Στο πεδίο της διεθνούς πολιτικής η ανάλυση περιεχομένου λόγου των ηγετών εκάστου κράτους συνιστά καθρέπτη, πρόσωπο ή και προσωπείο άσκησης της εξωτερικής πολιτικής και προώθησης των συμφερόντων τους. Επειδή όμως και συνήθως στο δημόσιο λόγο λέγονται και ακούγονται πολλά (αυτή είναι και η αξία άλλωστε της δημοκρατίας), φρόνιμο είναι να διαλύονται οι όποιοι μύθοι, πλάνες και αυταπάτες, αφήνοντας τους κρατικούς actors («δρώντες» ή «ηθοποιούς»!) να μιλούν οι ίδιοι, πιστοί στο «αφήγημά» τους. Και εναπόκειται στον καθένα από μας, ως πολίτες να διαισθανθούμε τι σημαίνει αυτό και τις συνέπειες για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια.
Ας δούμε λοιπόν κάποιες χαρακτηριστικές δηλώσεις ηγετών και τη σύμπνοια- απόλυτη ταύτισή τους, με το ερώτημα και την απάντηση στο ποιος μιλά κάθε φορά:
«Με αυτήν την ευκαιρία εύχομαι στις δυνάμεις ασφαλείας μας και στους πολίτες μας που θυσίασαν τη ζωή τους για την πατρίδα και τη σημαία, στον πόλεμο της ανεξαρτησίας μας, στην ειρηνευτική επιχείρηση της Κύπρου, στον αντιτρομοκρατικό αγώνα και στις 15 Ιουλίου, να έχουν το έλεος του Αλλάχ».1
Ποιος το λέει;
Σωστή απάντηση: Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν.
«Οι περιστάσεις απαιτούν να λάβουμε αποφασιστική και άμεση δράση...αποφάσισα να διεξαχθεί μια ειδική στρατιωτική επιχείρηση».… Δόθηκε εντολή στο υπουργείο Άμυνας για την ανάπτυξη ρωσικών «ειρηνευτικών δυνάμεων» στις δύο αποσχισθείσες περιοχές στην ανατολική Ουκρανία, την ανεξαρτησία των οποίων αναγνώρισε νωρίτερα απόψε με διάταγμά του.3
Ποιος το λέει;
Σωστή απάντηση: Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν.
Δεν έκρυψε τους σχεδιασμούς του για τη δημιουργία άλλης μιας «ασφαλούς ζώνης» στα σύνορά της Τουρκίας, αναφέροντας αυτολεξεί ότι «θα επεκτείνουμε τις δραστηριότητές μας στις περιοχές όπου υπάρχει κίνδυνος. Θα παραμείνουμε σ’ εκείνες τις περιοχές που ασφαλίζουμε για όσο χρειαστεί».4 … Η Τουρκία δεν αποτελείται μόνο από 80 εκατομμύρια. Η μεγαλύτερη δύναμη της Τουρκίας είναι ότι ανήκει σε εκατοντάδες εκατομμύρια αδελφούς οι οποίοι έχουν κοινό ιστορικό παρελθόν σε μια ευρεία γεωγραφική περιοχή.5
Ποιος το λέει;
Σωστή απάντηση: Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν.
«Η σύγχρονη Ουκρανία είναι κατασκεύασμα της Ρωσίας, των Μπολσεβίκων και των Κομμουνιστών, μετά την επανάσταση του 1917. Για τους εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν στην Ουκρανία κανείς δεν τους ρώτησε τίποτα. … γιατί να κάνουμε τόσες παραχωρήσεις σε αυτούς που βρίσκονταν στα όρια της τσαρικής αυτοκρατορίας, στους οποίους αποδόθηκαν τεράστια εδάφη που δεν τους ανήκαν; … τα αρχεία του Σοβιετικού Κράτους επιβεβαιώνουν ότι ο Λένιν παρέδωσε το Ντονμπάς στη δικαιοδοσία της Ουκρανίας».6
Ποιος το λέει;
Σωστή απάντηση: Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν.
«Μετά τη νίκη μας στον Πόλεμο για την Ανεξαρτησία μας, επήλθε η Λοζάνη, που ήταν το ελάχιστο που μπορούσαμε να αποδεχτούμε. Κάνοντας σοβαρές θυσίες τότε, καταλήξαμε σε αυτό. Το καθήκον μας είναι να συνεχίσουμε το δρόμο μας θέτοντας νέους στόχους και νέα οράματα που να συνάδουν με τη χιλιετή ύπαρξή μας στην Ανατολία και την ισχύ του έθνους μας.7… η Συνθήκη της Λοζάνης δεν περιβάλλει μόνο την Ελλάδα αλλά ολόκληρη την περιοχή. Αυτή η Συνθήκη αφορά ολόκληρη την περιοχή και ακριβώς εξαιτίας αυτού, πιστεύω ότι συν τω χρόνω, όλες οι Συνθήκες χρειάζονται μια επικαιροποίηση. Και η Λοζάνη, με βάση τα πρόσφατα γεγονότα, χρειάζεται μια επικαιροποίηση».8
Ποιος το λέει;
Σωστή απάντηση: Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν.
«Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης οδήγησε σε μια αναδιανομή του κόσμου και οι κανόνες του διεθνούς δικαίου που αναπτύχθηκαν εκείνη την εποχή -και οι σημαντικότεροι από αυτούς, οι θεμελιώδεις κανόνες που υιοθετήθηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και επισημοποίησαν σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμά του- ήρθαν με τον τρόπο όσων δήλωσαν νικητές του Ψυχρού Πολέμου». … Παρόμοια μοίρα ετοιμάστηκε και για τη Συρία. Οι πολεμικές επιχειρήσεις που διεξάγονται από τον δυτικό συνασπισμό στη χώρα αυτή χωρίς την έγκριση της συριακής κυβέρνησης ή την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ μπορούν να οριστούν μόνο ως επιθετικότητα και επέμβαση. … Όμως το παράδειγμα που ξεχωρίζει από τα παραπάνω γεγονότα είναι φυσικά η εισβολή στο Ιράκ χωρίς καμία νομική βάση.9
Ποιος το λέει;
Σωστή απάντηση: Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν (sic, δεν αναφέρεται όμως καθόλου στις εισβολές της Τουρκίας σε Συρία και Ιράκ και τις αντίστοιχες παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου!).
Θεωρώ ότι το βασικό κίνητρο του Βαρθολομαίου είναι να υποτάξει την Ουκρανική εκκλησία και στη συνέχεια να κερδίσει χρήματα από αυτήν. Θεωρώ ότι αυτό είναι το βασικό κίνητρο, καθώς επίσης και προκειμένου να λάβει βοήθεια από την Ουάσιγκτον». …10
Ποιος το λέει;
Σωστή απάντηση: Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν.
Και στο σημείο αυτό αξίζει να αντιπαραβάλλουμε τις παραπάνω δηλώσεις με τις ακόλουθες ως προς το ύφος και το βαθμό επιθετικής ρητορικής:
«Μας πονάει ιδιαίτερα η δολοφονία του Ρώσου πρέσβη στην Άγκυρα».11 … Πρέπει να μάθουμε ποιος καθοδήγησε τον δολοφόνο, και χαρακτήρισε τη δολοφονία μια ‘πρόκληση’ με στόχο να υπονομεύσει την εξομάλυνση των ρωσοτουρκικών σχέσεων και την προσπάθεια ειρηνικής διευθέτησης του συριακού πολέμου που κάνουν η Ρωσία, η Τουρκία, το Ιράν και άλλες χώρες.12 … Χαρακτήρισε την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού ‘πισώπλατη μαχαιριά’, την οποία πραγματοποίησαν συνεργοί των τρομοκρατών, λέγοντας «ότι το συμβάν θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στις σχέσεις της Μόσχας με την Άγκυρα.13 … δεν συνετρίβη μόνο το αεροσκάφος. Πυροβόλησαν και τον πιλότο κι αυτό είναι έγκλημα πολέμου. Είμαστε σε επαφή με τους εταίρους μας.. Ακόμα περιμένουμε τις εξηγήσεις αλλά δεν υπάρχουν».14
Ποιος το λέει;
Σωστή απάντηση: Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν.
Κοντολογίς, το να αφήνεις τους ίδιους τους ηγέτες να μιλούν, επιτρέπει στην όποια ανάλυση να είναι αδέσμευτη και κυρίως ευθύκριτη, όσον αφορά στη θέαση της (διεθνούς) πραγματικότητας και του περιβάλλοντος στο οποίο διαβιούμε ως πολίτες και ως χώρα. Επαφίεται όμως σε μας τους ίδιους η όποια ορθή κρίση και ανάγνωση της ίδιας της ζωής σε εσωτερικό και εξωτερικό επίπεδο, καθώς ισχύει αυτό που είχε πει ο Αμερικανός πρόεδρος Τζων Κέννεντυ ότι «η δημοκρατία μας ίσως δεν είναι τέλεια, αλλά τουλάχιστον εγώ δεν χρειάζεται να χτίσω έναν τοίχο για να κρατήσω τους ανθρώπους μου μέσα …».15