Το ποσό των 66 δισεκατομμυρίων ευρώ ζήτησε από τα 27 κράτη μέλη η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κατά την παρουσίαση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Οικονομική Ασφάλεια. Το ποσό αυτό θα είναι για την Ουκρανία, για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού και για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ.
«Έχουμε εξαντλήσει κάθε ευελιξία στον προϋπολογισμό της ΕΕ για να αντιμετωπίσουμε τη μία κρίση μετά την άλλη...Ζούμε σ΄εναν κόσμο εντελώς διαφορετικό με αυτόν του 2020» δήλωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Η Επίτροπος παρουσίασε μια στοχευμένη πρόταση για την καλύτερη αντιμετώπιση των πιο επειγόντων ζητημάτων, δηλαδή την Ουκρανία, το μεταναστευτικό και τις εξωτερικές προκλήσεις, αλλά και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς μας, με ιδιαίτερη έμφαση στην Τεχνολογία.
Ίσως από τα πιο σημαντικά σημεία της τοποθέτησής της καθώς όπως είπε η ΕΕ πρέπει να πρωτοστατήσει στον τομέα αυτό, ενώ πρότεινε δράσεις έτσι ώστε η τεχνολογία αυτή να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί από χώρες που δεν έχουν τις ίδιες αξίες με την ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό έθεσε στο στόχαστρο της την Κίνα, χωρίς ωστόσο να την κατονομάζει.
Μεταναστευτικό
Για την αντιμετώπιση του προσφυγικού είπε ότι Ευρωπαϊκή Ένωση θα διαθέσει προϋπολογισμό 15 δισεκατομμυρίων ευρώ για την ενίσχυση των μεταναστευτικών πολιτικών, δηλαδή για την προώθηση των σχέσεων με τρίτες χώρες, την προστασία των συνόρων και την οικονομική ανάπτυξη των εταίρων μας.
«Χρειαζόμαστε πρόσθετο προϋπολογισμό για Σύρους πρόσφυγες στη Συρία, τον Λίβανο, την Ιορδανία, τους πρόσφυγες στη Τουρκία». Εκανε δε αναφορά στις διαδρομές μετανάστευσης στον νότο, αλλά μίλησε για τα δυτικά Βαλκάνια, υπογραμμίζοντας παράλληλα την ανάγκη να μπορεί η ΕΕ να διατηρεί την ικανότητα να ανταποκρίνεται στις ανθρωπιστικές κρίσεις και τις φυσικές καταστροφές.
Ουκρανία
Για την Ουκρανία υπολόγισε πακέτο 50 δισ. ευρώ για τα επόμενα τέσσερα χρόνια το οποία θα περιλαμβάνει δάνεια και επιχορηγήσεις, και θα ενταχθεί στο πλαίσιο αναθεώρησης του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου της ΕΕ.
Τεχνολογία - STEP
Για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας της ΕΕ μέσω επενδύσεων σε κρίσιμες τεχνολογίες, όπως είχε ανακοίνωσει η Επίτροπος στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης τον Σεπτέμβριο του 2022, η Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία μιας νέας πλατφόρμας στρατηγικών τεχνολογιών για την Ευρώπη «STEP» ( Strategic Technologies European Platform με δυνατότητα δημιουργίας επενδύσεων ύψους 160 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το STEP θα βασιστεί σε υφιστάμενα προγράμματα: Τα προγράμματα InvestEU, Innovation Fund, Horizon Europe, European Defence Fund, Recovery and Resilience Facility, EU4Health, Digital Europe και τα ταμεία συνοχής.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει στόχο να αυξήσει στα 160 δισεκατομμύρια ευρώ τις επενδύσεις για την ενίσχυση της τεχνολογικής υπεροχής της, εν μέρει συνδυάζοντας υφιστάμενα ταμεία με νέα χρήματα και μοχλεύοντάς τα» είπε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Φόβοι εξάρτησης
Η στρατηγική που εισηγήθηκε η Επίτροπος και θα συζητηθεί στη σύνοδο κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών την ερχόμενη εβδομάδα (29-30 Ιουνίου) στις Βρυξέλλες, θέτει μια σειρά προβληματισμών που θα πρέπει να οδηγήσουν σε μέτρα για την προστασία της διαρροής υψηλής τεχνολογίας, αλλά και να αποτρέψουν ευρωπαϊκές εταιρείες να κατασκευάζουν ευαίσθητες τεχνολογίες, όπως υπερυπολογιστές, τεχνητή νοημοσύνη, αλλά και προηγμένα μικροτσίπ σε χώρες με απολυταρχικά καθεστώτα όπως η Κίνα.
Οι προτάσεις της Κομισιόν κάνουν αναφορά στον κίνδυνο «υπερβολικής εξάρτησης από μία μόνο χώρα, ιδίως από μία χώρα με συστημικά αποκλίνουσες αξίες, μοντέλα και συμφέροντα».
