H απόφαση του Οικουμενικού Πατριάρχη να προχωρήσει στην σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, από 20 έως 25 στην Κρήτη με τη συμμετοχή 10 εκκλησιών, παρά την απουσία 4 ορθοδόξων Αυτοκέφαλων εκκλησιών των Πατριαρχείων Αντιοχείας, Μόσχας, Βουλγαρίας και Γεωργίας,θα κρίνει το μέλλον αλλά και την ενότητα της Ορθοδοξίας.
Το γεγονός ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, απέφυγε να αναφερθεί στον όρο της Πανορθοδόξου (που έχει να συγκληθεί εδώ και έναν αιώνα), αλλά ουσιαστικά τη μετονομάζει σε Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, ίσως αποβεί κομβικής σημασίας, καθώς δεν προσβάλει τις αποφάσεις του συνόλου των Αυτοκέφαλων Εκκλησιών της Ορθοδοξίας, που είχαν συμφωνήσει ότι για να συγκληθεί Πανορθόδοξη Σύνοδος, θα πρέπει να υπάρξει σύμφωνη γνώμη όλων των Προκαθημένων.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος, που με επιστολή πριν την έναρξη των εργασιών της Κρήτης, είχε προειδοποιήσει ότι θα πρέπει να γίνει σεβαστή η απόφαση των εκκλησιών που απέχουν και η συνάντηση της Κρήτης να μετατραπεί σε προετοιμασία για τη σύγκληση της Πανορθοδόξου στο εγγύς μέλλον, παρά τις διπλωματικές πιέσεις που δέχθηκε δήλωσε κατηγορηματικά ότι δεν θα παραστεί στην Κρήτη.
Μάλιστα σύμφωνα πάντα με διπλωματικές πηγές, ο κ. Κύριλλος αν και είχε εκφράσει την επιθυμία να δώσει το παρών στο Πατριαρχικό συλλείτουργο της Πεντηκοστής στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Μηνά, στο Ηράκλειο της Κρήτης, διαμήνυσε ότι δεν μπορεί να παραστεί καθώς δεσμεύεται από την απόφαση της Συνόδου του Εκκλησίας του, για αποχή.
Εκκλησιαστικοί κύκλοι επισημαίνουν, ότι η Ρωσική εκκλησία δεν θα αντιδράσει και δεν θα προκαλέσει ρήγμα αν η οποία Σύνοδος στην Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης δεν χαρακτηριστεί Πανορθόδοξη και οι όποιες αποφάσεις δεν αποτελούν δεσμεύσεις, αλλά τροφή για διάλογο στην Ορθοδοξία. Πάντως, σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους αν στην Κρήτη δοθεί χαρακτήρας Πανορθοδόξου Συνόδου, τότε θα υπάρξουν άμεσα αντιδράσεις και κάποιοι μιλούν ακόμα και πρωτοβουλία του Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλου να συγκαλέσει νέα Σύνοδο στις 27 Ιουνίου, προκειμένου να παρθούν αποφάσεις για το τι μέλλει γενέσθαι.
Οι αποφάσεις που θα ληφθούν στη Μεγάλη Σύνοδο της Κρήτης, δεν θα πρέπει να είναι δεσμευτικές, ανέφερε το Πατριαρχείο της Μόσχας στο ρωσικό δίκτυο Sputnik, θέτοντας ως επιχείρημα το γεγονός ότι δεν λήφθηκε υπόψιν το αίτημα πέντε Ορθόδοξων Εκκλησιών να αναβληθεί η συνάντηση. «Φυσικά, δεν είναι εξαναγκαστική η φύση των αποφάσεων που θα ληφθούν χωρίς να συμπεριληφθούν οι απόψεις των επισκόπων στην Σύνοδο που θα διεξαχθεί παρά την έκκληση πέντε τοπικών Εκκλησιών να αναβληθεί», δήλωσε ο Πρωτοπρεσβύτερος Nikolai Balashov.
Στο μεταξύ ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, από το Πατριαρχικό συλλείτουργο της Κρήτης αναφέρθηκε σε εσφαλμένες αντιλήψεις που εμφανίζονται ως νεωτεριστικές και παρασύρουν ικανό αριθμό πιστών.
Οι επίσκοποι, συνέχισε ο κ. Βαρθολομαίος «Οφείλομε να συνερχόμεθα και να συζητούμε για τα θέματα που αντιμετωπίζει η Ορθόδοξος Εκκλησία ώστε να λαμβάνομε τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των πιστών από τις επικρατούσες πλάνες».
