Tις τουρκικές προκλήσεις στην Λιβύη αλλά και την Κύπρο καταδίκασαν σε κοινό τους ανακοινωθέν οι υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας, της Κύπρου, της Αιγύπτου και της Γαλλίας, με την συμβουλευτική συμμετοχή και της Ιταλίας, την Τετάρτη- προκαλώντας την αντίδραση του τουρκικού ΥΠΕΞ την Πέμπτη.
Σε συνεδρίασή τους στο Κάιρο, οι υπουργοί έκριναν ότι η υπογραφή των μνημονίων συμφωνίας τον Νοέμβριο, μεταξύ της Τουρκίας και του επικεφαλής της ΚΕΕ της Λιβύης Φαγέζ Σάρατζ, συνιστά παραβίαση ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και του διεθνούς δικαίου, που υπονόμευσε περαιτέρω την περιφερειακή σταθερότητα – χαρακτηρίζοντας παράλληλα τα μνημόνια, κενά περιεχομένου και άκυρα. Παράλληλα, συμφώνησαν στο γεγονός ότι το μνημόνιο συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει νομικές συνέπειες.
Το κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά την συνάντηση των υπουργών:
1. Στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων διαβουλεύσεων και συντονισμού, οι Υπουργοί Εξωτερικών της Αιγύπτου, της Γαλλίας, της Κύπρου και της Ελλάδας, συναντήθηκαν στο Κάιρο στις 8 Ιανουαρίου 2020, προκειμένου να συζητήσουν σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, υπό το φως των αυξημένων εντάσεων που απειλούν την ειρήνη και τη σταθερότητα σε αυτή την περιοχή. Στη συνάντηση μετείχε σε συμβουλευτικό πλαίσιο ο Ιταλός Υπουργός εξωτερικών.
2. Οι Υπουργοί υπογράμμισαν το στρατηγικό χαρακτήρα της σχέσης μεταξύ των κρατών τους λόγω των γεωγραφικών, ιστορικών και πολιτιστικών δεσμών που τα συνδέουν, σε πλήρη συμφωνία και με σεβασμό του διεθνούς δικαίου και του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η εν λόγω σχέση αποτελεί ισχυρή βάση για συνεργασία σε πολλαπλά πεδία. Οι Υπουργοί επανέλαβαν την αποφασιστικότητά τους να καταβάλλουν επιπλέον κοινές προσπάθειες προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις αυξανόμενες προκλήσεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, οι οποίες σχετίζονται πρωτίστως με ένοπλες συρράξεις, με την τρομοκρατία και την παράνομη μετανάστευση.
3. Οι Υπουργοί έκριναν ότι η υπογραφή των μνημονίων κατανόησης το Νοέμβριο μεταξύ της Τουρκίας και του κ. Fayez Sarraj, Προέδρου του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης, συνιστά παραβίαση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και του διεθνούς δικαίου. Οι Υπουργοί υπογράμμισαν ότι τα εν λόγω μνημόνια υπονομεύουν περαιτέρω την περιφερειακή σταθερότητα και θεωρούνται αμφότερα άκυρα και ανυπόστατα.
4. Επιπλέον, το Μνημόνιο Κατανόησης μεταξύ της Τουρκίας και της Λιβύης για την φερόμενη οριοθέτηση θαλάσσιων δικαιοδοσιών στη Μεσόγειο Θάλασσα παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συνάδει με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει έννομες συνέπειες. Επιπλέον, οι Υπουργοί επανέλαβαν την ανάγκη πλήρους σεβασμού της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των κρατών εντός των θαλάσσιων ζωνών τους στη Μεσόγειο Θάλασσα. Συναφώς, οι Υπουργοί καταδίκασαν εντόνως τις συνεχιζόμενες τουρκικές ενέργειες στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κύπρου και τα χωρικά της ύδατα. Οι Υπουργοί κάλεσαν την Τουρκία να παύσει άμεσα όλες τις παράνομες ερευνητικές δραστηριότητες.
5. Οι Υπουργοί έκριναν ότι το μνημόνιο για την ασφάλεια και κάθε απόφαση σχετικά με την αποστολή στρατευμάτων στη Λιβύη συνιστά σοβαρή παραβίαση του ψηφίσματος 2259 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών καθώς και άλλων συναφών ψηφισμάτων του τελευταίου, καθώς και απειλή για την περιφερειακή ασφάλεια και σταθερότητα και απηύθυναν έκκληση για άμεση αποκλιμάκωση.
6. Σε αυτό το πλαίσιο, οι τέσσερις Υπουργοί υπογράμμισαν την βαθιά ανησυχία τους σχετικά με τις πρόσφατες παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου από την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο. Αναμένουν από την Τουρκία να ενεργήσει με υπευθυνότητα και τονίζουν την ανάγκη εποικοδομητικής και με καλή θέληση συνεργασίας μεταξύ των χωρών της Λεκάνης της Μεσογείου, για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της Μεσογείου στη βάση του διεθνούς δικαίου.
