Μια εκκωφαντική καταιγίδα δυνατών κρότων τον περικύκλωνε και η αυξημένη κινητικότητα του ήταν ένα δείγμα έντονου, παραλυτικού φόβου. Ο Τόμπι «εξοριζόταν» στο σκοτάδι του τρόμου του, μάζευε την ουρά του και έτρεμε, παγιδευμένος από τους ασταμάτητους και εντεινόμενους κρότους των βεγγαλικών την βραδιά της Ανάστασης. Ο… Γολγοθάς του είχε αρχίσει, όπως και του περίπου 20% με 50% των σκύλων που εκτίθενται σε βεγγαλικά ή άλλα έντονα ηχητικά ερεθίσματα. Το Πάσχα και η Ανάσταση είναι μια περίοδος ιδιαίτερου προβληματισμού για τους κηδεμόνες των σκύλων εξαιτίας του εθίμου των βεγγαλικών, που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό αρκετά σκυλιά. «Συμπτώματα όπως η έντονη σιελόρροια, ο τρόμος (τρέμουλο), η ταχύπνοια, η ταχυκαρδία, ο εμετός, η διάρροια, και συμπεριφορές όπως το μάζεμα της ουράς, το κατέβασμα των αυτιών, η αυξημένη κινητικότητα, το κρύψιμο, η προσπάθεια διαφυγής και ο αυτοτραυματισμός περιγράφονται σε σκύλους κατά τη διάρκεια κάποιου έντονο ηχητικού ερεθίσματος» αποκαλύπτει ο επιστημονικός υπεύθυνος του Ελληνικού Ινστιτούτου Συμπεριφοράς και Εκπαίδευσης Σκύλου και Γάτας, Dr Χρήστος Καραγιάννης.
Το σύνολο των συμπτωμάτων αυτών συχνά περιγράφεται και ως «Κροτοφοβία», όρος ο οποίος όμως δεν περιγράφει πάντα τα αίτια του προβλήματος. Υπάρχουν διάφορα αίτια που μπορούν να οδηγήσουν ένα σκύλο στο να αποκτήσει «Ευαισθησία στους ήχους». Κάποιοι σκύλοι μαθαίνουν λόγω προηγουμένων αρνητικών εμπειριών πως τα ηχητικά ερεθίσματα είναι κάτι δυσάρεστο, ακόμη και αν δεν είναι πάντα τόσο έντονα όσο το «τραυματικό» ηχητικό ερέθισμα που τους δημιούργησε το φόβο. Υπάρχουν ηχητικά ερεθίσματα που η ένταση τους είναι τόσο μεγάλη, ώστε οι περισσότεροι σκύλοι είναι βιολογικά προκαθορισμένοι να αντιδρούν σ’ αυτά. Άλλοι σκύλοι οι οποίοι δεν ήρθαν σε επαφή με τα κατάλληλα ηχητικά ερεθίσματα τους πρώτους μήνες της ζωής τους , συγκεκριμένα τους πρώτους 3-6 μήνες της ζωής τους, μπορεί να αναπτύξουν ευαισθησία προς τους έντονους ήχους λόγω της ελλιπής εξοικείωσης με τους ήχους αυτούς.
Ο σκύλος μου αντιδρά υπερβολικά στα πυροτεχνήματα, τι να κάνω;
Η οριστική αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτείται τη διάγνωση των αιτιών του. Γενικά, αυτό που θέλουμε να επιτύχουμε είναι να μάθουμε στο σκύλο μας να νιώθει άνετα με τους ήχους του περιβάλλοντος του και όχι απλά να διαχειριστούμε τη συγκεκριμένη περίσταση, διότι αυτή η ευαισθησία του σκύλου μας έχει επιπτώσεις τόσο στην ευζωία του όσο και στην ποιότητα ζωής του. Επειδή ο χρόνος για το φετινό Πάσχα δεν επαρκεί για να μάθουμε στο σκύλο μας να είναι ήρεμος θα πρέπει να λάβουμε τα κατάλληλα μέτρα έτσι ώστε το βράδυ της Ανάστασης με τα πυροτεχνήματα και τα βεγγαλικά να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο επώδυνο για το σκύλο μας.
