Ο πρώην πρόεδρος του Κοσόβου Χασίμ Θάτσι δήλωσε τη Δευτέρα αθώος στις κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, καθώς ξεκίνησε η δίκη του σε ειδικό δικαστήριο στη Χάγη, με διαδηλωτές να συγκεντρώνονται έξω για να υποστηρίξουν έναν ηγέτη που κάποτε τιμούσε η Δύση.
Ο Θάτσι και τρεις άλλοι κατηγορούμενοι αντιμετωπίζουν 10 κατηγορίες για δίωξη, δολοφονία, βασανιστήρια και εξαναγκαστική εξαφάνιση ανθρώπων κατά τη διάρκεια και λίγο μετά την εξέγερση του 1998-99 που τελικά οδήγησε στην ανεξαρτησία του Κοσόβου από τη Σερβία και τον έκανε ήρωα μεταξύ πολλών συμπατριωτών του στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.
Ο εισαγγελέας Άλεξ Γουάιτινγκ είπε ότι οι τέσσερις κατηγορούμενοι είχαν βάλει στο στόχαστρό τους πολιτικούς αντιπάλους, καθώς και μειονότητες Σέρβων και Ρομά, φυλακίζοντας εκατοντάδες σε ολόκληρο το Κοσσυφοπέδιο υπό τρομερές συνθήκες κράτησηςκαι δολοφονώντας 102 από αυτούς. Τα περισσότερα θύματα ανήκαν στην αλβανική πλειοψηφία του Κοσσυφοπεδίου, είπε.
«Δεν μπορεί να υπάρχει καμία δικαιολογία... η αυθαίρετη κράτηση πολιτών και αμάχων και η υποβολή τους σε κακοποίηση, βασανιστήρια και δολοφονίες... Γι′ αυτό η εισαγγελία άσκησε αυτή την υπόθεση, για να δικαιώσει το κράτος δικαίου και την αρχή ότι κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου, ακόμη και σε καιρό πολέμου», είπε ο Γουάιτινγκ.
Οι τέσσερις κατηγορούμενοι, όλοι βασικοί ηγέτες του πρώην αντάρτικου Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου (UCK) και αργότερα σε καιρό ειρήνης της μικρής βαλκανικής χώρας, δήλωσαν όλοι αθώοι λίγο μετά την έναρξη των ακροάσεων.
«Κατανοώ το κατηγορητήριο και δεν είμαι απολύτως ένοχος», είπε ο 54χρονος Θάτσι στο δικαστήριο.
Περισσότεροι από 13.000 άνθρωποι, στην πλειονότητά τους Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου, πιστεύεται ότι έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της εξέγερσης, όταν το Κοσσυφοπέδιο ήταν ακόμα επαρχία της Σερβίας υπό τον τότε ισχυρό πρόεδρο της Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.
Χιλιάδες Κοσοβάροι συγκεντρώθηκαν στην πρωτεύουσα Πρίστινα την Κυριακή σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη δίκη και εκατοντάδες συγκεντρώθηκαν έξω από το δικαστήριο της Χάγης τη Δευτέρα, κρατώντας πανό με την εικόνα του Θάτσι και φώναζαν “UCK” για υποστήριξη του κινήματος ανεξαρτησίας.
Στην Πρίστινα, ένας κάτοικος της πόλης, ο Ναζμί Κελμέντι είπε τη Δευτέρα ότι ”όχι μόνο κρίνεται ο δίκαιος πόλεμος του UCK, αλλά δικάζεται και το κράτος του Κοσσυφοπεδίου”. Ένας άλλος, ο Mάρτιν Κούνι, είπε: «Δεν καταδικάζουν μόνο αυτούς τους ανθρώπους, αλλά καταδικάζουν την προσπάθεια, τον πόλεμο που υποστήριξε όλος ο κόσμος».
Ο Θάτσι παραιτήθηκε από την προεδρία λίγο μετά την απαγγελία του κατηγορητηρίου τον Νοέμβριο του 2020 και μεταφέρθηκε για κράτηση στη Χάγη.
Μια δίκη που ενδέχεται να κρατήσει χρόνια
Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως ηγέτης του UCK, ο Θάτσι συνεργάστηκε στενά με πολλούς δυτικούς ηγέτες. Ο Τζο Μπάιντεν, όταν ήταν αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, τον αποκάλεσε ως τον «Τζορτζ Ουάσιγκτον του Κοσσυφοπεδίου» και ο Θάτσι ήταν καθ′ οδόν για μια συνάντηση στον Λευκό Οίκο με τον Ντόναλντ Τραμπ όταν του απαγγέλθηκαν οι κατηγορίες εις βάρους του.
″Οι σύμμαχοί σας δικάζονται!” έγραφε ένα πανό διαμαρτυρίας στη συγκέντρωση έξω από το δικαστήριο της Χάγης.
Η δίκη είναι πιθανό να είναι μακρά καθώς οι εισαγγελείς είπαν ότι θα χρειαστούν δύο χρόνια για να παρουσιάσουν τα αποδεικτικά στοιχεία τους.
Οι διαδικασίες ξεκίνησαν δύο εβδομάδες αφότου το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC), επίσης με έδρα τη Χάγη, εξέδωσε ένταλμα σύλληψης κατά του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, για το φερόμενο έγκλημα της απέλασης παιδιών της Ουκρανίας.
Πολλοί Κοσοβάροι πιστεύουν ότι το δικαστήριο είναι προκατειλημμένο κατά του UCK και επιδιώκει να δυσφημήσει το ιστορικό του στο άνοιγμα του δρόμου για την απελευθέρωση του Κοσσυφοπεδίου από την σερβική κυριαρχία.
Το Ειδικό Δικαστήριο δεν αποτελεί μέρος του πρώην Διεθνούς Δικαστηρίου Εγκλημάτων Πολέμου για την πρώην Γιουγκοσλαβία (ICTY), επίσης στη Χάγη, το οποίο εκδίκασε και καταδίκασε κυρίως Σέρβους αξιωματούχους για εγκλήματα πολέμου στις συγκρούσεις στην Κροατία, τη Βοσνία και το Κοσσυφοπέδιο.
Ο Μιλόσεβιτς δικάστηκε ενώπιον του ICTY, αλλά πέθανε το 2006 πριν εκδοθεί η ετυμηγορία.