7. Οι Υπουργοί δήλωσαν ότι μια συνολική πολιτική λύση αποτελεί τον μοναδικό τρόπο επίλυσης της λιβυκής κρίσης και αποκατάστασης της σταθερότητας στη Λιβύη. Οι Υπουργοί υπογράμμισαν την πλήρη δέσμευσή τους να εργαστούν για την επίτευξη πολιτικής λύσης στην λιβυκή κρίση. Εξέφρασαν επίσης την επιθυμία τους για την αποφυγή της κλιμάκωσης στη περιοχή. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Υπουργοί των τεσσάρων κρατών εξέφρασαν τη στήριξή τους προς τις προσπάθειες του Ειδικού Απεσταλμένου του ΟΗΕ, Ghassan Salamé, τις πρωτοβουλίες του ΟΗΕ και τη Διαδικασία του Βερολίνου.
8. Οι Υπουργοί υπογράμμισαν την αποφασιστικότητα των αντίστοιχων κρατών τους να ενισχύσουν την αμοιβαία συνεργασία τους με στόχο την αύξηση της ευημερίας των λαών τους. Υπογράμμισαν επίσης την πρόθεσή τους να συνεχίσουν τον αμοιβαίο συντονισμό των θέσεων και μέτρων με στόχο την επίτευξη της ασφάλειας και της σταθερότητας των κρατών τους και της Ανατολικής Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένου μέσω της καταπολέμησης της τρομοκρατίας.
9. Εν κατακλείδι, οι Υπουργοί δήλωσαν ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην περιφερειακή συνεργασία και τη συνολική οικονομική ανάπτυξη στην οποία προσβλέπουν όλα τα κράτη της περιοχής, σε πλήρη συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο. Δήλωσαν επίσης ότι η επίτευξη της ανάπτυξης θα συμβάλει στην περιφερειακή σταθερότητα και ευημερία και ότι οι συνεχιζόμενες κρίσεις που πρέπει να επιλυθούν κατά τρόπο αποφασιστικό και το ταχύτερο δυνατόν παρεμποδίζουν επί του παρόντος την επίτευξη αυτού του στόχου.
10. Οι Υπουργοί συμφώνησαν να συνεχίσουν τις διαβουλεύσεις τους και να πραγματοποιήσουν την επόμενη συνάντησή τους στην Κρήτη, στην Ελλάδα, σε ημερομηνία που θα συμφωνηθεί.
Δένδιας: Παράνομη η απόφαση της Τουρκίας για αποστολή στρατευμάτων στη Λιβύη
Την ομόφωνη απόφαση των κρατών που συμμετείχαν στη συνάντηση ότι οι συμφωνίες μεταξύ Τουρκίας και Σάρατζ είναι άκυρες και χωρίς ισχύ, εξέφρασε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τους υπουργούς των άλλων τεσσάρων χωρών- χαρακτηρίζοντας παράλληλα παράνομη την απόφαση της Τουρκίας να αναπτύξει στρατεύματα στη Λιβύη.
Συνεχίζοντας στο ίδιο μήκος κύματος, ο υπουργός Εξωτερικών επισήμανε πως η «εισαγωγή» στρατευμάτων ή όπλων στη Λιβύη συνιστά σοβαρή παραβίαση του σχετικού ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και υπονομεύει σοβαρά τις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας για την επίτευξη πολιτικής λύσης στη λιβυκή σύγκρουση. Επιπλέον, σημείωσε, «οι δύο λεγόμενες συμφωνίες αποτελούν απειλή για την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα και τροφοδοτούν μια επικίνδυνη κλιμάκωση της σύγκρουσης».
Παράλληλα, ο κ. Δένδιας εξέφρασε την ικανοποίησή του για τη συμμετοχή της Γαλλίας στη συνάντηση, χαρακτηρίζοντας επίσης σημαντική την παρουσία της Ιταλίας στις διαβουλεύσεις. Περαιτέρω ο κ. Δένδιας είπε πως αυτή είναι μια περιοχή «όπου έχουμε παρατηρήσει μια απότομη αύξηση της αστάθειας και μια άνευ προηγουμένου κλιμάκωση των τουρκικών προκλήσεων».
Στη συνέχεια ο υπουργός Εξωτερικών ανέφερε πως το περιφερειακό αυτό σχήμα συνεργασίας είναι ανοιχτό σε ενδιαφερόμενα κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούν τις αρχές του διεθνούς δικαίου, καθώς και τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Καταληκτικά, ο κ. Δένδιας εξέφρασε την πλήρη στήριξη της Ελλάδας στις προσπάθειες του Ειδικού Εκπροσώπου των Ηνωμένων Εθνών για τη Λιβύη Γασάν Σαλάμε, καθώς και τις προσπάθειες που καταβάλλονται στο πλαίσιο της Διαδικασίας του Βερολίνου, και διαμήνυσε: «Είναι ώρα για διάλογο, διπλωματία και αποκλιμάκωση και θα υποστηρίξουμε όλες τις προσπάθειες προς το σκοπό αυτό».
(με επιπλέον πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)