Πολύ σύντομα η χώρα μας, θα καλύπτεται από ένα αμιγώς ελληνικό σύστημα δορυφόρων, που θα εκτοξεύσει στα ύψη την αναβάθμιση της καθημερινότητας μας, ακόμη και των πολύπαθων δημόσιων υπηρεσιών.
Στην ακόλουθη συνέντευξη που μου παραχώρησε ο Διευθύνων Σύμβουλος του αρτισύστατου Ελληνικού Κέντρου του Διαστήματος (ΕΛΚΕΔ) και παγκοσμίως καταξιωμένος Αστροφυσικός Δρ. Νικόλαος Σέργης, ουσιαστικά λαμβάνουμε μια πρόγευση ενός όχι και τόσο μακρινού χρονικού ορίζοντα, στον οποίο οι δορυφορικές τροχιές θα αποτελούν τις λεωφόρους του μέλλοντος.
-Δρ. Νικόλαε Σέργη, έχετε συμμετάσχει σε μυθικές διαστημικές ερευνητικές αποστολές, όπως αυτή του Cassini της ΝASA. Ποιός ήταν ο ρόλος και το πεδίο ευθυνών σας;
Στην αποστολή Cassini της ΝΑSA ξεκίνησα το 2006 ως μέλος της ομάδας Magnetospheric Imaging Instrument, η οποία είχε επικεφαλής τον Σταμάτη Κριμιζή. Στόχος της ομάδας ήταν να χαρτογραφήσει το περιβάλλον των υψηλής ενέργειας σωματιδίων στο σύστημα του Κρόνου και να διερευνήσει τις περίπλοκες αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στο θερμό πλάσμα που κατακλύζει την περιοχή γύρω από τον πλανήτη (τη μαγνητόσφαιρά του όπως ονομάζεται), το μαγνητικό πεδίο και τους δορυφόρους αυτού του αέριου γίγαντα. Εγώ αρχικά είχα αναλάβει τη μελέτη του δακτυλιοειδούς ρεύματος (ring current), μια δομή η οποία μας είναι γνωστή από τη Γη, σε μικρότερη ωστόσο κλίμακα καθώς η ακτίνα της Γης είναι περίπου το 1/10 εκείνης του Κρόνου. Η δική μου συμβολή ήταν αρχικά εστιασμένη στην ανάλυση μετρήσεων από τα όργανα του διαστημοπλοίου, στην πορεία όμως επεκτάθηκε και στον σχεδιασμό νέων ερευνητικών δράσεων, και την εκπαίδευση νέων ερευνητών.
-Αναλογικά με τον συνολικό αριθμό Αστροφυσικών που συνέβαλλαν στην πετυχημένη- εικοσαετή περιπλάνηση του Cassini στα βάθη του διαστήματος, θα μπορούσατε να μας αποδώσετε το ποσοστό της συμμετοχής των Ελλήνων;
Η χώρα μας παραδοσιακά διατηρεί πολύ υψηλό ποσοστό συμμετοχής, αναλογικά με τον πληθυσμό μας, σε διαστημικές αποστολές και γενικότερα στην επιστήμη της Διαστημικής. Στα διάφορα στάδια της αποστολής Cassini-Huygens συμμετείχαν περισσότεροι από 20 έλληνες επιστήμονες, έχοντας τη βάση τους στην Ελλάδα, τις ΗΠΑ ή χώρες της Ευρώπης. Σημαντικότερη, ωστόσο, του αριθμού των ελλήνων επιστημόνων, είναι η εξαιρετική τους ποιότητα, η οποία οδηγεί στην τοποθέτησή τους σε θέσεις υψηλής ευθύνης, με χαρακτηριστικκό παράδειγμα για την περίπτωση του Cassini τον κ. Κριμιζή.
- Είστε ο Διευθύνων Σύμβουλος στό νεοσύστατο Ελληνικό Κέντρο του Διαστήματος, ποιά είναι η προοπτική του; να περιμένουμε εκπλήξεις άμεσα;
Το Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος (ΕΛΚΕΔ) δημιουργήθηκε με βασικό σκοπό να συντονίσει φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα που δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο χώρο του Διαστήματος. Έχει δηλαδή τον ρόλο Εθνικής Διαστημικής Υπηρεσίας στα πρότυπα των ΗΠΑ (NASA), και αρκετών χωρών στην Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο. Παράλληλα, θα εμπλακεί ενεργά σε Εθνικά και Διεθνή προγράμματα ανάπτυξης Διαστημικής Τεχνολογίας και Εφαρμογών. Στο χώρο της Επιστήμης και στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών οι εκπλήξεις είναι κάτι εξαιρετικά σπάνιο. Ακόμη και κάτι που μοιάζει με έκπληξη, είναι στην ουσία το αποτέλεσμα μακροχρόνιου σχεδιασμού και εντατικής εργασίας. Έτσι και το ΕΛΚΕΔ προχωρά με βήματα καλά σχεδιασμένα και στοχευμένα στους σκοπούς του. Στην παρούσα φάση, το ΕΛΚΕΔ προχωρά με τη στελέχωσή του με εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, το οποίο θα αποτελέσει και την κινητήριο δύναμή του.
