Ο κορονοϊός εξαπλώνεται ανά τον κόσμο, ωστόσο ακόμα δεν έχουν εμφανιστεί φάρμακα που να μπορούν να τον εξοντώσουν ή εμβόλια που να προστατεύουν από αυτόν. Οι έρευνες είναι σε εξέλιξη με πρωτοφανή ταχύτητα, και υπό ανάπτυξη έχει αναφερθεί πως είναι πάνω από 20 εμβόλια. Στις ΗΠΑ άρχισε δοκιμή σε ανθρώπους ενός εμβολίου εναντίον του – το οποίο δεν προκαλεί Covid-19, μα περιέχει αβλαβή γενετικό κώδικα που έχει αντιγραφεί από τον ιό ο οποίος προκαλεί την ασθένεια- ενώ στη Ρωσία επιστήμονες έχουν αρχίσει σε εργαστήρια στη Σιβηρία δοκιμές σε ζώα πρωτοτύπων πιθανών εμβολίων.
Σε εξέλιξη είναι επίσης έρευνες και στο Ισραήλ και άλλες χώρες, ωστόσο επιστήμονες ανά τον κόσμο προειδοποιούν πως η διαδικασία ανάπτυξης ενός εμβολίου είναι μια μακρά και πολύπλοκη διαδικασία που μπορεί να αποδώσει κάτι για ευρεία χρήση μέσα στους επόμενους 12-18 μήνες (αν και, σύμφωνα με την αρμόδια ρωσική ρυθμιστική αρχή, Rospotrebnadzor, εκτιμάται πως ίσως να είναι δυνατόν να αρχίσει η διάθεση ενός εμβολίου μέσα στους τρεις τελευταίους μήνες του 2020). Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν αναπτυχθεί ένα εμβόλιο μέσα στο τρέχον έτος, υπάρχει και το θέμα της μαζικής παραγωγής του.
Διάφορα φάρμακα (ή «κοκτέιλ» φαρμάκων) έχουν αναφερθεί πως φαίνονται αποτελεσματικά απέναντι στον κορονοϊό, μεταξύ των οποίων ένα αντιγριπικό φάρμακο που κυκλοφορεί στην ιαπωνική αγορά και η υδροξυχλωροκίνη, φάρμακο που προοριζόταν για την αντιμετώπιση της ελονοσίας, πάνω στο οποίο φαίνεται να υπάρχει δραστηριοποίηση στις ΗΠΑ και αλλού (ωστόσο γιατροί τονίζουν πως δεν πρέπει να λαμβάνεται χωρίς συνταγή γιατρού, λόγω παρενεργειών).
Σε κάθε περίπτωση, τα χρονικά πλαίσια είναι άνευ προηγουμένου, και χρησιμοποιούνται νέες προσεγγίσεις, οπότε δεν μπορεί να υπάρξει κάποια εγγύηση πως όλα θα εξελιχθούν ομαλά- ειδικά δεδομένου ότι, γενικότερα υπάρχουν τέσσερις κορονοϊοί που ήδη κυκλοφορούν στον ανθρώπινο πληθυσμό, προκαλώντας το κοινό κρυολόγημα, και δεν υπάρχουν εμβόλια για αυτούς.
Εμβόλιο, ηλικιακά γκρουπ και παρενέργειες
Ένα εμβόλιο, σχεδόν αναπόφευκτα, θα είναι λιγότερο αποτελεσματικό στους πιο ηλικιωμένους, καθώς τα ανοσοποιητικά συστήματα των ηλικιωμένων δεν αντιδρούν το ίδιο καλά στην ανοσοποίηση- κάτι που παρατηρείται κάθε χρόνο, στη γρίπη. Επίσης, όσον αφορά στις παρενέργειες, όλα τα φάρμακα, ακόμα και τα πιο κοινά, έχουν κάποιες παρενέργειες, ωστόσο αυτές δεν μπορούν να είναι γνωστές χωρίς κλινικές δοκιμές- και οι αρμόδιες αρχές εκ των πραγμάτων θα παρατηρούν στενά την όλη υπόθεση.
Ποιοι θα πάρουν πρώτοι το εμβόλιο
Εάν ένα εμβόλιο αναπτυχθεί, τότε στην αρχή θα υπάρχει σε περιορισμένη ποσότητα, οπότε θα πρέπει να τεθούν προτεραιότητες. Προφανώς προτεραιότητα θα έχουν οι εργαζόμενοι στην υγεία, που έρχονται σε επαφή με ασθενείς με Covid-19. Επίσης, η ασθένεια είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη στους πιο ηλικιωμένους, οπότε και αυτοί θα έχουν προτεραιότητα- αν και θεωρείται πως ίσως να ήταν καλύτερο να εμβολιαστούν αυτοί οι οποίοι φροντίζουν ηλικιωμένους ή ζουν μαζί τους.
