Τελικά, σε αυτή τη χώρα δεν θέλουμε να ισορροπήσουμε, εύκολα. Θέλουμε να είμαστε πάντα σε ένα τεντωμένο σχοινί, ως αδέξιοι ισορροπιστές και συνεχώς να πέφτουμε, προσπαθώντας ξανά και ξανά το ίδιο εγχείρημα.
Το θέμα του Δακτυλίου της Αθήνας, είναι ένα κλασικό παράδειγμα της παραπάνω προσέγγισης.
Ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής, μιλώντας σε ραδιοφωνικό σταθμό, ανέφερε ότι από τις 25 Οκτωβρίου θα εφαρμοστεί νέο καθεστώς για την είσοδο στον Δακτύλιο, καθώς επανέρχονται τα «μονά – ζυγά», αλλά καταργούνται όλα τα «παραθυράκια» αδειών. Ταυτόχρονα, επισήμανε ότι θα κυκλοφορούν καθημερινά ελεύθερα, μόνο τα ηλεκτρικά οχήματα.
Η εν λόγω απόφαση έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία στους πολίτες της Αττικής καθώς πολλοί από αυτούς εισέρχονται με τα οχήματά τους στον Δακτύλιο. Το Υπουργείο, όπως πληροφορηθήκαμε, έχει καταστρώσει το σχέδιο «Καθαρός Δακτύλιος», λεπτομέρειες του οποίου θα μάθουμε προσεχώς (…). Γνωρίζουμε, βέβαια, ότι εδώ και καιρό υπήρχαν συσκέψεις και συναντήσεις με διάφορους φορείς του κλάδου της αυτοκίνησης, όμως δεν προέκυπτε μια τέτοια απόφαση, σκληρή ομολογουμένως, για χιλιάδες οδηγούς σύγχρονων οχημάτων, με κινητήρες αντιρρυπαντικής τεχνολογίας, που πληρούν τις τελευταίες προδιαγραφές της Ε.Ε.
Το απίστευτο κυκλοφοριακό πρόβλημα των τελευταίων, σχεδόν, δύο μηνών, φαίνεται ότι ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, γι αυτό και ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, θέλησε να κόψει τον γόρδιο δεσμό, και όχι να τον λύσει.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Σύνδεσμος Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων, έχει ζητήσει την κατάργηση του Δακτυλίου ως αναχρονιστικό μέτρο, με αντιστάθμισμα να υπάρξει ένα ετήσιο περιβαλλοντικό τέλος της τάξης των 60-70 ευρώ, για όσους θέλουν να κυκλοφορούν ελεύθερα στον λεγόμενο Δακτύλιο και, παράλληλα, να τεθούν εκτός όλα τα ρυπογόνα φορτηγά, που είναι πάρα πολλά και ρυπαίνουν σε πολύ μεγάλο βαθμό, να θεσπιστούν «πράσινες ζώνες» αποκλειστικά για «καθαρά» οχήματα (ηλεκτρικά, που δεν ρυπαίνουν), και να αυστηριοποιηθούν οι έλεγχοι. Το Υπουργείο το άκουσε, αλλά…
Ο Δακτύλιος, που μπήκε στη ζωή των πολιτών της Αττικής, τον Νοέμβριο του 1979, ως προσωρινό μέτρο, για να δώσει λύση στην πετρελαϊκή κρίση και να μειώσει την κυκλοφορία, τελικά δικαίωσε τη ρήση «ουδέν μονιμότερο του προσωρινού». Κι αυτό, επειδή έγινε μόνιμο μέτρο το 1982 και έκτοτε, 40 χρόνια μετά (!!!), καμία κυβέρνηση δεν κατάφερε να βρει και να εφαρμόσει ένα σχέδιο που να βοηθά στην αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης του κέντρου της Αθήνας, που να μπορεί να εξυπηρετεί τις μετακινήσεις των πολιτών, με την ταυτόχρονη ανάπτυξη των μέσων μαζικής μεταφοράς, που να είναι, εν τέλει, δίκαιο με τους περισσότερους και που να βασίζεται σε μια διεθνή πρακτική.
Διότι, δεν είναι δυνατόν να μην λαμβάνονται υπόψιν αυτά που γίνονται και εφαρμόζονται σε άλλες μεγαλουπόλεις, ούτε λείπουν οι τεχνοκράτες που θα τα αξιολογήσουν.
Για μια ακόμα φορά, λοιπόν, πιάνονται στον ύπνο ή και κορόιδα, όσοι αγόρασαν και έχουν παραγγείλει καινούργια αυτοκίνητα, που ρυπαίνουν πολύ λιγότερο από όσα πωλούνταν ως καινούργια πριν 5-6 χρόνια. Διότι τα αγόρασαν γνωρίζοντας το καθεστώς, ότι εφόσον έχουν εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κάτω από 140 γρ./χλμ. και όσα ταξινομούνται από 1-1-2021 με εκπομπές κάτω από 175 γρ./χλμ., μπορούν να κυκλοφορούν καθημερινά ελεύθερα.
