκο Σκαλκώτα (μουσική ενορχήστρωση), Κούλα Πράτσικα και Ραλλού Μάνου (χορογραφία), Μουσείο Μπενάκη (κοστούμια, όργανα). Τον Ιούλιο του 1950 η Καίτη Τσιλιμίγκρα υποδύεται την πρώτη παρακόρη στην χοροθεατρική παράσταση Η πεντάμορφη με το ρόδο που παρουσιάζεται στο Ηρώδειο. Τον Φεβρουάριο του 1951 παίρνει μέρος στην Αρχαϊκή Ορχηστρική Παράσταση η οποία δίνεται στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία προς τιμήν των επιβατών του πλοίου Independence. Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς ο οργανισμός Πράτσικα συμμετέχει στις εκδηλώσεις για το Ετος Απόδημου Ελληνισμού. Η Καίτη Τσιλιμίγκρα θα χορέψει τους Χορούς της Αναγεννήσεως στην Γαλλική Αρχαιολογική Εταιρεία και στο Ονειρο Καλοκαιρινής Νύχτας του Σαίξπηρ θα έχει τον ρόλο του Πουκ. Το 1952 η ομάδα της Πράτσικα θα συμμετάσχει στην Β′ Δελφιάδα που διοργανώνεται στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας και στη Βερόνα της Ιταλίας παρουσιάζοντας αρχαϊκούς χορούς και χορικά του Πίνδαρου και του Ευριπίδη σε χορογραφία Κούλας Πράτσικα και Αγάπης Ευαγγελίδη. Η συγγραφέας και κριτικός Silvio d’ Amico αφιερώνει όλη σχεδόν την εβδομαδιαία εκπομπή του από τον ραδιοσταθμό της Ρώμης στην ελληνική ομάδα.

Το 1958 χορεύει τον Χρυσοπράσινο Αετό, ένα παραμύθι του Βασίλη Ρώτα που χορογραφούν οι Ζουζού Νικολούδη με την Κούλα Πράτσικα σε μουσική Bela Bartok και σκηνικά - κοστούμια Γιάννη Τσαρούχη και το 1960 συμμετέχει στην εορταστική παράσταση για τα 30 χρόνια της Σχολής σε χορογραφίες Νικολούδη - Πράτσικα Χορς - Ζαμπούρα και κοστούμια Τσαρούχη - Καραχάλιου. 

 Πνεύμα ανήσυχο δεν αρκείται στις γνώσεις των σπουδαστικών της χρόνων. Το 1960 και 1965 παρακολουθεί μαθήματα στην σχολή Martha Graham στη Νέα Υόρκη με την Mary Hinkson, καθώς και στη Σχολή του Merce Cunningham το 1967 και το 1970. Μαθήματα θα παρακολουθήσει επίσης και στη Σχολή Ruth Currier όπου εκπαιδεύεται στο σύστημα H. Limon, ενώ από το 1972 και μέχρι το 1990 συστηματικά παρακολουθεί τα καλοκαιρινά σεμινάρια που διεξάγονται στην Ακαδημία Χορού της Κολωνίας. 

Open Image Modal
Η Καίτη Τσιλιμίγκρα και η Λένα Ζαμπούρα σε χορευτική παράσταση στο θέατρο Βεργή το 1961
Αρχείο Καίτης Τσιλιμίγκρα

Με το χορό βέβαια δεν σχετίζεται μόνο ως χορεύτρια, αλλά κι ως δασκάλα και χορογράφος. Το 1950 ιδρύει τη Σχολή Χορού του Συλλόγου της Τραπέζης της Ελλάδος την οποία διευθύνει μέχρι το 1977. Παράλληλα ως καθηγήτρια και μέλος του ΔΣ του Ελληνικού Οργανισμού Ορχηστρικής Εκπαίδευσης, διδάσκει θεωρία και τεχνική σύγχρονου χορού ιστορία χορού και χορογραφία στην Επαγγελματική Σχολή Ορχηστρικής της Πράτσικα την περίοδο 1965 - 1974. Το 1965 μαζί με την Λένα Ζαμπούρα ιδρύει ιδιωτική σχολή χορού και ρυθμικής η οποία μέχρι το 1999 θα αναπτύξει καλλιτεχνική δράση με παραστάσεις και χορογραφίες. Ως καθηγήτρια και χορογράφος τέλος θα συνεργαστεί και με την Κρατική Σχολή Ορχηστρικής Τέχνης από την ίδρυσή της το 1974 ως το 1983 όπου θα διδάξει στα επαγγελματικά τμήματα ιστορία χορού καθώς και ανάλυση και διδασκαλία τεχνικής σύγχρονου χορού. 

Θα συμβάλει τέλος και στην προαγωγή του ελληνικού χορού ως μέλος σημαντικών επιτροπών του υπουργείου Πολιτισμού, ενώ θα συγγράψει, μεταξύ άλλων, τα βιβλία Χορός: ιστορία - εκπαίδευση - δημιουργία (εκδόσεις Μέλισσα) και Αίσθηση: Σχέση σώματος - νου. Γνώση και ωφέλεια μέσα από την Κίνηση, Μουσική, Ρυθμό, Χορό (εκδόσεις Κέντρου Προγραμματισμού Ζωής) με τη συνεργασία της Ροδιανής Γ. Βορεάδου. 

Open Image Modal
Η Καίτη Τσιλιμίγκρα σε μια από τις πρώτες παραστάσεις στις οποίες συμμετείχε στο Ηρώδειο
Αρχείο Καίτης Τσιλιμίγκρα

Παντρεύτηκε τον Παναγιώτη Τσιλιμίγκρα με τον οποίο απέκτησαν τον πολυαγαπημένο τους γιο, Διονύση. 

 

Open Image Modal
Η Καίτη Τσιλιμίγκρα πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής της στη Ζάκυνθο, τόπο καταγωγής του συζύγου της
Αρχείο Καίτης Τσιλιμίγκρα

ΠΗΓΗ: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο / Τμήμα Θεατρικών Σπουδών: Χορός και θέατρο. Επιμέλεια: Ελένη Φέσσα Εμμανουήλ (εκδόσεις Εφεσος).