Οι άνθρωποι που θέλουν να διεισδύσουν στα μυστικά της πολεμικής τέχνης πρέπει να εξοικειωθούν με τις καλές τέχνες. Δεν είναι ασυνήθιστο, διάσημοι δάσκαλοι πολεμικών τεχνών στην Ιαπωνία και στην Κίνα να είναι εξίσου καλοί στη μουσική, στη ποίηση στη ζωγραφική ή στη καλλιγραφία.
Η καλλιγραφία για παράδειγμα, όπως και η πολεμική τέχνη, έχει πολλά στυλ, με συχνά παρόμοιες αρχές και τεχνικές, αλλά στην Ιαπωνία όπως και στη Κίνα ξεχωρίζουν κάποια χαρακτηριστικά στυλ, από τα οποία ας δούμε εδώ τα τρία βασικά.
KAISHO είναι το πρώτο στυλ που μαθαίνει ένας αρχάριος όταν αρχίζει την καλλιγραφία. Το kaisho είναι τυπικό, ‘τετράγωνο’, το τυποποιημένο στυλ. Αντίστοιχο με την φιλολογική χειρόγραφη γραφή. Στο σχολείο τα παιδιά που παρακολουθούν μαθήματα καλλιγραφίας, εξασκούνται μόνο σε αυτό το στυλ. Σε αυτή την φάση η κύρια μάθηση είναι η αντιγραφή από το πρωτότυπο και η επανάληψη. Ο στόχος είναι η εξομοίωση με κάποιο πρότυπο. Ο σκοπός είναι η πειθαρχία και η οργάνωση, ποιότητα είναι η ομοιομορφία αλλά ο κίνδυνος είναι η ρουτίνα.
GYOSHO είναι το δεύτερο στυλ. Η gyosho γραφή είναι πιο ρέουσα, η οποία αντιστοιχεί περίπου στην κανονική καθημερινή γραφή με το χέρι. Συχνά αναφέρεται ως ήμι-επισεσυρμένη γραφή. Όταν κατακτήσεις την άρτια, κανονική γραφή και η ορθογραφία περάσει πλέον στα αντανακλαστικά, τότε αρχίζεις να δίνεις έμφαση στο νόημα. Ξεφεύγεις από την πεπατημένη και δουλεύεις με την χροιά. Εδώ ο στόχος είναι η εξερεύνηση εναλλακτικών. Ο ρυθμός εδώ είναι δυναμικός και χαρακτηριστικό της είναι ο ενθουσιασμός. Θέλει προσοχή η υπερβολή.
Το τρίτο και τελευταίο επίπεδο καλλιγραφίας αλλά και στις γιαπωνέζικες πολεμικές τέχνες είναι το SOSHO. Θα ήταν άδικο και άστοχο να το ονομάσουμε απλά δυσανάγνωστο. Το στυλ sosho είναι η επισεσυρμένη γραφή και είναι συχνά δύσκολο να διαβάσεις τους χαρακτήρες sosho χωρίς να είσαι έμπειρος ο ίδιος σ’ αυτό το στυλ –χωρίς να γνωρίζεις καλά τον εαυτό σου.
Αυτό που συμβαίνει όμως είναι ότι οι χαρακτήρες ενός μαιτρ του sosho μπορεί να φαίνονται εντελώς διαφορετικοί από αυτούς ενός άλλου μαιτρ του ίδιου στυλ. Ενώ στο επίπεδο kaisho όλοι οι χαρακτήρες φαίνονταν ίδιοι.
Ο φαινομενικός αναρχισμός που κυριαρχεί στο sosho οφείλεται στο ότι όλος ο χαρακτήρας γράφεται χωρίς να εγκαταλείψει το πινέλο το χαρτί και ότι ο ένας χαρακτήρας ρέει στον άλλο δημιουργώντας μια εικόνα με ασαφή όρια που αφήνει όμως χώρο για μια μυστικιστική εμπειρία. Εδώ μαγεύει η λιτότητα. Ο σκοπός είναι η έκφραση της στιγμής και η δημιουργία.
Τι εμπνέει; Δεν ανταγωνίζομαι. Παίζω το δικό μου παιχνίδι και τον δικό μου σκοπό. Δεν μ’ ενδιαφέρει ποιος είναι καλύτερος. Απλά μ’ ενδιαφέρει κάθε μέρα να πάω πιο πέρα από χθες. Το στυλ μου είναι να εκφράσω αυθεντικά αυτό που είμαι τώρα. Στην αυθεντικότητα και στην ειλικρίνεια νιώθω ελεύθερος. Ο κίνδυνος είναι η αλαζονεία.
Στη μουσική και στις καλές τέχνες είναι πολύ σημαντικό να σε παρακολουθεί και να σε ενθαρρύνει ένας μαιτρ. Αυτό ισχύει και στο αϊκίντο ή στο budo γενικά αλλά και σε κάθε τομέα δραστηριοτήτων. Το budo είναι η άσκηση σε προσομοιωμένες καταστάσεις ζωής και θανάτου. Γι αυτό το budo δεν είναι παιχνίδι που χάνεις ή να κερδίζεις πόντους. Μέσα από τη διαρκή πρακτική μπορείς να αξιολογείς τα αδύνατα σημεία σου και την φυσική σου κατάσταση.
Αϊκίντο είναι αυτοβελτίωση μέσα από την εξάσκηση, η οποία πρέπει να διατηρείται πάντα στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο αλλιώς είναι ματαιοπονία. Τέτοια εξάσκηση δεν είναι ένα άσκοπο ή μάταιο παιχνίδι, όπως τα περισσότερα πλέον γύρω μας. Μέσα από πολλά στάδια, όπως τα επίπεδα στη καλλιγραφία που γνωρίσαμε, η απλή καθημερινή ζωή αποκτάει νόημα, θεμελιωμένο στην αποτελεσματικότητα της οργάνωσης και της πειθαρχίας, με ενέργεια που απεγκλωβίζεται από κοινότυπες σκέψεις και περιττές κινήσεις, και ρέει άφθονα κι αβίαστα. Εμπλουτισμένη με την αστείρευτη ευρηματικότητα της φαντασίας βαθμιαία ξεπερνά την στυγερή απαισιοδοξία των ανταγωνισμών χάρη σ’ ένα ρεαλιστικό ενθουσιασμό αυτοπεποίθησης κι ευγνωμοσύνης. Ελευθερία είναι δύναμη. Φαντάσου την σε συνεργία! Σίγουρα μπορεί κανείς να βρει διέξοδο στην κρίση και την απαξίωση, εάν το πάρει κανείς σοβαρά, όπως παίρνουν τα παιδιά το παιχνίδι. Ίσως εκεί να βρίσκεται και το κλειδί για το επόμενο παγκόσμιο πολιτιστικό επίπεδο, την ειρήνη στο κόσμο.