Σύμφωνα με τη φιλοσοφία της γιόγκα, η ύπαρξή μας ξεπερνά το φυσικό σώμα ή το μυαλό μας. Είμαστε πολυδιάστατα όντα που αποτελούνται από πολλά διαφορετικά, αλληλεπιδραστικά επίπεδα. Στο πλαίσιο της γιόγκα, αυτά τα επίπεδα ονομάζονται οι πέντε «θήκες» της ύπαρξής μας, ή τα πέντε Koshas (μοντέλο Panchamaya). Η λέξη Pancha στα σανσκριτικά σημαίνει πέντε. Η λέξη Maya - μην το συγχέουμε με το māyā, που σημαίνει πέπλο ή ψευδαίσθηση - σημαίνει ”αυτό που εξαπλώνεται”. Η λέξη kosha περιγράφει ένα θηκάρι ή ένα περίβλημα. Η λέξη Pancha maya kosha, λοιπόν, αναφέρεται στα πέντε ”θηκάρια” που περιβάλλουν το κέντρο μας. Όλα όσα μαθαίνουμε στη γιόγκα ταιριάζουν στο μοντέλο Panchamaya και μπορούν να βοηθήσουν τον μαθητή με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Μερικές φορές τα πέντε koshas παρουσιάζονται ως κάτι πολύ αόριστο, ενώ στην πραγματικότητα απλά περιγράφουν την άποψη της γιόγκα για το πώς λειτουργούν τα πράγματα στο σώμα και το μυαλό μας. Το μοντέλο Panchamaya είναι εξαιρετικά χρήσιμο όταν προσπαθούμε να καταλάβουμε τί συμβαίνει μέσα μας ή στους μαθητές μας.
Ας ρίξουμε, όμως, μια γρήγορη ματιά στις 5 διαστάσεις του ανθρώπινου συστήματος και των κύριων γιογκικών εργαλείων (πρακτικών) που μας δίνουν πρόσβαση σε καθεμία από αυτές τις διαστάσεις.
Annamayakosha-Το Φυσικό σώμα
Η Annamaya Kosha είναι το φυσικό σώμα μας, η «κανονική» έκφραση του σώματός μας που μπορούμε να δούμε, να αγγίξουμε και να νιώσουμε . Είναι η «θήκη» της τροφής, που τρέφεται και δημιουργείται από την καθημερινή πρόσληψη τροφής. Καθώς η πρακτική της γιόγκα ξεκινάει με τις άσανας, το φυσικό σώμα είναι το σημείο εκκίνησης της εμπειρίας μας.
Άσκηση: Για να αρχίσουμε να παρατηρούμε το φυσικό μας σώμα, μπορούμε να δοκιμάσουμε αυτή την άσκηση. Παρατηρούμε τα πέλματα στα παπούτσια μας. Σφίγγουμε και χαλαρώνουμε τους μύες στις γάμπες μας. Τοποθετούμε την παλάμη μας πάνω στο στέρνο μας και νιώθουμε το χτύπο της καρδιάς μας. Αυτή η άσκηση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα μια αίσθηση γείωσης και γαλήνης.
Pranamayakosha-Το σώμα της ενέργειας
Η Pranamaya Kosha είναι το σώμα της αναπνοής και της ζωτικής μας δύναμης, οι ζωτικές μεταβολικές λειτουργίες που προσφέρουν υγεία και ευεξία. Αυτή η kosha είναι η αναπνοή μας που μετατρέπει το εξωτερικό οξυγόνο σε εσωτερική ζωτικότητα. Με τον έλεγχο του ρυθμού της αναπνοής μπορούμε να ελέγξουμε τα συναισθήματά μας, την ανταπόκρισή μας στο άγχος, τα ενεργειακά μας επίπεδα και το επίπεδο του πόνου που βιώνουμε.
Άσκηση: Ασκήσεις όπως η διαφραγματική αναπνοή, η πλήρης γιογκική αναπνοή και η εναλλακτική αναπνοή, έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να ενισχύσουν τη σωστή λειτουργία της δεύτερης «θήκης».
Manamayakosha-Το νοητικό-Συναισθηματικό σώμα
Η λέξη Manas σημαίνει μυαλό και η Manamayakosha είναι το στρώμα της οντότητάς μας που εκφράζεται ως νοοτροπία, συναισθήματα και αισθήματα. Το Manamaya Kosha είναι η εσωτερική μας φωνή. Φέρνει τις μνήμες μας στην επίγνωσή μας. Περιλαμβάνει τις γνώσεις που έχουμε αποκτήσει μέσω της εμπειρίας και της εκπαίδευσης.
