Παρά τα σε γενικές γραμμές «ήρεμα νερά» στο Αιγαίο και την απουσία της ακραία «εμπρηστικής» ρητορικής του όχι και τόσο μακρινού παρελθόντος, το πρόσφατο σκηνικό βόρεια της Κρήτης υποδεικνύει για άλλη μια φορά ποια είναι η πραγματικότητα στα ελληνοτουρκικά: Η Τουρκία συνεχίζει να προβάλλει αξιώσεις και διεκδικήσεις στο Αιγαίο και στην Κύπρο και η Ελλάδα διατηρεί αμετάβλητες τις θέσεις της όσον αφορά στην κυριαρχία της, με τις δύο πλευρές «απλώς» να αναμένουν πότε θα προκύψει το επόμενο επεισόδιο.
Την Παρασκευή, το σκηνικό στα ανοιχτά της Κρήτης φαινόταν να μην έχει συνέχεια, με τα ερευνητικά σκάφη «Ievoli Relume» και «NG Worker» που πραγματοποιούσαν έρευνες σε σχέση με την πόντιση υποβρυχίου καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας- Κύπρου να έχουν αποσυρθεί, εν μέσω κακών καιρικών συνθηκών στην περιοχή- αντιστοίχως δεν υπάρχουν στην περιοχή ούτε τουρκικές μονάδες.
Τονίζεται πως το όλο επεισόδιο έλαβε χώρα σε διεθνή ύδατα, με τουρκική κορβέτα να κινείται σε μεγάλη απόσταση από τα ερευνητικά σκάφη και να στέλνει μηνύματα μέσω ασυρμάτου, υποστηρίζοντας πως οι έρευνες πραγματοποιούνταν σε περιοχή όπου δεν είχε οριστεί υφαλοκρηπίδα και ελληνική φρεγάτα να σπεύδει στην περιοχή. Η τουρκική κορβέτα αργότερα αντικαταστάθηκε από φρεγάτα. Ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Γιάννης Κεφαλογιάννης είπε σχετικά πως «τυπικά, η τουρκική κορβέτα βρισκόταν εκτός των χωρικών υδάτων της Ελλάδος, δηλαδή σε διεθνή ύδατα. Ωστόσο, σύμφωνα με τη δική μας εκτίμηση, κινήθηκε εντός της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και της υφαλοκρηπίδας».
Αν και δεν υπήρξε παρενόχληση εργασιών (οι Τούρκοι παρέμεναν σε μεγάλη απόσταση, άνω των 10 μιλίων), το σκηνικό βόρεια της Κρήτης (και μάλιστα σε περιοχή που δεν υπάγεται σε αυτήν που αφορά το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο) υποδεικνύει για άλλη μια φορά πως η Τουρκία συνεχίζει να δηλώνει παρούσα σε κάθε εξέλιξη στην περιοχή, αμφισβητώντας κάθε ελληνική κίνηση σε ζώνες που αντιλαμβάνεται ως ενδιαφέροντός της. Σε συνδυασμό με τα γεγονότα στην περιοχή της Κάσου προ μηνών, αλλά και την επιτήρηση του ερευνητικού σκάφους «Αιγαίο» το φθινόπωρο (κινήθηκε από το βόρειο Αιγαίο ως τα Δωδεκάνησα, πραγματοποιώντας έρευνες για την ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών), είναι προφανές πως η διαρκής αμφισβήτηση/ «υπενθύμιση» αποτελεί στρατηγική επιλογή της Άγκυρας- ακόμα και αν οι κινήσεις της παρουσιάζονται (προς το παρόν, τουλάχιστον), «προσεκτικές».
Ενδεικτικά αυτού είναι άλλωστε όλα όσα ανέφεραν την Πέμπτη πηγές του τουρκικού υπουργείου Άμυνας σε δημοσιογράφους σχετικά με το επεισόδιο βόρεια της Κρήτης: «Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις έχουν επανειλημμένα αποδείξει ότι δεν θα επιτρέψουν καμία προσπάθεια παραβίασης των δικαιωμάτων και των συμφερόντων της χώρας μας. Στις περιοχές όπου έχουμε δικαιώματα και συμφέροντα, όπως κάναμε στο παρελθόν, έτσι και σήμερα αλλά και στο μέλλον, θα προβούμε στις απαραίτητες παρεμβάσεις στις δραστηριότητες που επιχειρεί να διεξάγει η Ελλάδα με τετελεσμένο τρόπο...Σε αυτό το πλαίσιο, τα ελληνικά σκάφη που διεξάγουν τέτοιου είδους δραστηριότητες προειδοποιούνται μέσω ασυρμάτου».
«Σκάκι» με καλώδια στη θάλασσα
Σε αυτό το πλαίσιο, αντίστοιχες εξελίξεις και σκηνικά αναμένονται και στο επόμενο χρονικό διάστημα σε σχέση με οποιεσδήποτε άλλες παρεμφερείς δραστηριότητες, όποτε και αν προκύψουν αυτές - υπενθυμίζεται άλλωστε πως η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου εκλαμβάνεται ως ένα μεγάλο «στοίχημα» το οποίο ενοχλεί ιδιαίτερα την Τουρκία.
