Ομάδα ερευνητών της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών ταυτοποίησε πρόσφατα ένα νέο ορυκτό προερχόμενο από τη Λαυρεωτική, το οποίο υποβλήθηκε για αναγνώριση στη Διεθνή Ορυκτολογική Ένωση (International Mineralogical Association, IMA - Commission on New Minerals, Nomenclature and Classification).
Στις 19 Απριλίου 2017, η IMA αναγνώρισε το νέο ορυκτό. Μάλιστα, μετά από ομόφωνη πρόταση της ερευνητικής ομάδας και την έγκριση από τη Διεθνή Επιτροπή Ονοματολογίας, καθορίστηκε το όνομα του νέου ορυκτού: «Katerinopoulosite», (NH4)2Zn(SO4)2·6H2O. Το όνομα δόθηκε προς τιμήν του καθηγητή του Τμήματος Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του Παν/μίου Αθηνών κ. Αθαν. Κατερινόπουλο, ο οποίος τα τελευταία χρόνια διηύθυνε το Μουσείο Ορυκτολογίας και Πετρολογίας του τμήματος και μάλιστα έχει καταγράψει στο ενεργητικό του πλήθος εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, όπως για παράδειγμα η πλέον πρόσφατη επιμορφωτική δράση «Πρωινά Κυριακής στο Μουσείο Ορυκτολογίας».
Κατερινοπουλοσίτης επικαθήμενος σε «Έλικες» ορυκτού μελαντερίτη και γύρω φόντο από γαλάζιο Χαλκανθίτη
Ορυχείο Esperanza (ελπίδα) Λαυρίου, ένα από τα δεκάδες παρατημένα πρώην μεταλλεία στην περιοχή
Το ορυκτό ανακαλύφθηκε στο ορυχείο Esperanza του Λαυρίου από τον ορυκτο-συλλέκτη κ. Βασίλη Στεργίου και μέσω του Πανεπιστημίου Αθηνών και του προαναφερθέντος τμήματος εστάλη δείγμα προς την Ρωσική Ακαδημία Επιστημών, η οποία και προχώρησε στην ταυτοποίηση. Σύντομα στο επόμενο τεύχος του European Journal of Mineralogy θα ανακοινωθούν τα επιστημονικά στοιχεία και οι ιδιότητες του νέου ορυκτού.
Συγχαρητήρια σε όσους Ελληνες και ξένους επιστήμονες συνέβαλαν στο εγχείρημα.
Εντούτοις, ας επιτραπεί μια θλιβερή διαπίστωση. Η απόλυτη άγνοια της επίσημης πολιτείας και των αρμοδίων εποπτευόμενων φορέων της για το όλο θέμα, μολονότι το ορυχείο Esperanza καθώς και όλα τα (πρώην) μεταλλεία του Λαυρίου ανήκουν στο ελληνικό Δημόσιο. Εχω πολλές φορές γράψει για το ζήτημα «σε ποιον ανήκουν τα ορυκτά» και έχω πολλές φορές στηλιτεύσει τους κακόβουλους ή ιδιοτελείς ορυκτοθήρες από όπου κι αν προέρχονται.
Εντούτοις, περιπτώσεις όπως αυτή του κ. Στεργίου που λατρεύουν τα ορυκτά και στην ουσία υποκαθιστούν την πολιτεία υπό προϋποθέσεις, έρχεται να επιβεβαιώσει το ζήτημα της αδράνειας και αναποτελεσματικότητας της πολιτείας στα τόσο λεπτά ζητήματα ανάδειξης της γεωλογικής κληρονομιάς του τόπου μας.
Τo ορυκτό Voudourisite ανακαλύφθηκε στο ορυχείο Esperanza Λαυρίου
Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που γίνεται αυτό. Δεκάδες ορυκτά του Λαυρίου παγκοσμίως μοναδικά έχουν αναγνωριστεί με ανάλογο τρόπο στο πρόσφατο παρελθόν. Με την ευθύνη ξένων επιστημόνων, κυρίως των πανεπιστημίων της Βιέννης και Μόσχας, την βοήθεια των Ελλήνων συναδέλφων τους και φυσικά την πλήρη άγνοια/ανοχή της πολιτείας ως προς την λήψη, μεταφορά και ταυτοποίηση των δειγμάτων. Ενδεικτικά αναφέρονται τρία από αυτά: α) το ορυκτό Voudourisite, CdSO4 · H2O (προς τιμήν του καθηγητή ΕΚΠΑ κ. Π. Βουδούρη), ανακαλύφθηκε το 2012 από Γερμανούς ερευνητές στο ίδιο ορυχείο Esperanza και β) το ορυκτό Kapellasite, Cu3Zn(OH)6Cl2 (προς τιμήν του αποθανόντος συλλέκτη κι εμπόρου ορυκτών κ. Χ. Καπέλλα), ανακαλύφθηκε το 2005 από Γερμανούς ερευνητές στο ορυχείο Νο 19 Σουνίου γ) το ορυκτό Lazaridisite, (CdSO4)3 · 8H2O (προς τιμήν του επίσης αποθανόντα συλλέκτη κ. Ε. Λαζαρίδη), ανακαλύφθηκε το 2012 από Γερμανούς ερευνητές στο ίδιο ορυχείο Esperanza.
Θα μου πείτε, τι θα μπορούσε να προσφέρει η εμπλοκή της πολιτείας σε μια τέτοια διαδικασία; Ή -με άλλα λόγια- θα βάλουμε στεγανά και «κρατικούς» φραγμούς στην επιστήμη; Οχι φυσικά, μολαταύτα τα ορυκτά δεν ανήκουν από νομική άποψη στην ...επιστήμη αλλά στην συγκεκριμένη περίπτωση του Λαυρίου αποτελούν δημόσια περιουσία. Ο ιδιοκτήτης της εκάστοτε περιουσίας, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους Νόμους, αποφασίζει πως θα την διαχειριστεί, πως θα την αναδείξει, τι όνομα θα της δώσει και σε τελευταία ανάλυση αυτός αναλαμβάνει και την ευθύνη για την ορθότητα ή όχι των επιλογών του. Ειδικότερα, όταν πρόκειται για δημόσια περιουσία, η ευθύνη όλων μας απέναντι στον νόμο και τον ελληνικό λαό καθίσταται μεγάλη.
Τι πρέπει να γίνει; Πρέπει το Δημόσιο να πράξει το αυτονόητο, να αναγνωρίσει και να διαφυλάξει την περιουσία του. Και μετά να την αξιοποιήσει αναλόγως είτε μέσω της αδειοδότησης και προώθησης δράσεων για ερευνητικούς/επιδεικτικούς/συλλεκτικούς σκοπούς με τη συνδρομή των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων είτε μέσω γενικότερων δράσεων ανάδειξης της γεω-μεταλλευτικής κληρονομιάς αιώνων της Λαυρεωτικής.
Το Λαύριο φέγγει για όλους μας! Ας το κρατήσουμε ως ιστορική και εκπαιδευτική παρακαταθήκη στη νέα γενιά, ως ένα μνημείο γεω-μεταλλευτικής κληρονομιάς, η οποία χρήζει σεβασμού και περαιτέρω έρευνας στις μέρες μας.
Οι φωτογραφίες είναι του κ. Βασίλη Στεργίου.