Η είδηση του εντοπισμού μιας νέας, ανησυχητικής παραλλαγής του κορονοϊού που προκαλεί την Covid-19 από Νοτιοαφρικανούς επιστήμονες έκανε ταχύτατα τον γύρο του κόσμου: Η Β.1.1.529 έχει έναν «πολύ ασυνήθιστο αστερισμό» μεταλλάξεων, που προκαλούν ανησυχία, επειδή θα μπορούσαν να βοηθούν στην αποφυγή της ανοσολογικής αντίδρασης του σώματος, όπως αναφέρθηκε σε δημοσιογράφους σε σχετική συνέντευξη Τύπου.
Οι αρχικές ενδείξεις από διαγνωστικά εργαστήρια υποδεικνύουν πως η παραλλαγή είχε σημειώσει μεγάλη αύξηση στην επαρχία Γκαουτένγκ και εκτιμάται πως ίσως να είναι παρούσα στις άλλες οκτώ επαρχίες της χώρας.
Όπως μετέδωσε το Reuters, η Νότια Αφρική έχει επιβεβαιώσει έναν αριθμό δειγμάτων ως Β.1.1.529, μα η παραλλαγή έχει βρεθεί και στη Μποτσουάνα και το Χονγκ Κονγκ (όπου επρόκειτο για έναν ταξιδιώτη από τη Νότια Αφρική).
Επιστήμονες εκτιμούν πως μέχρι και το 90% των νέων κρουσμάτων στη Γκαουτένγκ θα μπορούσαν να είναι Β.1.1.529. O υπουργός Υγείας της Νότιας Αφρικής, Τζο Φάαλα, είπε ότι ήταν πολύ νωρίς για να ειπωθεί εάν η κυβέρνηση θα επέβαλλε αυστηρότερα μέτρα περιορισμού λόγω της παραλλαγής.
Η παραλλαγή αυτή, όπως έχει αναφερθεί, εκτιμάται πως έχει μια σειρά από μεταλλάξεις (σύμφωνα με αναφορές, 32) στην πρωτεΐνη- ακίδα, η οποία είναι το τμήμα του ιού που τα περισσότερα εμβόλια χρησιμοποιούν για να «ρυθμίσουν» το ανοσοποιητικό σύστημα έτσι ώστε να μπορεί να αντιμετωπίζει καλύτερα την Covid-19.
Πόσο ανησυχητική είναι;
Η συγκεκριμένη παραλλαγή δεν έχει χαρακτηριστεί από τον ΠΟΥ ως παραλλαγή ειδικού ενδιαφέροντος (Variant of Concern), όπως η Δέλτα, καθώς δεν υπάρχουν ακόμα επαρκή στοιχεία- ωστόσο, δεδομένης της κατάστασης που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη, δεν είναι λίγοι αυτοί που εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με το τι θα μπορούσε να συμβεί εάν εξαπλωνόταν μια νέα παραλλαγή, πιο ικανή στην αποφυγή της ανοσολογικής αντίδρασης. Πόσο ρεαλιστικές είναι όμως αυτές οι ανησυχίες;
«Το καινούργιο στέλεχος έχει συνδυάσει πολλές μεταλλάξεις που προσφέρουν αντίσταση σε αντισώματα. Νομίζω είναι φανερό ότι είναι αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης μετάδοσης του ιού. Δε γνωρίζουμε πόσο θα επικρατήσει, επίσης πόση αντίσταση θα έχει στα αντισώματα από τον εμβολιασμό ή την νόσο, αλλά βλέποντας τις μεταλλάξεις που έχει, προβλέπω ότι αυτή η αντίσταση θα είναι σημαντική» είπε στη HuffPost Greece η Θεοδώρα Χατζηιωάννου, αναπληρώτρια καθηγήτρια ιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ στις ΗΠΑ, η οποία, μαζί με τον σύζυγό της, Πολ Μπιενιάζ, βρίσκεται εξαρχής στην «πρώτη γραμμή» της μάχης απέναντι στην Covid-19.
Η κ. Χατζηιωάννου υπογραμμίζει μετ’επιτάσεως πως δεν υπάρχουν ακόμα επαρκή στοιχεία για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων- ωστόσο, όσον αφορά στο «κυνήγι» μεταξύ των εμβολίων και των παραλλαγών/ μεταλλάξεων του ιού, εξηγεί τους «κανόνες του παιχνιδιού» ως εξής: «Μέχρι να βγει το specific booster στην κυκλοφορία, θα έχει μεταλλαχθεί ήδη στο επόμενο στέλεχος, που θα έχει αντίσταση στα αντισώματα από αυτές τις μεταλλάξεις. Αυτό ακριβώς το παιχνίδι βλέπουμε τόσο καιρό. Η Δέλτα αντιστέκεται στα αντισώματα κατά της Βήτα. και αυτή η καινούρια βάζω στοίχημα πως είναι η “απάντηση” στη Δέλτα. Είναι δύσκολο να προβλέψουμε ποιες ακριβώς τροποποιήσεις πρέπει να κάνουμε στα εμβόλια» σημειώνει- τονίζοντας, σε κάθε περίπτωση, πως αυτά αποτελούν εκτιμήσεις/ απόψεις της, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν ακόμα σαφείς αποδείξεις.