Σημειώνεται πως την Πέμπτη συνάντηση για τον Great Sea Interconnector είχαν ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας, Θ. Σκυλακάκης, με τον υπουργό Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γιώργο Παπαναστασίου, με τον κ. Σκυλακάκη να παραδίδει την απάντηση του ΑΔΜΗΕ και της ελληνικής πλευράς σε μια σειρά από θέματα σε σχέση με το καλώδιο, που κατασκευάζεται για να ενώσει την Ελλάδα με την Κύπρο και στη συνέχεια με το Ισραήλ, και τον κ. Παπαναστασίου να τονίζει πως το συγκεκριμένο έργο είναι ένα από τα σημαντικότερα για την Κυπριακή Δημοκρατία «διότι τερματίζει την ενεργειακή απομόνωση της Κυπριακής Δημοκρατίας...η συγκεκριμένη ηλεκτρική διασύνδεση θα δώσει εναλλακτικές πηγές τροφοδοσίας ηλεκτρισμού, αφού η Κυπριακή Δημοκρατία, θα συνδεθεί, πλέον, με ένα ενιαίο δίκτυο με την Ευρώπη, μέσω Ελλάδος».
Ο κ. Παπαναστασίου, μιλώντας την Τετάρτη στο Athens Energy Summit, υπογράμμισε την ανάγκη το έργο να είναι βιώσιμο μακροπρόθεσμα, σχολιάζοντας πως «πρόκειται για ευρωπαϊκό έργο το οποίο η ΕΕ στηρίζει με 657 εκατ. ευρώ προκειμένου να υλοποιηθεί η ενιαία αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας, το οποίο πρέπει να εκμεταλλευτούμε», προσθέτοντας πάντως πως η ευρωπαϊκή συμμετοχή παραμένει στο ίδιο επίπεδο, ενώ ο προϋπολογισμός του έργου έχει αυξηθεί σημαντικά σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις και διαμορφώνεται κοντά στα 2 δισ. ευρώ. Ακόμη, αναφέρθηκε σε οικονομικό, τεχνικό και γεωπολιτικό ρίσκο, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι το τελευταίο μπορεί να αντιμετωπιστεί με τρεις τρόπους: Είτε με φυσική παρουσία πλοίων, είτε με διπλωματικά μέσα, είτε με προσέλκυση ισχυρών επενδυτών με ειδικό βάρος, που απαντούν ταυτόχρονα στο οικονομικό και το γεωπολιτικό ρίσκο. Ερωτηθείς για τη στάση των ΗΠΑ ανέφερε ότι ο αμερικανικός παράγοντας έχει τοποθετηθεί κατ′ επανάληψη υπέρ του έργου.
Υπενθυμίζεται πως σε συνάντηση του Κύπριου προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη τον Σεπτέμβριο ο κ. Χριστοδουλίδης, σύμφωνα με ανακοίνωση της κυπριακής προεδρίας, επιβεβαίωσε την «πολιτική δέσμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας για συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου το συντομότερο δυνατόν, και αφού ολοκληρωθεί η μελέτη της δέουσας επιμέλειας και η σύσταση εταιρείας ειδικού σκοπού, για την οποία βρίσκονται σε εξέλιξη προχωρημένες διαβουλεύσεις και με τρίτα κράτη».
Από πλευράς της η Τουρκία εμφανίζεται να προσανατολίζεται και αυτή σε αντίστοιχες κινήσεις, προς την κατεύθυνση της Λιβύης, εκμεταλλευόμενη τις στενές σχέσεις της με τη λιβυκή μεταβατική κυβέρνηση: Στα τέλη του Ιανουαρίου ο Οσάμα ελ Ντουράτ, σύμβουλος του πρωθυπουργού της κυβέρνησης εθνικής ενότητας της Λιβύης για θέματα ηλεκτρισμού και ανανεώσιμης ενέργειας, υπογράμμισε στο Anadolu τον συνεχιζόμενο διάλογο της Λιβύης με τουρκικές εταιρείες, προσθέτοντας ότι διερευνάται το ενδεχόμενο διασύνδεσης του δικτύου ηλεκτροδότησης της χώρας του με αυτό της Τουρκίας.
«Σχηματίζεται επιτροπή για να προωθήσει διασυνοριακές ηλεκτρικές διασυνδέσεις. Έχουμε υπογράψει συμφωνίες με νοτιοευρωπαϊκές και μεσογειακές χώρες. Όσον αφορά στην Τουρκία, πιστεύουμε ότι η διασύνδεση θα μπορούσε να διευκολυνθεί μέσω γειτονικής χώρας, επιτρέποντας τη μεταφορά ενέργειας μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας» είπε χαρακτηριστικά, εκφράζοντας την ελπίδα για επίτευξη συμφωνίας ηλεκτρικής διασύνδεσης Λιβύης- Τουρκίας «σύντομα». Οποιαδήποτε τουρκολιβυκή κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση, αναμένεται να προκαλέσει έντονη ελληνική αντίδραση, με εν δυνάμει προεκτάσεις επί του πεδίου.