Video Director: Κωνσταντίνος Γεωργόπουλος
Oι οριζόντιες κόκκινες τομές κατά μήκος των μαστών των γυναικών που πρωταγωνιστούν στις φωτογραφίες του «The Scar Project», μιας σειράς από πορτρέτα του David Jay που απαθανατίζει τα πρόσωπα εκείνων που έχουν υποβληθεί σε μαστεκτομή και έχουν νικήσει τον καρκίνο, δεν μπορούν με τίποτα να μείνουν απαρατήρητες. Οι περισσότερες από τις εικόνες αναδεικνύουν το πλούσιο στήθος γυναικών, τις οποίες αν έβλεπες στο δρόμο δεν θα σου άφηναν κανένα περιθώριο να σκεφτείς πως κάτω από τα ρούχα που φορούν κρύβεται η ανάμνηση του καρκίνου.
Σε γενικές γραμμές τα στοιχεία των τελευταίων ετών για την άλλοτε «επάρατη νόσο» αφήνουν περιθώρια για αισιοδοξία. Παρόλα αυτά, ακόμα και στις πιο συχνές μορφές καρκίνου στην Ελλάδα, όπως είναι αυτός που προσβάλλει το στήθος, υπάρχουν περιπτώσεις πιο δύσκολες από τις άλλες. Για όλες αυτές, αλλά και τις γυναίκες που αναδείχθηκαν νικήτριες κατά τη μάχη τους με τον καρκίνο συζητήσαμε με τον κ. Μιχάλη Φιλιππίδη, Ειδικό Μαστολόγο-Χειρούργο Γυναικολόγο στο πλαίσιο της 25ης Οκτωβρίου που έχει οριστεί ως η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου του μαστού. Ο ίδιος τόνισε τη σημασία των προληπτικών εξετάσεων, ενώ μας εξήγησε πως μια γυναίκα μπορεί να θεραπευτεί αν διαγνωστεί με την ασθένεια εγκαίρως. Είπε πως για τον καρκίνο ευθύνεται σε σημαντικότερο βαθμό η αλλαγή του τρόπου ζωής στον σύγχρονο δυτικό κόσμο -κυρίως μετά τον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο- και λιγότερο η κληρονομικότητα όπως πολλοί ίσως νομίζαμε. Ειδικότερα, από τις ασθενείς που υποβάλλονται σε χειρουργείο, μόνο το 5-10% αντιμετωπίζει καρκίνο λόγω της κληρονομικότητας.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως τα ποσοστά των ασθενών στην υποσαχάρια Αφρική ή τη νοτιοανατολική Ασία είναι πολύ μικρότερα σε σύγκριση με αυτά που καταγράφονται στις δυτικές χώρες. Είναι χαρακτηριστικό πως ενώ μια Γιαπωνέζα ή μια Κινέζα έχει 40 με 50 λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσει καρκίνο του μαστού στην ενήλικη ζωή της, το ποσοστό αυτό -σε 2 ή 3 γενιές- εξαλείφεται αν μετακομίσει στην Αμερική ή σε άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Τότε το ρίσκο για καρκίνο είναι παρόμοιο με αυτό που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στον δυτικό κόσμο.
“2.000 γυναίκες το χρόνο χάνουν τη ζωή τους από τον καρκίνο του μαστού”
Πάνω από 5.000 νέα περιστατικά το χρόνο
Σύμφωνα με τα επιδημιολογικά στοιχεία, 1 στις 9 γυναίκες στην Ευρώπη και 1 στις 8 στην Αμερική θα εμφανίσει κάποια στιγμή στη ζωή της καρκίνο του μαστού. Η ίδια αναλογία για τον ανδρικό πληθυσμό είναι 1 προς 800. Μεταξύ 1975 και 1995 στη Γαλλία, ο αριθμός νέων περιστατικών καρκίνου του μαστού αυξήθηκε κατά 60% και η θνησιμότητα από αυτόν κατά 8%. Στη χώρα μας τα νέα περιστατικά που καταγράφονται υπολογίζονται μεταξύ 5.000-6.000 σε ετήσια βάση, παρόλο που ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει επίσημη καταγραφή του αριθμού τους. Την ίδια ώρα, 2.000 περίπου γυναίκες το χρόνο πεθαίνουν από την συγκεκριμένη ασθένεια.
Οι ηλικίες και η πρόληψη
Ανάμεσα στους παράγοντες υψηλού ρίσκου για την εμφάνιση του καρκίνου συγκαταλέγεται μεταξύ άλλων και η ηλικία. Σύμφωνα με τον κ. Φιλιππίδη, τα περισσότερα κρούσματα συναντώνται σε ηλικίες 50-70 ετών, ενώ μετά τα 70 έτη οι καρκίνοι είναι λιγότεροι. Από τα 20 τους έτη κι έπειτα, όλες οι γυναίκες οφείλουν να αυτοεξετάζονται την 8η με 10η μέρα του κύκλου τους, ενώ στην εξέταση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνεται ο έλεγχος του κάθε μαστού ξεχωριστά. Από τα 40 τους έτη και σε ετήσια βάση μέχρι τα 65 οι γυναίκες πρέπει να υποβάλλονται σε μαστογραφία, ενώ πολύ συχνά η εξέταση θα πρέπει να συνοδεύεται από ψηλάφηση και υπέρηχο που θα πραγματοποιεί ο γιατρός, δεδομένου ότι υπάρχει πιθανότητα να μην φαίνονται όλες οι βλάβες στη μαστογραφία. Μετά δε τα 65 τους χρόνια θα πρέπει ανά δύο πλέον έτη, να προγραμματίζουν μια μαστογραφία και έναν μαστολογικό έλεγχο.
