Η κυπριακή κυβέρνηση παραβίασε τους δικούς της νόμους αμέτρητες φορές για τη χορήγηση υπηκοότητας σε χιλιάδες ανθρώπους, μέσω ενός απαξιωμένου συστήματος έκδοσης διαβατηρίων έναντι μετρητών, σύμφωνα με επίσημη έρευνα.
Σε μια καταδικαστική ετυμηγορία, η εξεταστική επιτροπή που διορίστηκε από την κυβέρνηση είπε ότι το σχέδιο, από το οποίο επωφελήθηκαν σχεδόν 7.000 άτομα, λειτουργούσε στο κενό για περισσότερο από μια δεκαετία, χωρίς επαρκή εποπτεία και χωρίς ελέγχους και στοιχειώδεις ισορροπίες.
«Είναι προφανές ότι το πρόγραμμα Ιθαγένεια για Επενδύσεις λειτούργησε από το 2007 έως το 2020 με κενά και ελλείψεις, ένα ανεπαρκές νομοθετικό πλαίσιο και σχεδόν κανένα κανονιστικό πλαίσιο», δήλωσε ο Μύρων Νικολάτος, πρώην επικεφαλής του κυπριακού συστήματος Δικαιοσύνης, που ηγήθηκε της έρευνας.
Το υπουργικό συμβούλιο, υπεύθυνο για τις τελικές «σφραγίδες» στα διαβατήρια, παραβίασε το νόμο σε αμέτρητες περιπτώσεις, δήλωσε ο Νικολάτος, αποκαλώντας αυτό που συνέβη ως «μαζική παρανομία».
Η δεξιά κυβέρνηση της Κύπρου, η οποία υπερασπίστηκε το καθεστώς πριν από την απόσυρσή του, δήλωσε ότι η έκθεση φαίνεται να μην αποδίδει κακοδιαχείριση ή εγκληματική ευθύνη στο υπουργικό συμβούλιο.
Ωστόσο, η κυβέρνηση τονίζει ότι θα «τιμωρηθεί παραδειγματικά» κάθε πρόσωπο που εμπλέκεται σε εγκληματικές ή πειθαρχικές παραβάσεις που σχετίζονται με την υπόθεση.
Το σχέδιο Ιθαγένεια για Επενδύσεις της Κύπρου ανανεώθηκε και λειτούργησεε επιθετικά από το 2013 και μετά, μέχρι τη στιγμή όπου ισχυρισμοί για πιθανή διαφθορά που επισημάνθηκαν σε μια δημοσιογραφική έρευνα από το δίκτυο Al Jazeera πέρυσι, ανάγκασαν τις αρχές να «τραβήξουν την πρίζα».
Θέλοντας να διαχωρίσει τη θέση της κυβέρνησης από το σκάνδαλο που σκιάζει την εικόνα της αλλά και την εικόνα του προέδρου Νίκου Αναστασιάδη, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κυριάκος Κούσος δήλωσε: «Η υποβολή της έκθεσης κλείνει ή πρέπει να κλείσει έναν παρατεταμένο κύκλο πολιτικής έντασης και να δώσει τέλος σε ένα τοξικό κλίμα που στοχεύει κυρίως τον Πρόεδρο και την κυβέρνησή του».
Οι αρχές θα χορηγούν διαβατήρια σε αιτούντες που πληρούν μια ελάχιστη επενδυτική απαίτηση, η οποία είχε ύψος 2 εκατομμυρίων ευρώ (2,43 εκατομμύρια δολάρια) στην τελική της μορφή.
Ένα Κυπριακό διαβατήριο παρέχει δικαιώματα ταξιδιού, εργασίας και διαμονής χωρίς βίζα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27. Το σχέδιο αυτό ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στους Ρώσους ενώ προσέλκυσε και επενδυτές από την Ασία.
Όμως περισσότερα από τα μισά διαβατήρια δεν έπρεπε να είχαν χορηγηθεί, απεφάνθη η εξεταστική επιτροπή, αν και αναγνωρίζει ότι είναι σχεδόν αδύνατο να αντιστραφεί αυτό. Αυτά τα διαβατήρια εκδόθηκαν πρωτίστως σε οικογενειακά εξαρτώμενα μέλη των κύριων επενδυτών.
Σε 85 άλλες περιπτώσεις, πρότεινε την πλήρη κατάργηση της ιθαγένειας, είτε για «εγκλήματα είτε για άλλα αδικήματα». Τα άτομα δεν ταυτοποιήθηκαν.
Η έκθεση δεν είναι δεσμευτική. Παραδόθηκε στον Γενικό Εισαγγελέα του νησιού τη Δευτέρα 7 Ιουνίου.
Ο Νικολάτος είπε ότι οι αρχές συνέχισαν να εκδίδουν διαβατήρια σε εξαρτώμενα άτομα, παρόλο που η κυβέρνηση προειδοποιήθηκε το 2015 και το 2016 από τον επικεφαλής νομικό σύμβουλό της, ότι η πρακτική ήταν πιθανώς παράνομη.