Και, δυστυχώς, πίστεψαν στο Ελληνικό Κράτος, ότι εφόσον λαμβάνει μια απόφαση, τουλάχιστον θα τη διατηρήσει. Κι αν όχι επ’ αόριστον, τότε με κάθε απόφαση που εξαγγέλλεται, θα πρέπει να τονίζεται εξ αρχής και η διάρκειά της, ώστε οι πολίτες να μην βρίσκονται προ απροόπτου.
Όμως, δεν είναι η πρώτη φορά που οι πολίτες γίνονται πειραματόζωα, τουλάχιστον στον τομέα της αυτοκίνησης. Τον Απρίλιο του 2009, ο υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, Γιάννης Παπαθανασίου, προκειμένου να τονώσει την αγορά των ΙΧ, ανακοίνωσε μείωση του Ειδικού Τέλους Ταξινόμησης έως και 50%, για τέσσερις μόνο μήνες. Το αποτέλεσμα ήταν οι εισαγωγείς να ξεστοκάρουν και να πουληθούν όλα τα SUV, διότι η μείωση της τιμής έφθανε τις 10.000 ευρώ! Παράλληλα, εφαρμοζόταν και το μέτρο της επιδοτούμενης απόσυρσης οχημάτων, προκειμένου να ανανεωθεί ο στόλος των κυκλοφορούντων οχημάτων.
Ωστόσο, η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, που προέκυψε το φθινόπωρο του 2009, ανέτρεψε το σκηνικό. Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, υπουργός Οικονομικών και η Τίνα Μπιρμπίλη, υπουργός Περιβάλλοντος (ήμουν παρών τότε στην ανακοίνωση), εξέπληξαν άπαντες ανακοινώνοντας, ο μεν πρώτος την άμεση κατάργηση του μέτρου της απόσυρσης, με σκεπτικό ότι επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό κατά 400 εκατ. ευρώ, η δε δεύτερη, την κατάργηση του «Πράσινου Δακτυλίου», που θα ίσχυε από το 2011. Μάλιστα, είχε ειπωθεί ότι δεν έχει περιβαλλοντικό νόημα η συνέχισε του μέτρου και δεν ενισχύει την ελληνική βιομηχανία αυτοκινήτων, η οποία δεν υπάρχει. Τονίστηκε δε, ότι τα χρήματα θα πάνε για τη στήριξη της Παιδείας, κάτι, βέβαια, που δεν επιβεβαιώθηκε στην πράξη.
Την ίδια στιγμή, ανακοινώθηκε νέος τρόπος υπολογισμού των Τελών Κυκλοφορίας, με τα μικρού κυβισμού (έως 1.400 κ.εκ.) να πληρώνουν λιγότερα χρήματα και τα μεγάλου κυβισμού (άνω των 2.400 κ.εκ.) περισσότερα, πάνω από 700 ευρώ, τροποποιώντας ελαφρά την απόφαση του προηγούμενου υπουργού, Γιώργου Σουφλιά.
Μια ακόμα ανακολουθία του Ελληνικού Κράτους, που έφερε σε απόγνωση πολλούς που μόλις είχαν αγοράσει καινούργια αυτοκίνητα, μεγάλου κυβισμού (τα περισσότερα, τότε SUV). Η απόγνωση για τα μεγάλα κόστη χρήσης, γιγαντώθηκε με την ανακοίνωση της κυβέρνησης, τον Απρίλιο του 2010, ότι η χώρα μπαίνει σε μηχανισμό στήριξης, με αποτέλεσμα όσοι είχαν μεγάλου κυβισμού οχήματα να τα πουλάνε όσο όσο και άλλοι που είχαν αγοράσει με τραπεζικό δανεισμό, να τα επιστρέφουν στις τράπεζες.
Εκτοτε, η παρατεταμένη οικονομική κρίση δεν άφησε περιθώρια για νέους πειραματισμούς. Οι πωλήσεις των ΙΧ έπεσαν κατακόρυφα, η κυκλοφοριακό κίνηση μειώθηκε πολύ και ως εκ τούτου, από τη στιγμή που δεν υπήρχε και εμπορική διάθεση, η κατάσταση έμεινε ως είχε.
Τώρα, που η αγορά «παίρνει τα πάνω της», που τα ηλεκτροκίνητα μπαίνουν λίγο περισσότερο στη ζωή μας, αλλά από την άλλη, παραμένει η υγειονομική κρίση, με πολλούς να χρησιμοποιούν το ΙΧ για καθημερινές μετακινήσεις, τώρα λαμβάνεται η απόφαση του «μονά – ζυγά», με μόνη εξαίρεση τα ηλεκτρικά.