Τι συμβαίνει με τα φάρμακα
Γιατροί δοκιμάζουν υπάρχοντα αντι-ιικά φάρμακα για να διαπιστώσουν εάν είναι αποτελεσματικά απέναντι στον ιό, και αυτό επιταχύνει τα πράγματα, καθώς είναι φάρμακα που ήδη είναι γνωστό πως είναι ασφαλή για χρήση. Δοκιμές πραγματοποιούνται σε νοσοκομεία, ωστόσο τον Φεβρουάριο ο δρ. Μπρους Έιλγουορντ του ΠΟΥ δήλωνε πως «υπάρχει μόνο ένα φάρμακο αυτή τη στιγμή που ξέρουμε πως μπορεί να είναι πραγματικά αποτελεσματικό και είναι το remdesivir».
Το φάρμακο αυτό είχε αναπτυχθεί για τον Έμπολα αλλά φαίνεται πως ίσως είναι ικανό να σκοτώνει ένα μεγάλο εύρος ιών. Τα αποτελέσματα των δοκιμών αναμένονται. Επίσης, υπήρχαν ελπίδες για κάποια φάρμακα κατά του HIV (lopinavir και ritonavir), ωστόσο τα αρχικά δεδομένα των δοκιμών ήταν μάλλον απογοητευτικά, καθώς δεν διαπιστώθηκε επιτάχυνση ανάρρωσης, μείωση θανάτων ή χαμηλότερα επίπεδα του ιού σε ασθενείς.
Ιδιαίτερα έντονο είναι το ενδιαφέρον για ένα παλιό και φθηνό φάρμακο κατά της ελονοσίας, την υδροξυχλωροκίνη (ή χλωροκίνη). Εργαστηριακά τεστ έχουν δείξει πως μπορεί να σκοτώσει τον ιό, ωστόσο αναμένονται ακόμα αποτελέσματα από τις δοκιμές σε ασθενείς, που λαμβάνουν χώρα στις ΗΠΑ και αλλού. Η ελβετική φαρμακοβιομηχανία Novartis ανακοίνωσε πως θα προβεί σε δωρεά αρκετών δόσεων για χρήση σε εκατομμύρια ασθενείς, εάν λάβει σχετική έγκριση. Παράλληλα είναι σε εξέλιξη μια δοκιμή σε 1.500 άτομα, της οποίας ηγείται το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, για να διαπιστωθεί εάν το φάρμακο μπορεί να αποτρέψει ή να μειώσει την ένταση του Covid-19. Στο πλαίσιο άλλων δύο δοκιμών διερευνάται η αποτελεσματικότητα του Iosartan, φαρμάκου για την πίεση του αίματος.
Όσον αφορά στην υδροξυχλωροκίνη, η Novartis παράγει το φάρμακο, που επίσης χρησιμοποιείται κατά του λύκου (αυτοάνοσο) και της ρευματοειδούς αρθρίτιδας) σε μονάδα της στις ΗΠΑ και σκοπεύει να κάνει δωρεά 130 εκατ. δόσεων, ενώ είναι σε συνομιλίες με τις αμερικανικές αρχές για να δοθεί η σχετική άδεια. Ήδη η εταιρεία έχει στοκ 50 εκατομμυρίων δόσεων και ελπίζει να παράγει άλλα 80 εκατομμύρια ως τα τέλη του Μαΐου.
Η ASHP (American Society of Health-System Pharmacists) πρόσθεσε την υδροξυχλωροκίνη στη λίστα φαρμάκων που βρίσκονται σε χαμηλά αποθέματα μέσα στην εβδομάδα, τονίζοντας πως τέσσερις από τους οκτώ κατασκευαστές έχουν μικρά αποθέματα.
Η Bayer AG ανέφερε την Πέμπτη ότι έχει κάνει δωρεά τριών εκατομμυρίων ταμπλετών Resochin, φαρμάκου για την ελονοσία που είναι παρόμοιο με την υδροξυχλωροκίνη, στην αμερικανική κυβέρνηση για πιθανή χρήση κατά του ιού. Η Mylan NV επίσης ανακοίνωσε την Πέμπτη πως επιταχύνει την παραγωγή του φαρμάκου και θεωρεί πως θα είναι σε θέση να το προμηθεύει σε μεγλαύτερη κλίμακα κατά τα μέσα του Απρλίου. Όπως ανέφερε, με τις παρούσες πρώτες ύλες μπορεί να παράξει 50 εκατομμύρια ταμπλέτες, για χρήση σε πάνω από 1,5 εκατ. ασθενείς. Ακόμη, η Teva Pharmaceuticals Industries Ltd ανακοίνωσε την Πέμπτη πως θα κάνει δωρεά άνω των έξι εκατ. δόσεων ταμπλετών θειϊκής υδροξυχλωροκίνης.