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης χαρακτήρισε ιστορική και μεγάλη στιγμή τη σύγκλιση της Αγίας Συνόδου και προσέθεσε: «Ανεξαρτήτως των διαφορετικών απόψεων μας οι Ορθόδοξοι οφείλομε να επισημάνομε ότι μοναδική οδός της πορείας ημών εν τω κόσμω είναι η ενότης. Βεβαίως η οδός ταύτη απαιτεί θυσίαν ζώσα, πολύ κόπο και κατωρθούται κατόπιν σκληρού αγώνα. Είμαι βέβαιος πως η σύνοδος θα συμβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή δημιουργούσα, δια της εν Πνεύματι Αγίω διασκέψεως και δια του εποικοδομητικού και εν ειλικρίνεια διαλόγου, ατμόσφαιρα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και κατανόησης.
Υπογράμμισε, επίσης ότι η ενότητα της Ορθοδόξου Εκκλησίας και των πιστών «αποτελεί την αποστολή μας» και τόνισε πως «η εκκλησιαστική ενότης μας δεν αποτελεί ομοσπονδιακή τινά ορθήν, ούτε πηγάζει από τη συσπείρωση πέριξ κάποιου ανθρωπίνου πρόσωπου». «Ημείς εις την Ανατολήν δεν έχομεν Πάπα. Η ενότης μας πηγάζει και ολοκληρούται από την κοινή πίστη μας», επισήμανε.
Πάντως από τους συμμετέχοντες εκφράζεται η διάθεση σε αυτήν την Σύνοδο, να λυθούν κάποια από τα «αγκάθια», που έχουν προκαλέσει τις απουσίες του Πατριαρχείου Μόσχας, Γεωργίας και Βουλγαρίας έστω και σε επίπεδο προετοιμασίας για τη σύγκληση πανορθοδόξου στο εγγύς μέλλον. Συγκεκριμένα υπάρχει διάθεση και πνεύμα συγκλήσεως στο να λυθεί το θέμα του κανονισμού λειτουργίας της ιστορικής Πανορθοδόξου Συνόδου, αλλά και το θέμα διατάξεως, το πως δηλαδή θα καθίσουν οι Προκαθήμενοι. Δηλαδή όλοι οι Προκαθήμενοι να κάθονται σε ένα μεγάλο κυκλικό τραπέζι αφενός, ώστε εν τοις πράγμασι να τηρείται το συνοδικό σύστημα χωρίς να υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί παρεξήγηση ότι η Ορθοδοξία έχει έναν «Πρώτο» και οι υπόλοιποι 13 ακολουθούν. Πιο δύσκολο απ' όλα φαντάζει το ζήτημα του μηνύματος για τις σχέσεις της Ορθόδοξης Εκκλησία με τα άλλα δόγματα και δή τους καθολικούς και τους προτεστάντες. Εκεί αν δεν υποχωρήσει σε κάποια ζητήματα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, το χάσμα φαντάζει αγεφύρωτο.
Ενδεικτικό είναι ότι η πρώτη συνάντηση μεταξύ ενός πάπα και του επικεφαλής της ρωσικής ορθόδοξης εκκλησίας από το σχίσμα του 1054 έγινε τον περσμένο Φεβρουάριο στην Κούβα, μεταξύ του πάπα Φραγκίσκου και του Πατριάρχη Κύριλλου.
Από το αν αυτά τα θέματα μείνουν σε επίπεδο διαλόγου και όχι σε επίπεδο λήψης αποφάσεων κάτι που αυτομάτως θα μετατρέψει τη Σύνοδο σε πανορθόδοξη και θα προκαλέσει αντιδράσεις, λόγω της απουσίας των 4 Αυτοκέφαλων Εκκλησιών, θα εξαρτηθεί το αν θα μείνουν στην Κρήτη και οι 10 Προκαθήμενοι ή θα έχουμε και άλλες αποχωρήσεις, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες αυτό τον όρο έθεσε ο Πατριάρχης Σερβίας Ειρηναίος.
Πάντως ενδεικτικό του ενδιαφέροντος, είναι ότι μετά το Κογκρέσο και ο Πάπας Φραγκίσκος θέλησε να χαιρετίσει, μέσω Τwitter, την έναρξη της Πανορθόδοξης Συνόδου.
Συγκεκριμενα, ο Πάπας έγραψε στο διαδίκτυο: «Ας ενωθούμε στην προσευχή με τους Ορθόδοξους αδελφούς μας για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθόδοξης Εκκλησίας η οποία αρχίζει σήμερα στην Κρήτη».
Τα επόμενα 24ωρα χαρακτηρίζονται κρίσιμα για να δούμε αν η ενότητα της Ορθοδοξίας θα παραμείνει δεδομένη ή θα τραυματιστεί.