«Όλες οι κυρίες πρέπει να καταλάβουν πως η διαδικασία της εξέτασης θα φέρει σωστά αποτελέσματα μόνο μετά από συνέργεια των ίδιων με τον γιατρό τους. Τα νούμερα είναι εξαιρετικά σαφή. Μετρώντας την επιτυχία των θεραπειών που εφαρμόζονται στις ασθενείς μας, καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως αν γίνει διάγνωση ενός καρκίνου σε πρώιμο στάδιο, οι πιθανότητες επιβίωσης στα δέκα χρόνια είναι της τάξεως του 90-95%, άρα οι ασθενείς δεν πεθαίνουν από αυτό», αναφέρει ο κ. Φιλιππίδης.
Η θεραπεία και η εξέταση για τις ανασφάλιστες γυναίκες
Όπως εξηγεί στη συνέχεια, η θεραπεία του καρκίνου του μαστού αυτή τη στιγμή χωρίζεται σε πολλά στάδια. Αν η βλάβη που έχει προκληθεί στον οργανισμό είναι σε πρώιμο στάδιο, η ασθενής συνήθως υποβάλλεται σε χειρουργική επέμβαση χωρίς να πραγματοποιούνται μεγάλες τομές ή μαστεκτομές όπως στο παρελθόν. Υπάρχουν άλλες θεραπείες που είναι τοπικές, όπως η ακτινοθεραπεία κι άλλες που αφορούν ολόκληρο τον οργανισμό, όπως η χημειοθεραπεία, η ορμονοθεραπεία και άλλες μοντέρνες εκδοχές που ονομάζονται ανοσοθεραπείες.
Τι συμβαίνει όμως με τις γυναίκες που δεν έχουν κάποιο είδος ασφάλισης και παρόλα αυτά θέλουν να πραγματοποιήσουν τις καθιερωμένες εξετάσεις για τον έλεγχο του στήθους τους; Η καλύτερη λύση, όπως υπογραμμίζει ο γιατρός, είναι να απευθυνθούν στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, το οποίο όντας εξοπλισμένο με σύγχρονους μαστογράφους, θα αναλάβει να τις εξετάσει. Προτείνει παράλληλα τη λύση των κινητών μονάδων που πραγματοποιούν μαστογραφίες ενώ σημειώνει πως πλέον πολλές ΜΚΟ και άλλες οργανώσεις αναλαμβάνουν την διεξαγωγή εξετάσεων δωρεάν για τις γυναίκες που αδυνατούν να ανταπεξέλθουν σε κάποια ιδιωτική ασφάλιση.
“1 στις 9 γυναίκες στην Ευρώπη θα εμφανίσει κάποια στιγμή στη ζωή της καρκίνο του μαστού”
Η σημασία της ποιότητας στην καθημερινότητά μας
Ανάμεσα στους παράγοντες ρίσκου που απαριθμεί ο ειδικός είναι και αυτός της απουσίας ποιότητας στην καθημερινή ζωή. «Καμία γυναίκα δεν πρέπει να υποτιμά το ρόλο της φυσικής άσκησης, της διατροφής και της ψυχολογίας στη ζωή της. Το 56% των θερμίδων που καταναλώνουμε στην Ελλάδα βασίζεται στη ζάχαρη, στα λευκά αλεύρια και στα υδρογονωμένα λίπη. Γονιδιακά δεν είμαστε φτιαγμένοι για να καταναλώνουμε τέτοιες τροφές. Πρέπει να εντάξουμε τα φρούτα και τα λαχανικά στο πιάτο μας και ως εκ τούτου μια από τις συμβουλές που δίνω είναι να μπει τέλος στην κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών και πολλής ζάχαρης. Υπάρχουν στατιστικά που αποδεικνύουν πως η μέση Ευρωπαία το 1830 κατανάλωνε δύο κιλά ζάχαρης το χρόνο, ενώ σήμερα ο ίδιος αριθμός αγγίζει τα 70 κιλά σε ετήσια επίσης βάση», εξηγεί ο κ. Φιλιππίδης, ο οποίος την ίδια ώρα αναφέρεται και στον παράγοντα του αυξημένου άγχους, το οποίο ευθύνεται για την αύξηση συγκεκριμένων ορμονών που όταν υπερεκκρίνονται προκαλούν στον οργανισμό μας ανοσοκαταστολή, η οποία με τη σειρά της καθιστά τον άνθρωπο αδύναμο να αντιμετωπίσει την ασθένεια.
Λίγο πριν κλείσουμε τη συνέντευξη, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως ο καρκίνος του μαστού μπορεί -υπό συγκεκριμένες συνθήκες- να βλάψει ακόμα και άτομα των οποίων η οικογένεια και οι μακρινοί συγγενείς ουδεμία σχέση έχουν με την επάρατη νόσο. Προσβάλλει κορίτσια ακόμα και πριν τα 30 τους χρόνια, γυναίκες που δοκιμάζουν τις αντοχές τους και ανατρέπουν τις ισορροπίες τους ακόμα κι αν βρίσκονται στην καλύτερη φάση της ζωής τους. Στο σημείο εκείνο επαναφέρουμε πάλι το ζήτημα της έγκυρης ενημέρωσης και της πρόληψης, όσο κι αν ακούγεται τετριμμένο. Είναι οι μόνες που θα βρίσκονται πάντα ένα βήμα μπροστά από την ασθένεια, οι μόνες που θα την προλαμβάνουν.