Ερωτηθείσα για το εάν θα μπορούσαμε να βρεθούμε ενώπιον μιας κατάστασης όπου τα υπάρχοντα εμβόλια πρακτικά θα αχρηστεύονταν, απαντά αρνητικά, εκτιμώντας ωστόσο πως θα μπορούσε ενδεχομένως να μειωθεί η αποτελεσματικότητά τους, «αλλά πιστεύω ότι αυτοί που έχουν λάβει τρεις δόσεις, ίσως και περισσότερες, να ανταπεξέλθουν καλύτερα».
Το τέλος της πανδημίας
Δεδομένου ότι οι ιοί μεταλλάσσονται συνέχεια, προκύπτει αναπόφευκτα το ερώτημα πότε μπορούμε να περιμένουμε να τελειώσει η πανδημία: «Θα ελεγχθεί όταν περιορίσουμε την εξάπλωση και κατεβεί το ιικό επίπεδο παγκοσμίως. Δεν αρκεί ακόμη μόνο ο εμβολιασμός, χρειάζονται απαραίτητα και μέτρα» υπογραμμίζει η κ. Χατζηιωάννου, σημειώνοντας, ως προς το θέμα των μεταλλάξεων, πως η ίδια και ο κ. Μπιενιάζ είχαν επισημάνει στην τελευταία τους δουλειά το ενδεχόμενο εμφάνισης ενός τόσο μεταλλαγμένου στελέχους.
Όπως αναφερόταν στη συγκεκριμένη έρευνα, που είχε δημοσιευτεί στο Nature, για να μπορέσει ο ιός να φτάσει σε σημείο να αποφεύγει πλήρως την ανοσολογική αντίδραση θα έπρεπε να φτάσει στο σημείο να έχει γύρω στις 20 σωστές/ κατάλληλες μεταλλάξεις για να είναι πλήρως ανθεκτικός στα αντισώματα που παράγει ο μέσος άνθρωπος ως αντίδραση σε μια μόλυνση με SARS-CoV-2 ή έναν εμβολιασμό- και ακόμα και έτσι θα ήταν ευάλωτος στο βελτιωμένο σετ αντισωμάτων που προκύπτει μετά τη φυσική μόλυνση και έναν επακόλουθο εμβολιασμό με εμβόλιο mRNA.
Όπως σημειωνόταν στο πλαίσιο της συγκεκριμένης έρευνας, όπως ακριβώς ο κορονοϊός έρχεται σε πολλές παραλλαγές, το ίδιο συμβαίνει και με τα αντισώματά μας, και για αυτό ακόμα και η πολύ μεταδοτική παραλλαγή Δέλτα δεν μπορεί να ξεφεύγει πλήρως από την ανοσολογική μας αντίδραση- μπορεί να αποφεύγει κάποια αντισώματα, μα όχι όλα.
Ωστόσο η Δέλτα προφανώς δεν είναι η τελευταία έκδοση του ιού που θα δούμε, και νέες μεταλλάξεις και παραλλαγές εμφανίζονται συνέχεια. Σε αυτό το πλαίσιο, οι μεταδιδακτορικοί Φάμπιαν Σμιντ και Γίσκα Βάισμπλουμ, προκειμένου να διαπιστώσουν ποια ήδη μεταλλάξεων δίνουν στον ιό πλεονέκτημα έναντι των αντισωμάτων, ήταν σε θέση να δημιουργήσουν, με βάση έναν διαφορετικό, αβλαβή ιό έναν «πολυμεταλλαγμένο» ιό - Έναν ψεύτικο κορονοϊό με πρωτεΐνη- ακίδα σαν του SARS-CoV-2, η οποία διέθετε 20 από τις χειρότερες μεταλλάξεις ταυτόχρονα.
Ο πολυμεταλλαγμένος (polymutant) ιός εκείνος παρουσίαζε σχεδόν πλήρη αντοχή στα αντισώματα από άτομα που είχαν μολυνθεί ή εμβολιαστεί. «Οπότε είναι δυνατόν ο ιός να εξελιχθεί και να αποφεύγει την πλειονότητα των αντισωμάτων μας, μα το γενετικό φράγμα στο να συμβεί κάτι τέτοιο είναι αρκετά υψηλό» έλεγε σχετικά ο κ. Μπιενιάζ.
Το τελικό συμπέρασμα της έρευνας, με βάση τα ευρήματά της από μια ομάδα ατόμων, ήταν πως, μακροπρόθεσμα, το ανοσοποιητικό μας σύστημα θα κερδίσει την κούρσα απέναντι στον μεταλλασσόμενο κορονοϊό- δεδομένου και του ότι αυτοί που έχουν μολυνθεί με φυσικό τρόπο και επιπρόσθετα έχουν εμβολιαστεί, παράγουν εξαιρετικά αποτελεσματικά αντισώματα.