Τον Αύγουστο του 2012, η Ανγκελα Μέρκελ ταξίδευε στο Πεκίνο. Ήταν ένα διήμερο ταξίδι μεγάλης σημασίας - και για την γερμανική εξαγωγική βιομηχανία. Αλλά στις κινεζικές ημέρες της καγκελαρίου ένα απροσδόκητο, εκτός ατζέντας θέμα συζητήθηκε περισσότερο από τα άλλα: Η Ελλάδα. Πίσω από κλειστές πόρτες, αλλά και δημόσια, η κινεζική ηγεσία εξέφραζε την ανησυχία της για την εξέλιξη της Ευρωκρίσης, την αναταραχή και τους κινδύνους που θα προκαλούσε ένα Grexit το οποίο, εκείνες τις μέρες ειδικά, έμοιαζε πολύ πιθανόν.
Από τον Ιανουάριο του 2012, μια μικρή ομάδα αξιωματούχων στις Βρυξέλλες, την Φρανκφούρτη και την Ουάσιγκτον είχαν επεξεργαστεί το απόρρητο «Σχέδιο Ζ» - ένα ευρωπαϊκό firewall για τις συνέπειες της ελληνικής εξόδου. Τον Ιούνιο του 2012, το Σαββατοκύριακο των ελληνικών εκλογών, ενώ οι ηγέτες του κόσμου ήταν συγκεντρωμένοι στο Μεξικό για την σύνοδο των G 20, στις Βρυξέλλες, μια ομάδα εκτάκτου ανάγκης, υπό τον Όλι Ρεν, παρέμενε σε επιφυλακή για το ενδεχόμενο να χρειαστεί να εφαρμοστεί το σχέδιο.
Το αποτέλεσμα των εκλογών θεωρήθηκε ότι απασφάλιζε την κρίση. Αλλά στην διάρκεια του Ιουλίου, οι καλά πληροφορημένοι δημοσιογράφοι στο Βερολίνο είχαν καταλάβει ότι η καγκελάριος έκλινε - παρά τις αντιρρήσεις των περισσοτέρων από τους συμβούλους της - να συμφωνήσει με τον υπουργό οικονομικών Σόιμπλε. Ο οποίος υποστήριζε με πείσμα ότι η έξοδος της Ελλάδας ήταν αναπόφευκτη, μπορούσε να αποδειχθεί επωφελής και - πάντως- ότι η στάση απέναντι στην νέα ελληνική κυβέρνηση έπρεπε να είναι άκαμπτη. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, όμως, όλα είχαν αλλάξει. Σ ένα πολυσυζητημένο, τότε, ρεπορτάζ του, το περιοδικό Σπίγκελ ανακοίνωνε πως η Μέρκελ είχε αλλάξει άποψη: Το Grexit είχε βγει από την ατζέντα.
«Ελικρινά, η μεγαλύτερη αγωνία μου είναι αν η Ελλάδα θα φύγει από το Ευρώ»!
Τι άλλαξε την άποψή της; Πολλοί παράγοντες, ασφαλώς. Νέες εκθέσεις είχαν συνταχθεί στην καγκελαρία που ανέλυαν τους κινδύνους από μια ελληνική έξοδο.
Ο Μάριο Ντράγκι είχε κάνει, στα τέλη Ιουλίου, την ιστορική του δήλωση που ανέκοψε την πίεση στα ομόλογα της ευρωζώνης. Αλλά είναι προφανές ότι σημαντικό ρόλο έπαιξε και η αγωνία που της μετέφεραν οι συνομιλητές της στο Πεκίνο, ανάμεσά τους και ο Σι Τζινπίνγκ, τον οποίο είχε συναντήσει, αν και δεν ήταν ακόμη Πρόεδρος, ήταν απλώς ο προφανής διάδοχος.
Ο τότε Πρόεδρος είχε και στις δημόσιες δηλώσεις του εκφράσει την αγωνία της χώρας του για την υπέρβαση της κρίσης του ευρώ. Και ο πρωθυπουργός Γουέν Ζιαμπάο, στο πλευρό της σιωπηλής Μέρκελ, δήλωνε στις κάμερες: «Ελικρινά, η μεγαλύτερη αγωνία μου είναι αν η Ελλάδα θα φύγει από το Ευρώ»! Όπως έλεγε ο ανταποκριτής των Financial Times στο Βερολίνο, η Μέρκελ γύρισε από το Πεκίνο πεπεισμένη ότι η ελληνική έξοδος από το ευρώ ήταν επικίνδυνη επιχείρηση.
Η κινεζική στρατηγική
Ανατρέχω σε αυτήν την κάπως μακρινή ιστορία γιατί μας βοηθά, νομίζω, να καταλάβουμε την κινεζική στρατηγική για την χώρα μας. Είναι προφανές ότι το κινεζικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα ως επενδυτικό προορισμό είναι ισχυρό, έχει μακροπρόθεσμα χαρακτηριστικά και - όπως κατάλαβαν όσοι βολιδοσκόπησαν το ενδεχόμενο ενδιαφέρον του Πεκίνου να υποκαταστήσει την Ευρώπη ως δανειστής μας - άμεσα εξαρτημένο από την παρουσία της Ελλάδας στον σκληρό ευρωπαϊκό πυρήνα. Έχει, προφανώς, μια άμεση οικονομική διάσταση. Μα έχει, επίσης, και διαστάσεις που υπερβαίνουν κατά πολύ το τρέχον οικονομικό περιβάλλον.
Μα και από την ελληνική πλευρά, το Πεκίνο δεν είναι πια - όπως κάποτε- απλώς ένας ενδιαφέρον πιθανός επενδυτής, τον οποίο πρέπει η Αθήνα να δελεάσει, να προσελκύσει. Μπορεί να είναι, επίσης, ένας εταίρος για επέκταση οικονομικής δραστηριότητας καινοτόμων ελληνικών επιχειρήσεων σε κινεζικό έδαφος. Ακόμη και εταίρος για την εξέλιξη της ελληνικής καινοτομίας - και της νεοφυούς.
Μα το Πεκίνο είναι, επίσης, ιδίως μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στην συννεφιασμένη περιοχή της ανατολικής μεσογείου, ένας παράγοντας σε ένα ευρύτερο παιχνίδι γεωπολιτικής ισορροπίας, στο οποίο είμαστε υποχρεωμένοι να παίξουμε. Με προσοχή. Αλλά και με μια δόση τόλμης.