Μήπως άραγε ζούμε στην εποχή που οραματίστηκε ο μεγάλος Ιταλός διανοητής της Αναγέννησης Leonardo da Vinci, στον οποίο αποδίδεται η τρομακτική ρήση «Θα έρθει η εποχή που οι άνθρωποι θα βλέπουν τη δολοφονία των ζώων, όπως τώρα βλέπουν τη δολοφονία των ανθρώπων»; Διότι αν πράγματι αληθεύει, έστω και εν μέρει, αυτή η διαπίστωση, τότε αναμφίβολα προκύπτουν εξίσου τρομακτικά ερωτήματα για το επίπεδο της πολιτισμικής εξέλιξης του ανθρώπινου είδους στις μέρες μας.
Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότερα αποτρόπαια κρούσματα κακοποίησης ζώων έρχονται στο φως της δημοσιότητας, τα οποία στιγματίζουν ανεξίτηλα τον ελληνικό πολιτισμό. Βεβαίως, μετά από κάθε τέτοιο κρούσμα πάντοτε εκδηλώνεται η συνήθης δημόσια καταδίκη του και ακολουθεί η κινητοποίηση των αρμόδιων αρχών της πολιτείας.
Ωστόσο, ούτε το πρόβλημα επιλύεται, ούτε η κατάσταση των ζώων βελτιώνεται. Και απόδειξη τούτου αποτελεί το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι ίσως η μοναδική χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση με εκατοντάδες χιλιάδες αδέσποτα στους δρόμους της. Μάλιστα, οι εθελοντικές οργανώσεις που προσπαθούν να συμβάλλουν στην άμβλυνση του προβλήματος, εκτιμούν ότι τα αδέσποτα στην Ελλάδα ανέρχονται πάνω από 1 εκατομμύριο!
Πρόκειται για ψυχές που εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους από τον ίδιο τον άνθρωπο…το πρωτεύον θηλαστικό ζώο που κυριαρχεί στον πλανήτη! Και σαν να μην έφτανε αυτή η θλιβερή κατάσταση που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα του «λίκνου του πολιτισμού», όλες αυτές οι εγκαταλειμμένες ψυχές βρίσκονται ανά πάσα στιγμή και στο έλεος της απάνθρωπης μεταχείρισης!
Για την κακοποίηση των ζώων έχουν εκπονηθεί πολυάριθμες κοινωνιολογικές και εγκληματολογικές μελέτες και έρευνες, οι οποίες προσπαθούν να αναδείξουν τις πολλαπλές πτυχές του ζητήματος της κακοποίησης των ζώων και κυρίως να συσχετίσουν αυτή τη μορφή βίας με άλλες μορφές βίας που εκδηλώνονται σε βάρος ανθρώπων, όπως για παράδειγμα η ενδοοικογενειακή βία.
Η κοινή συνιστώσα αυτών των ερευνών καταδεικνύει ότι υπάρχει μία τουλάχιστον έμμεση συσχέτιση της κακοποίησης των ζώων με διάφορες μορφές βίας σε βάρος ανθρώπων, κυρίως προσώπων που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως επίσης και το γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό δραστών κακοποίησης ζώων έχουν ασκήσει βία και κατά ανθρώπων. Με άλλα λόγια, τα άτομα που προβαίνουν σε οποιαδήποτε μορφή κακομεταχείρισης και κακοποίησης ζώων, έχουν αυξημένο ποσοστό πιθανοτήτων να συμπεριφερθούν ή έχουν συμπεριφερθεί με τον ανάλογο τρόπο και σε συνανθρώπους τους.
Με δεδομένο, λοιπόν, ότι η επιστημονική έρευνα έχει καταδείξει ότι οι δράστες κακοποίησης ζώων μπορούν κάλλιστα σε δεδομένη συγκυρία να συμπεριφερθούν αναλόγως και σε αδύναμους συνανθρώπους τους, καθώς και ότι το εγκληματικό φαινόμενο κακοποίησης ζώων έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις, η ελληνική πολιτεία οφείλει να αναμορφώσει το σχετικό νομικό πλαίσιο έτσι ώστε να προβλέπονται αυστηρές ποινές για τους δράστες παραμέλησης και κακοποίησης ζώων. Πέραν βεβαίως των νομικών κυρώσεων, απαιτείται και η ευαισθητοποίηση της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας, έτσι ώστε αν όχι να εξαλειφθεί τουλάχιστον να περιορισθεί αυτό το ειδεχθές εγκληματικό φαινόμενο.
Η κοινωνική αδιαφορία και η ανοχή που επιδεικνύεται στην κακομεταχείριση των ζώων, τόσο στα μεγάλα αστικά κέντρα, αλλά κυρίως στις μικρές τοπικές κοινωνίες, είτε φανερά είτε συγκαλυμμένα, συμβάλλει στη διαιώνιση αυτής της κοινωνικής παθογένειας που δυσφημεί έναν ολόκληρο λαό. Και στην προκειμένη περίπτωση, οι ευθύνες της ελληνικής πολιτείας είναι τεράστιες διότι δεν έχουν ληφθεί οι απαραίτητες δράσεις και δεν έχει υπάρξει η απαραίτητη μέριμνα, τόσο ως προς την ενημέρωση του κοινωνικού συνόλου για την κακοποίηση των ζώων όσο και για την εξάλειψη του φαινομένου των αδέσποτων που συνεχώς πληθαίνουν τα τελευταία χρόνια, δημιουργώντας έτσι μία απαράδεκτη εικόνα που δεν τιμά τον ελληνικό πολιτισμό.
Η κοινωνική ανοχή που επιδεικνύεται τόσο στην έλλειψη φροντίδας όσο και στη βίαιη μεταχείριση των ζώων, συναρτάται άμεσα και με τον αξιακό πολιτισμό μιας κοινωνίας. Όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο της ανοχής τέτοιων εγκληματικών φαινομένων σε μία κοινωνία, τόσο περισσότερο εδραιώνεται μία κατάσταση ανομίας, η οποία, σύμφωνα με το Γάλλο κοινωνιολόγο Emile Durkheim, χαρακτηρίζεται από την σταδιακή επέκταση της παραβίασης των κανόνων και αξιών που διέπουν την ανθρώπινη συμπεριφορά, με αποτέλεσμα να καταλύεται η ίδια η συνοχή της κοινωνίας.
Ας ελπίσουμε ότι το απαράδεκτο φαινόμενο της κακοποίησης ζώων και γενικότερα η θλιβερή κατάσταση που επικρατεί με τα αδέσποτα σε ολόκληρη τη χώρα, δεν προμηνύουν μία μελλοντική ελληνική κοινωνία, τα κύρια χαρακτηριστικά της οποίας θα είναι η απουσία κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής και η συνεχής παραβίαση των βασικών κανόνων, αρχών και αξιών της ανθρώπινης συμπεριφοράς.-
* Ο κ. Ευάγγελος Στεργιούλης είναι Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και ε.α. Υποστράτηγος της Ελληνικής Αστυνομίας. Υπηρέτησε επί σειρά ετών στην έδρα της Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας - Europol, στη Χάγη και διετέλεσε προϊστάμενος των Εθνικών Γραφείων Interpol και Europol στην Ελλάδα. Έχει διδάξει στις Αστυνομικές Ακαδημίες της Ελληνικής και Κυπριακής Αστυνομίας, καθώς και στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου.