Δεν γνωρίζω πόσοι έχουν χρησιμοποιήσει κάποια από τις πλατφόρμες που προσφέρουν υπηρεσίες διαμοιρασμού διαδρομών, το λεγόμενο «Ridesharing».
Πάντως θα πρέπει να είναι αρκετοί αν υπολογίσουμε ότι περίπου τα μισά ταξί (13.589 στο σύνολο), ίσως και παραπάνω, είναι συμβεβλημένα με κάποια από τις δύο πλατφόρμες που λειτουργούν στη χώρα μας. Σημειώνω ότι βάσει νομοθεσίας μόνο τα ταξί και μισθωμένα ιδιωτικής χρήσης οχημάτων με οδηγό επιτρέπεται να παρέχουν τέτοιες υπηρεσίες και όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλη την Ευρώπη, πλην της Ισπανίας και της Λιθουανίας. Σε αυτές τις χώρες επιτρέπεται και ιδιωτικά ΙΧ να παρέχουν τέτοιες υπηρεσίες.
Αυτό, κυρίως, επιχειρεί να αναδείξει η έρευνα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου για την Αθήνα, με την υποστήριξη της Uber, δηλαδή ότι χρειάζεται να αλλάξει η νομοθεσία και να επιτρέπεται και στα ΙΧ να λειτουργούν με παροχές διαμοιρασμού διαδρομών. Μάλιστα, η έρευνα, όπως είπε ο επικεφαλής καθηγητής του ΕΜΠ Γιώργος Γιαννής, είναι διαθέσιμη στην Πολιτεία, για να τεθεί, αν χρειαστεί, προς συζήτηση το θέμα.
Η έρευνα με τίτλο «Διερεύνηση της κοινωνικο-οικονομικής επιρροής των υπηρεσιών διαμοιρασμού διαδρομών «Ridesharing» στην Αθήνα» που διεξήχθη από τον Τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ, με την υποστήριξη της Uber, φέρνει στο προσκήνιο τις υπηρεσίες μεταφοράς on demand για το αν μπορούν να συμβάλλουν στη βελτίωση των συνθηκών κινητικότητας στη Μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας.
Αντικείμενο της έρευνας αυτής αποτέλεσε η ανάλυση αγοράς και η κοινωνικοοικονομική ανάλυση για την ανάπτυξη και λειτουργία υπηρεσιών μεταφοράς on demand, με χρέωση σε πραγματικό χρόνο, στην Αθήνα. Στο πλαίσιο της έρευνας, προσδιορίστηκαν και διερευνήθηκαν πιθανές, δημιουργούμενες ευκαιρίες οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της πόλης, που απορρέουν από τις υπηρεσίες μεταφοράς on demand. Στόχος ήταν η αξιολόγηση των επιπτώσεων των υπηρεσιών αυτών στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της Αθήνας αλλά και των ελληνικών νησιών.
Συγκεκριμένα, διερευνήθηκαν οι τρέχουσες υπηρεσίες κινητικότητας στην Αθήνα, οι δυνατότητες των υπηρεσιών μεταφοράς on demand, ο τομέας των ταξί στην Ελλάδα αλλά και η ανάπτυξη των συγκεκριμένων υπηρεσιών στην Αθήνα και στα ελληνικά νησιά, καθώς και οι αντίστοιχες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις. Η ανάλυση αγοράς έδειξε ότι οι υπηρεσίες μεταφοράς on demand μπορούν να προσελκύσουν 647.000 με 772.000 μετακινούμενους ημερησίως μέχρι το έτος 2030, συμπεριλαμβανομένων των μετακινούμενων που προσελκύονται από άλλα μέσα μετακίνησης, των νέων μετακινούμενων που δημιουργούνται λόγω της ανάπτυξης των υπηρεσιών μεταφοράς on demand και της εποχιακής ζήτησης μετακινήσεων λόγω τουρισμού.
Οι χρήστες των υπηρεσιών μεταφοράς on demand προβλέπεται να προσελκυστούν κυρίως από Ι.Χ. αυτοκίνητα (4,3%-5,3%) και σε αρκετά μικρότερο βαθμό από τις Δημόσιες Συγκοινωνίες (2,2%-2,7%) και τα ταξί (0,7%-0,8%). Ενδιαφέρον αποτελεί το γεγονός ότι τα ταξί, ενώ αποτελούν υποκατάστατο των εν λόγω υπηρεσιών, δεν φαίνεται να επηρεάζονται σημαντικά από την εισαγωγή τους στην Αθήνα, γεγονός που ενδεχομένως να αποδίδεται στην ήδη υψηλή ζήτηση για μετακινήσεις με ταξί τα προηγούμενα χρόνια, που σήμερα έχει φτάσει στα όριά της. Βέβαια, αρνητικό είναι το γεγονός ότι μπορεί να πάρει μερίδιο από τις Δημόσιες Συγκοινωνίες, τη στιγμή που η κυβέρνηση και το μετρό αναπτύσσει με τη Γραμμή 4 και αλλάζει τον στόλο των λεωφορείων!