-Σταδιακά μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες και στην Ελλάδα, εκδηλώνουν εμπράκτως το ενδιαφέρον τους για τις νέες τεχνολογίες που ουσιαστικά “κατέβηκαν στη γή”... Διαβλέπετε την πλήρη άνθιση τους και στη χώρα μας; Υπάρχουν συγκεκριμένα παραδείγματα;
Πράγματι οι δορυφορικές τεχνολογίες και εφαρμογές είναι πόλος έλξης για εταιρίες που δραστηριοποιούνται στον ευρύ αυτό χώρο που σχετιζεται στενά με το Διάστημα. Οι εταιρίες αυτές είναι είτε αμιγώς ελληνικές (υπάρχουν τουλάχιστον 50 τέτοιες), είτε θυγατρικές μεγάλων εταιριών του εξωτερικού.
Θα μου επιτρέψετε να αποφύγω την αναφορά εταιρικών επωνυμιών για λόγους δεοντολογίας. Η ταχύτατη ανάπτυξη στον τομέα αυτό είναι δεδομένη. Αυτό που εμείς ως ΕΛΚΕΔ, αλλά και γενικότερα ως κράτος οφείλουμε να επιδιώξουμε είναι η μεγιστοποίηση της συμμετοχής ελλήνων επιστημόνων και η εκπαίδευση φοιτητών στο πλαίσιο τέτοιων επενδύσεων. Διασύνδεση δηλαδή με την έρευνα, την εκπαίδευση και την αγορά, ώστε να έχουμε ανάπτυξη δυνατοτήτων και προστιθέμενη αξία.
-Δεδομένου ότι οι σύγχρονες δομές των εφαρμοσμένων τεχνολογιών που ορίζουν την λειτουργία και διασφαλίζουν την ύπαρξη μας επί γής, είναι δορυφορικά εξαρτώμενες, εκτιμάτε ότι είμαστε σε καλό δρόμο, ή μήπως βιαζόμαστε λίγο; αν αναλογιστούμε ότι ο Ήλιος επηρρεάζει περισσότερο από όσο μπορεί να φανταστεί ο μέσος άνθρωπος ακόμη και το ΑΤΜ της γειτονικής μας τράπεζας...
Αντιθέτως, δεν βιαζόμαστε καθόλου. Μάλιστα, η επιστημονική κοινότητα δίνει μάχη για να μην μείνουμε πίσω. Έχουμε πλέον περάσει 100% στην εποχή της ψηφιακής διαχείρισης της πληροφορίας και της ασύρματης επικοινωνίας. Όλες μας σχεδόν οι δραστηριότητες καθώς μεγάλο μέρος της οικονομίας μας εξαρτώνται από την ομαλή λειτουργία των δορυφορικών επικοινωνιών. Ο Ήλιος λοιπόν, και ειδικά τα απρόβλεπτα εκρηκτικά φαινόμενα που κατά καιρούς εμφανίζει, ρυθμίζουν πτυχές της ζωής μας που δεν μπορούμε να φανταστούμε. Ένα από τα μεγάλα «στοιχήματα» του χώρου μας είναι η, κατά το δυνατόν, έγκαιρη και ακριβή πρόβλεψη της εκρηκτικής δράσης του Ήλιου.
-Είναι γεγονός πλέον ότι δύναται να κατασκευαστεί ένας δορυφόρος με κόστος που δεν ξεπερνά το ένα εκατομμύριο δολάρια, εκτιμάτε ότι στο εγγύς μέλλον θα φτάσουμε στο υπέρτατο σημείο ώστε να διαθέτουν οι πόλεις μας κι από έναν; Τι θα σηματοδοτούσε για τον γήινο πολιτισμό το ανωτέρω;
Σίγουρα οι δορυφορικές τροχιές είναι οι λεωφόροι του μέλλοντος. Πάλι όμως θα τονίσω ότι η πρόοδος απαιτεί μικρά και σίγουρα βήματα. Το πρώτο από αυτά είναι να αποκτήσει η χώρα μας ένα αμιγώς ελληνικό σύστημα δορυφόρων. Κάτι τέτοιο δεν είναι πλέον μακρυά. Σε πρώτη φάση, θα σηματοδοτήσει την αναβάθμιση των υπηρεσιών που έχει ανάγκη το ελληνικό δημόσιο και ο έλληνας πολίτης.
-Κύριε Καθηγητά, ποιά ξεχωρίζετε ως την κορυφαία και κρισιμότερη ερευνητική αποστολή του διαστήματος εν εξελίξει και πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των Ελλήνων επιστημόνων που ενδεχομένως συμμετέχουν σε αυτή;
Είναι σίγουρα υποκειμενική η απάντηση σε ένα τέτοιο ερώτημα, ωστόσο θα ξεχωρίσω τις 2 εν εξελίξει αποστολές προς τον Ήλιο, το Solar Orbiter και το Solar Parker Probe. Η Ελληνική συμμετοχή είναι σημαντική και στις 2. Ενδεικτικά μόνο, μπορώ να αναφέρω τους συναδέλφους Γιάννη Ζουγανέλη, Μανώλη Γεωργούλη και Άγγελο Βουρλίδα που καταλαμβάνουν ηγετικές-κομβικές θέσεις στις δύο αυτές αποστολές. Θα ήταν όμως παράλειψη να μην αναφέρω και την αποστολή JUpiter ICy moons Explorer (JUICE) που θα εκτοξευθεί το 2023 με κατεύθυνση το Δία και τους δορυφόρους του.