Άσκηση: Μπορείτε να βρείτε χρήσιμη την παρακάτω άσκηση. Σκεφτείτε μια κατάσταση στη ζωή σας που σας φορτίζει συναισθηματικά. Γράψτε τις σκέψεις σας για αυτήν. Στη συνέχεια, μια προς μια, εξετάστε κάθε σκέψη και ρωτήστε τον εαυτό σας: ”Τι θα ήμουν χωρίς αυτή τη σκέψη;” Παρατηρήστε εάν η αναπνοή σας, η ενέργειά σας και η πνευματική σας κατάσταση μετατοπίζονται. Συνειδητά αντικαταστήστε την αρχική σκέψη με μία που σας κάνει να αισθάνεστε δυνατοί - όπως ”Είμαι ελεύθερος/η να επιλέξω τις αντιδράσεις μου” ή ”Κάτι καλό μπορεί να βγει από αυτό”.
Vijnanamayakosha-Το Σώμα της Σοφίας
Αυτό το kosha αναφέρεται στην διαισθητική κατανόηση και θεωρείται μέρος του λεπτού σώματος. Η λέξη Vijnana σημαίνει να γνωρίζεις και αυτό το «θηκάρι» αντιπροσωπεύει τον ανώτερο νου, τη δύναμη της σοφίας, που βρίσκεται κάτω από την επεξεργασία, τη σκέψη, το αντιδραστικό μυαλό.
Άσκηση: Αυτή τη στιγμή, ας παρατηρήσουμε ότι κάτι μέσα μας, μας παρατηρεί να διαβάζουμε. Αυτό το ίδιο παρατηρητικό ”εγώ” γνωρίζει επίσης τις σκέψεις μας, τη διάθεσή μας, τον τρόπο που αισθάνεται το σώμα μας, το ενεργειακό μας επίπεδο. Τα γνωρίζει όλα αυτά χωρίς να εμπλέκεται σε αυτά. Καθώς ενσωματώνουμε την επίγνωση, μπορούμε να ασχοληθούμε περισσότερο με το να έχουμε την ικανότητα να συγκρατούμε όλα τα άλλα επίπεδα εμπειρίας, χωρίς να συνδεθούμε με το νόημα ή το αποτέλεσμα τους
Anandamayakosha-Το Σώμα της Ευδαιμονίας
Αυτή είναι η πέμπτη και τελευταία θήκη της ύπαρξής μας. Η λέξη Ananda σημαίνει ευδαιμονία, όχι ευδαιμονία με την έννοια των συναισθημάτων, όπως η ευτυχία ή η ευχαρίστηση, αλλά μια εκτεταμένη, απεριόριστη εμπειρία πραγματικότητας. Έχουμε πλέον φτάσει στο κατώφλι της μη δυαδικής φύσης.
Άσκηση: Μπορούμε να «ξυπνήσουμε» την ευδαιμονία μας, μέσα από τρεις πρακτικές. Η πρώτη πρακτική είναι η seva, η ανιδιοτελής υπηρεσία. Αυτή η πρακτική ανοίγει την καρδιά μας στην έμφυτη ενότητά μας με τα άλλα όντα. Η δεύτερη είναι η bhakti yoga, η αφοσίωση στο Θεό. Αυτή η πρακτική ανοίγει την καρδιά μας στην ενότητά μας με το Θεϊκό Ον. Η τρίτη είναι η samadhi, ο έντονα επικεντρωμένος διαλογισμός, ο οποίος ανοίγει την καρδιά μας στη δική μας θεϊκό ύπαρξη. Είμαστε πολυδιάστατα πλάσματα. Η επίγνωσή μας εκδηλώνεται σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Η γιόγκα μας «συστήνει» στον εαυτό μας και μας εκπαιδεύει να ζούμε πλήρως και με χαρά σε κάθε επίπεδο της ύπαρξής μας. Επομένως, αν σκοπεύουμε να ζήσουμε τη ζωή μας όντας δυναμικοί και υγιείς, πρέπει να εξετάσουμε όλα αυτά που μας συνθέτουν: τη φυσική μας δομή, τις φυσιολογικές διεργασίες και το περιεχόμενο του νου μας, τις ιδέες και τις διαθέσεις μας απέναντι στο περιβάλλον αλλά και την αίσθηση της λαχτάρας για σύνδεση με κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό μας.
Όσο κι αν κρατήσει η νύχτα, στο τέλος θα έρθει η αυγή
Παροιμία της Αφρικής