Επίσης, η ανάλυση επιπτώσεων καταλήγει στη δημιουργία 17.000 έως 36.000 νέων θέσεων πλήρους και μερικής απασχόλησης μέσω της εισαγωγής των υπηρεσιών μεταφοράς on demand στην Αθήνα έως το έτος 2030. Η εξοικονόμηση στον αστικό χώρο αναμένεται να ανέλθει περίπου στο 4,2% με 5,3% της περιοχής του κέντρου της Αθήνας (39,8 τ.χλμ), για το έτος 2030, λόγω της μειωμένης ζήτησης για χώρο στάθμευσης. Η εν λόγω εξοικονόμηση δημόσιου χώρου αντιστοιχεί σε ποδηλατοδρόμους διπλής κατεύθυνσης συνολικού μήκους 900–1.130 χλμ ή λωρίδες λεωφορείων συνολικού μήκους 480–600 χλμ.
Κι αυτό είναι σημαντικό, αν καταφέρουν οι πολίτες να χρησιμοποιούν λιγότερο το όχημά τους, με αποτέλεσμα να μειώνεται η κυκλοφοριακή κίνηση.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η Αθήνα είναι 16η πόλη με τα υψηλότερα επίπεδα κυκλοφοριακής συμφόρησης στην Ευρώπη. Η μέση ταχύτητα κυκλοφορίας στο κέντρο της Αθήνας, ανέρχεται στα 18 χλμ./ώρα κατά τις πρωινές ώρες αιχμής. Επίσης,. τα ιδιωτικής χρήσης επιβατικά οχήματα αντιστοιχούν στο 74% του συνολικού στόλου οχημάτων.
Η κοινωνικοοικονομική ανάλυση επιβεβαιώνει ότι η εισαγωγή υπηρεσιών μεταφοράς on demand στην Αθήνα μπορεί να έχει σημαντικό θετικό αντίκτυπο στην κοινωνική ευημερία της πόλης, μειώνοντας τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) έως 90 χιλιάδες τόνους, εξοικονομώντας έως και 37 εκατ. λίτρα καυσίμου. Το σενάριο εισαγωγής υπηρεσιών μεταφοράς on demand - παροχής υπηρεσιών ελαφριάς άδειας (με επαρκώς ρυθμισμένο τρόπο) - είναι πολλά υποσχόμενο, παρουσιάζοντας έναν υψηλό κοινωνικοοικονομικό Βαθμό Εσωτερικής Απόδοσης (IRR=21%) και μία υψηλή και θετική Καθαρά Παρούσα Αξία (NPV) ίση με 238 εκατ. ευρώ, επιδεικνύοντας υψηλή οικονομική απόδοση και βιωσιμότητα στο πέρασμα των χρόνων.
Αλλά και στα νησιά, η εισαγωγή των υπηρεσιών μεταφοράς on demand αποτελεί ζήτημα ζωτικής σημασίας για την αναβάθμιση της άνεσης των τουριστών, δεδομένου ότι σήμερα αντιμετωπίζουν δυσχέρειες όσον αφορά τις μετακινήσεις τους, υποστηρίζοντας με αυτό τον τρόπο τον βιώσιμο τουρισμό και την οικονομική ανάπτυξη.
Η έρευνα ανέδειξε αρκετά, και σωστά γίνονται τέτοιες έρευνες που θέτουν δεδομένα στο τραπέζι των συζητήσεων. Το ζήτημα είναι αν η κυβέρνηση θα μπει στη διαδικασία της συζήτησης υπό τον φόβο νέας κόντρας με τους αυτοκινητιστές.
Το Ridesharing στην Ελλάδα
Από το 2012, τα ταξιδιωτικά γραφεία και οι εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων προσφέρουν υπηρεσίες εκμίσθωσης ΙΧ οχημάτων με οδηγό, κατόπιν προ-κράτησης τουλάχιστον 6 ωρών.
Οι υπηρεσίες «Ridesharing» εισήχθησαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα μέσω της υπηρεσίας UberX τον Δεκέμβριο του 2014, ωστόσο επί του παρόντος είναι διαθέσιμες μόνο υπηρεσίες “ridesharing”με ταξί, όπως UberTAXI, FREENOW κτλ.
Το υπάρχον νομικό πλαίσιο (Ν. 4530/2018) αντιμετωπίζει τις πλατφόρμες μίσθωσης διαδρομών «Ridesharing» ως παρόχους υπηρεσιών μεταφοράς (και όχι παρόχους Τεχνολογιών Πληροφορικής & Επικοινωνιών “ICT”), θέτοντας ισχυρούς φραγμούς, με ιδιαίτερη έμφαση στην διαμόρφωση των κομίστρων από τις πλατφόρμες
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε πρόσφατα μια «κατευθυντήρια ανακοίνωση» (2022/C 62/01) που συνιστά την κατάργηση των αδικαιολόγητων κανονισμών (π.χ. ελάχιστοι χρόνοι αναμονής, ανώτατα όρια αδειών κ.λπ.).
Μέχρι σήμερα, η νομοθεσία και ιδιαίτερα οι διατάξεις του Ν. 4530/2018 θέτουν ισχυρά εμπόδια στην εισαγωγή των «Ridesharing» υπηρεσιών στην Ελλάδα.