Μερικές συμβουλές για να ελαχιστοποιήσετε την έκθεση του σκύλου σας στα βεγγαλικά από τον επιστημονικό υπεύθυνο του Ελληνικού Ινστιτούτου Συμπεριφοράς και Εκπαίδευσης Σκύλου και Γάτας, Dr Χρήστο Καραγιάννη:
- Μη φωνάζετε και μη μαλώνετε το σκύλο όταν φοβάται, γιατί επιβεβαιώνεται στο σκύλο πως έχει κάτι να φοβάται.
- Σιγουρευτείτε πως ο σκύλος βρίσκεται σε ένα ασφαλές μέρος, σ’ ένα δωμάτιο, που δεν υπάρχει κίνδυνος να τραυματιστεί ή να διαφύγει, π.χ. όχι στο μπαλκόνι.
- Κλείστε τις κουρτίνες στο δωμάτιο αυτό και βάλτε μια ήρεμη μουσική πριν ακόμα ξεκινήσουν τα βεγγαλικά. Η χρήση φερομονών (ADAPTIL) στο χώρο αυτό μπορεί να βοηθήσει. Οι φερομόνες, άοσμες για εμάς, παράγονται από τη μέση γραμμή της μαμάς-σκύλας όταν γεννήσει, αλλά και από άλλα μέρη του σώματος του σκύλου (αυτιά, περιπρωκτική περιοχή, πέλματα) και δρουν ως ένα χημικό αίσθημα ασφάλειας. Ρωτήστε τον κτηνίατρο σας.
- Δημιουργήστε ένα ασφαλές μέρος, ένα ασφαλές καταφύγιο, για το σκύλο σας. Στο πιο ήσυχο μέρος του σπιτιού, στο δωμάτιο που διαλέξατε να είναι ασφαλής ο σκύλος σας, βάλτε μια μαξιλάρα ή το κλουβί του σκύλου σας, αν έχει, αφού πρώτα το σκεπάσετε με μία κουβέρτα. Το μέρος αυτό δεν πρέπει να συμβολίζει τίποτα το αρνητικό για το σκύλο σας, δεν πρέπει να πηγαίνει εκεί δηλαδή όταν φοβάται. Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα καινούργιο μέρος, μόνο με θετικές συσχετίσεις (π.χ. λιχουδιές, παιχνίδια) έτσι ώστε να νιώθει ασφάλεια όταν βρίσκεται εκεί και να μην τρέμει περιμένοντας «να περάσει το κακό», π.χ. όπως όταν κρύβεται κάτω από το κρεβάτι όταν φοβάται. Δημιουργήστε το μέρος αυτό όσο γίνεται πιο άμεσα έτσι ώστε να μάθει ο σκύλος σας να συσχετίζει το μέρος αυτό με θετικά ερεθίσματα. Προσοχή, ποτέ δε στέλνουμε το σκύλο μας στο μέρος αυτό, ούτε ως τιμωρία ούτε για να νιώσει ασφάλεια, αλλά τον αφήνουμε μόνο του να επιλέξει που θέλει να πάει.