Είναι αλήθεια ότι υπήρχαν χιλιάδες άδειες ελεύθερης κυκλοφορίας οχημάτων που δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές περί ρύπων, αλλά εξυπηρετούσαν άλλες καταστάσεις. Κι αυτό έπρεπε να σταματήσει.
Όμως, πέραν αυτού, που είναι λογικό να σταματήσει και ίσως επιβεβλημένο, το να απαγορεύεις όσα εκπέμπουν κάτω από 175 γρ./χλμ. (τα φετινά) ή κάτω από 140 γρ./χλμ. διοξειδίου του άνθρακα (καινούργια, αλλά ταξινομημένα προ του 2021), είναι άδικη απόφαση.
Θα μπορούσε, ενδεχομένως, να τροποποιηθεί ως προς το ανώτατο όριο και να πέσει στο όριο της απαλλαγής από τα Τέλη Κυκλοφορίας, στα 122 γρ./χλμ. Θα ήταν μια πράξη συνέπειας και συνάφειας.
Επιπλέον, όταν λέμε ελεύθερα τα ηλεκτρικά, που βεβαίως δεν ρυπαίνουν καθόλου, μιλάμε για όλα όλα 1.925 ΙΧ που έχουν πουληθεί και κυκλοφορούν στην Αττική, από το 2017 έως σήμερα, όταν έχουμε και το επιδοτούμενο πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά», που θα συνεχιστεί τουλάχιστον έως το 2022. Μπορεί να παρατηρείται σταδιακή αύξηση των πωλήσεων ηλεκτρικών, όμως η απόφαση για τον Δακτύλιο δεν θα λειτουργήσει ως κίνητρο, ακριβώς επειδή, και πάλι, η αγορά ηλεκτρικού, αυτή τη στιγμή, δεν είναι για τους πολλούς, σε συνδυασμό και με τους λίγους, δημόσιους σταθμούς φόρτισης.
Μια ακόμα παράμετρος, που ίσως εξετάστηκε, αλλά, πάντως, δεν αναφέρθηκε, είναι τα εξηλεκτρισμένα Plug-in hybrid ΙΧ, τα οποία έχουν κινητήρα εσωτερικής καύσης (συνήθως 1.6 lt) που συνδυάζεται με ηλεκτρικό μοτέρ, με αποτέλεσμα για έως 50 χλμ. το όχημα να μπορεί να κινείται αμιγώς ηλεκτρικά. Με τους περισσότερους να μη διανύουν καθημερινά πάνω από αυτή την απόσταση, θα ήταν λογικό να τους επιτραπεί να κυκλοφορούν ελεύθερα. Μαθαίνω, ωστόσο, ότι υπάρχουν και αρκετοί που δεν τα επαναφορτίζουν τακτικά και κινούνται με καύσιμο τη βενζίνη, ακριβώς επειδή τους παρέχεται από την εργασία τους, ένα οικονομικό μπόνους.
Θα ήθελα να επισημάνω, ότι συνολικά, σε όλη την Ελλάδα, τα τελευταία τρία χρόνια, έχουν πουληθεί 6.826 αμιγώς ηλεκτρικά και Plug-in hybrid ΙΧ.
Καταλήγοντας, η εξίσωση του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, δεν βγαίνει εύκολα.
Ναι, οι πολίτες πρέπει να κυκλοφορούν, τουλάχιστον στο κέντρο, με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Ναι, έχουν αυξηθεί τα δρομολόγια των συρμών του μετρό και έχουμε περισσότερα λεωφορεία. Το μετρό επεκτάθηκε και το καλοκαίρι του 2022 θα προστεθούν και οι τρεις εναπομείναντες σταθμοί προς τον Πειραιά. Αρα, υπάρχουν καλύτερες προϋποθέσεις ώστε να πάρουμε τα ΜΜΜ.
Ναι στο car sharing, την κοινοχρησία ΙΧ στη λογική των ηλεκτρικών πατινιών. Ναι και στο car pooling, που μπορείς να οδηγείς σήμερα εσύ και να παίρνεις κι άλλους μαζί σου και αυτό να γίνεται εκ περιτροπής. Είναι σχέδια που εξετάζει το Υπουργείο. Ναι σε όλα. Όμως, με απόφαση «κοστολογημένη» σε οφέλη βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, που να εφαρμοστεί για χρόνια, προσδιορισμένα από τώρα και που να βάζει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας τα «μονά – ζυγά». Δεν μιλάμε, πλέον, για ζαριά.
Όχι σε αποφάσεις «καπνογόνα κινδύνου» που χρησιμοποιούν οι ναυτικοί, που φωτίζουν πολύ την περιοχή, αλλά κρατούν λίγο.