Τι γίνεται μέχρι να βρεθεί φάρμακο ή εμβόλιο;
Τα εμβόλια εμποδίζουν τις μολύνσεις- και ο καλύτερος τρόπος για αυτό, αυτή τη στιγμή, είναι η σωστή υγιεινή. Επίσης, σε κάθε περίπτωση, ο κορονοϊός στις περισσότερες περιπτώσεις παρουσιάζει ήπια συμπτώματα, με την ανάρρωση να χρειάζεται μόνο ξεκούραση στο σπίτι, παρακεταμόλη και πολλά υγρά. Ωστόσο, ως γνωστόν, κάποιοι ασθενείς εμφανίζουν σοβαρότερες ασθένειες (πνευμονία) και πρέπει να νοσηλευτούν σε νοσοκομεία- ενώ άτομα που δεν εμφανίζουν συμπτώματα μπορούν να μεταδώσουν τον ιό σε άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, θέτοντας την υγεία τους σε σοβαρό κίνδυνο.
Θα βοηθήσει το καλοκαίρι;
Ένα μεγάλο ερώτημα για τον κορονοϊό είναι κατά πόσον θα βοηθήσει το καλοκαίρι με την ηλιοφάνεια και τον θερμότερο καιρό του- όπως γίνεται πχ με τη γρίπη. Πολλοί ειδικοί έχουν εκφράσει αμφιβολίες κατά πόσον θα υλοποιηθεί αυτό το αισιόδοξο σενάριο, το οποίο είναι και το αντικείμενο νέας έρευνας στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα, που προορίζεται να βοηθήσει στην κατανόηση της αντίδρασης του ιού καθώς αλλάζουν οι εποχές.
«Ο κορονοϊός εξαπλώνεται παρόμοια με τη γρίπη- σαν μικρά σταγονίδια στον αέρα...οι ιοί χάνουν τη μολυσματικότητά τους επειδή τα μόρια χάνουν τη δομική τους συνοχή» σημειώνει ο Σαβίζ Σαφαριάν, γιατρός του αμερικανικού πανεπιστημίου. «Τα φυσικά χαρακτηριστικά της εξέλιξης των σταγονιδίων σε διαφορετικές θερμοκρασίες και συνθήκες υγρασίας επηρεάζουν τη μολυσματικότητά του».
Ο Σαφαριάν, μαζί με τον γιατρό Μάικλ Βερσίνιν, έχουν λάβει χρηματοδότηση περίπου 200.000 δολαρίων από το NSF (National Science Foundation) των ΗΠΑ για να μελετήσουν το πώς το εξωτερικό κέλυφος του ιού αντιδρά στις μεταβολές θερμοκρασίας. Σημειώνεται πως οι ιοί δεν μπορούν να «κάνουν κάτι» μόνοι τους, καθώς είναι απλά κελύφη με γενετικές «οδηγίες» στο εσωτερικό τους: Όταν ένας ιός μπει στα κύτταρα ενός ξενιστή, τα χρησιμοποιεί για να αναπαράγεται.
Στο πλαίσιο της έρευνας εξετάζονται προσομοιώσεις/ ψεύτικες εκδοχές του προστατευτικού εξωτερικού κελύφους του ιού. Χάρη στην αλληλούχιση του γονιδιώματος του ιού, οι ερευνητές μπορούν να φτιάχνουν συνθετικές εκδόσεις των κελυφών αυτών, χωρίς επιβλαβή γονιδιώματα μέσα- οπότε τα κελύφη είναι ασφαλή. Η όλη ιδέα- ο απώτερος στόχος- όπως εξηγεί ο Βερσινίν, είναι να διαπιστωθεί τι κάνει τον ιό να καταρρέει και να πεθαίνει. Ωστόσο, σε πρώτη φάση ελπίζεται να διαπιστωθεί πόσο καλά μεταδίδεται ο ιός υπό διαφορετικές συνθήκες- όπως πχ έξω στη ζέστη του καλοκαιριού ή μέσα σε εσωτερικούς χώρους με κλιματισμό. Αυτό δεν αποτελεί εμβόλιο, ωστόσο θα μπορούσε να επηρεάσει τις αποφάσεις για τη διάρκεια των μέτρων καραντίνας και κοινωνικής απομάκρυνσης.
(με πληροφορίες από Reuters, BBC, Live Science)