Εγώ τι πρέπει να κάνω, να χαϊδεύω το σκύλο μου όταν φοβάται για να ηρεμήσει ή όχι;
Θα ακούσετε πολλούς στην ερώτηση αυτή να σας απαντούν με διαφορετικό τρόπο. Η αλήθεια είναι πως αν χαϊδέψουμε το σκύλο μας και αυτός ηρεμήσει θα νιώσουμε και εμείς και αυτός καλύτερα. Το πρόβλημα είναι πως έτσι δε μαθαίνουμε στο σκύλο μας τι πρέπει να κάνει και σε περίπτωση που λείπουμε από το σπίτι, ακουστεί κάποιος ήχος και ο σκύλος μας φοβηθεί δε θα ξέρει πώς να αντιμετωπίσει το φόβο του αυτό. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως η «ευαισθησία στους ήχους», ή «κροτοφοβία» αν προτιμάτε, και η δυσκολία κάποιων σκύλων να μείνουν μόνοι τους στο σπίτι, τα λεγόμενα και «προβλήματα αποχωρισμού» από τον κηδεμόνα τους, συχνά συνυπάρχουν στους ίδιους σκύλους. Προτιμότερο, λοιπόν είναι να αντιδρούμε όσο πιο ουδέτερα γίνεται όταν ο σκύλος μας φοβάται και να του μάθουμε μέσω των παραπάνω τρόπων να αντιμετωπίσει μόνος του το πρόβλημα, να μην επιζητά σε εμάς τη λύση του προβλήματος, γιατί δυστυχώς δεν μπορούμε να είμαστε πάντα δίπλα του. Αν αντίθετα είστε συνέχεια μαζί με το σκύλο σας και δεν ελλοχεύει ο κίνδυνος να απουσιάζετε όταν ζητήσει τη βοήθεια σας τότε μπορείτε να τον ανακουφίσετε με ένα χάδι όταν φοβάται. Σκεφτείτε σας παρακαλώ με ψυχραιμία πως θα συμπεριφερθείτε στο σκύλο σας όταν αυτός φοβηθεί και αποφασίστε τη συμπεριφορά σας από πριν όλη η οικογένεια μαζί. Στις περισσότερες περιπτώσεις το να μάθουμε στο σκύλο μας να αντιμετωπίζει μόνος του τους φόβους του αποτελεί το πιο αποτελεσματικό μέτρο για τη βελτίωση της ευζωίας και της ποιότητας ζωής του.
Μιας και φέτος είναι αργά για να μάθω στο σκύλο μου να είναι ήρεμος πώς να προετοιμαστώ για του χρόνου;
Ο επιστημονικός υπεύθυνος του Ελληνικού Ινστιτούτου Συμπεριφοράς και Εκπαίδευσης Σκύλου και Γάτας, Dr Χρήστος Καραγιάννης μας βοηθάει σε αυτό το κομμάτι αναφέροντας ότι: «στόχος είναι όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως να μάθουμε στο σκύλο μας να μη φοβάται τους ήχους. Για να γίνει αυτό μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κάποια ειδικά CD με ήχους ή κάποιους ήχους που μπορούμε να βρούμε στο διαδίκτυο και να μάθουμε σταδιακά το σκύλο μας να μην αντιδρά στα συγκεκριμένα ηχητικά ερεθίσματα. Σε χαμηλή ένταση και για πολύ μικρό χρόνο (30-60 δευτερόλεπτα στην αρχή) παίζουμε τους ήχους αυτούς στο σκύλο μας, 3-4 φορές τη βδομάδα. Σταδιακά, αυξάνουμε τη διάρκεια και την ένταση λαμβάνοντας πάντα υπόψιν μας ότι ο σκύλο μας δεν αντιδρά. Αν αντιδρά έντονα στα ηχητικά ερεθίσματα σημαίνει πως είτε η ένταση του ερεθίσματος είτε η διάρκεια τους είναι μεγαλύτερη από αυτή που αντέχει ο σκύλος μας, γι’ αυτό την επόμενη φορά πρέπει να τις μειώσουμε. Ταυτόχρονα, όταν ο σκύλος μας είναι ήρεμος κατά τη διάρκεια των ηχητικών ερεθισμάτων τον επιβραβεύουμε με κάποια λιχουδιά ή με κάποιο παιχνίδι. Έχετε υπόψιν σας πως δεν αντιδρούν όλα τα σκυλιά στους ηχογραφημένους ήχους με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η χρήση τους σε όλες τις περιπτώσεις».
Όπως τα ιατρικά προβλήματα μπορεί να εκδηλώνονται διαφορετικά, έτσι και τα προβλήματα συμπεριφοράς μπορεί να εκδηλώνονται με διαφορετικό τρόπο και να έχουν διαφορετικά αίτια για τα οποία προκλήθηκαν και εκδηλώθηκαν, γι’ αυτό και δεν υπάρχουν συνταγές για την επιτυχημένη αντιμετώπιση τους. Τα μέτρα που περιγράφηκαν παραπάνω είναι γενικά μέτρα, μπορεί για κάποιους σκύλους να μην είναι αποτελεσματικά και να απαιτείται εξατομικευμένη αντιμετώπιση.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να διαβάσετε το επιστημονικό άρθρο.