Στην ουσία αυτό που επιδιώκεται είναι να αποτρέψουν εταιρείες από το μεταφέρουν αλυσίδες εφοδιασμού για ”προηγμένες τεχνολογίες” σε κράτη που μπορεί να αποτελούν κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια των κρατών μελών και κατ΄επέκταση της ΕΕ.
Οι κίνδυνοι, όπως τους κατηγοριοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι:
Κίνδυνοι για την ανθεκτικότητα των αλυσίδων εφοδιασμού
Κίνδυνοι που αφορούν την κυβερνοασφάλεια αλλά και των σχετικών υποδομών που είναι ζωτικής σημασίας
Κίνδυνοι που σχετίζονται με την τεχνολογική ασφάλεια και τη διαρροή τεχνολογίας
Κίνδυνοι εργαλειοποίησης των οικονομικών εξαρτήσεων ή οικονομικού καταναγκασμού.
«Η πανδημία COVID-19, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και η αύξηση των γεωπολιτικών εντάσεων έχουν εκθέσει τα τρωτά σημεία στις οικονομίες μας. Οι μεγάλες τεχνολογικές αλλαγές αυξάνουν την πολυπλοκότητα των προκλήσεων ασφαλείας.
Η ΕΕ πρέπει να μεγιστοποιήσει τα οφέλη του οικονομικού της ανοίγματος και ταυτόχρονα να ελαχιστοποιήσει τους κινδύνους που προκύπτουν μέσω των οικονομικών εξαρτήσεων με τη θέσπιση ενός κοινού στρατηγικού πλαισίου για την οικονομική ασφάλεια της ΕΕ, τονίζεται στην εισήγηση και επισημαίνεται ότι:
«με την παρούσα στρατηγική η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα είναι καλύτερα εξοπλισμένα για να εντοπίζουν και να αξιολογούν από κοινού τους κινδύνους για την οικονομική μας ασφάλεια, να χρησιμοποιούμε στρατηγικά τα διαθέσιμα εργαλεία για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων και να αναπτύσσουμε νέα εργαλεία όπου χρειάζεται. Οι δράσεις μας θα διέπονται από αναλογικότητα και ακρίβεια».
«De-risking» ή προστατευτισμός;
Πρόκειται για ένα σχέδιο που θα μπορούσε να πει κανείς ότι αποκλείνει από τις αρχές του ελεύθερου εμπορίου και ορισμένοι μπορούν να κάνουν λόγο για μέτρα που ενθαρρύνουν τον προστατευτισμό.
Ωστόσο η Φον ντερ Λάιεν έχει επανειλημμένα αναφερθεί στους κινδύνους που προέρχονται από την Κίνα διευκρινίζοντας παράλληλα ότι πρόκειται για έναν σημαντικό εταίρο αφού όπως έχει πει το εμπόριο μεταξύ των δύο μερών αντιπροσωπεύει περίπου 2,3 δισεκατομμύρια ευρώ την ημέρα.
Για την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι Ευρωπαίοι οφείλουν να «επικεντρωθούν στη μείωση των κινδύνων (de-risking ) και όχι στην αποστασιοποίηση». Στο ίδιο πνεύμα ήταν και οι τοποθετήσεις του, πριν από λίγες εβδομάδες οι τοποθετήσεις του Αμερικανού υπουργού των Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν, ο οποίος δήλωσε ότι«Όλοι επωφελούμαστε από το εμπόριο και τις επενδύσεις με την Κίνα, αλλά σε αντίθεση με την αποσύνδεση επικεντρωνόμαστε στην αποδέσμευση κινδύνου (de-risking). Και έχετε ακούσει την ίδια γλώσσα από τους ηγέτες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού».
Προώθηση, Προστασία, Συνεργασία και Στοχευμένες δράσεις
Στη σημερινή εισήγηση της Κομισιόν εκτός από τις προτάσεις για την προστασία υπογραμμίζεται η ανάγκη συνεργασίας με χώρες που βρίσκονται σε παρόμοιες πορείες μείωσης του κινδύνου, προωθώντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ με την ενίσχυση της ενιαίας αγοράς της, της καινοτομίας, αναπτύσσοντας τις τεχνολογικές της και βιομηχανικές της ικανότητες και προχωρώντας με την οριστικοποίηση των συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου, επενδύοντας πάντα στη βιώσιμη ανάπτυξη και σε ασφαλείς δεσμούς σε όλο τον κόσμο μέσω της «Παγκόσμιας Πύλης».
Σύμφωνα με την Κομισιόν «οι θεμελιώδεις αρχές για κάθε μέτρο οικονομικής ασφάλειας που απορρέει από την παρούσα στρατηγική θα είναι είναι: «η αναλογικότητα για να διασφαλιστεί ότι τα εργαλεία μας είναι ανάλογα με το επίπεδο του κινδύνου για να περιορίσουν τυχόν αρνητικές απρόβλεπτες επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή και την παγκόσμια οικονομία, και η ακρίβεια, για τον ακριβή, δηλαδή προσδιορισμό αναφορικά με το ποια αγαθά, τομείς ή βασικές βιομηχανίες στοχεύονται, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα ανταποκρίνονται στους συγκεκριμένους κινδύνους.».