Παρ’ ότι είναι ένας από τους λίγους, ελληνικής καταγωγής, εικαστικούς δημιουργούς με ευρεία αναγνώριση εκτός της Επικράτειας, ο πρωτοπόρος Κρις Γιανάκος που ζει κι εργάζεται κυρίως στην Νέα Υόρκη, δεν πιστεύει ότι η θέση της Ελλάδας στη διεθνή καλλιτεχνική βιομηχανία καθορίζεται κυρίως από λίγους γνωστούς καλλιτέχνες είτε που έχουν γεννηθεί, είτε που ζουν στο εξωτερικό. Αυτό, κατά την γνώμη του, είναι ένα αποκύημα της φαντασίας που κατάργησε εντελώς το Διαδίκτυο.
Ο καλλιτέχνης της Διασποράς με ρίζες από την Κρήτη ο οποίος, ειδικά από το 1990 που άρχισε μα επισκέπτεται την ιδιαίτερη πατρίδα του συχνότερα έλκεται μέσα από τα έργα του για τη σχεδόν μυστηριακή σχέση των αρχαίων Ελλήνων με τη γεωμετρία, επέλεξε να κάνει το μετά Covid καλλιτεχνικό του statement στην γκαλερί Citronne του Πόρου υπό την διεύθυνση της Τατιάνας Σπινάρη – Πολλάλη, «συνενώνοντας μαζί της με 4 δεκαετίες καλλιτεχνικής πρακτικής του, από το 1981 έως το 2020», όπως λέει στο εισαγωγικό του σημείωμα.
Κι ήταν αυτή του η έκθεση με τίτλο «Διαδρομές» που μας έδωσε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε μαζί του περί εικαστικών αλλά και προσωπικών θεμάτων, δεδομένου του ότι με πρωτοπορία αποδείχτηκε και στο στόρι της ζωής του, δεχόμενος πρόταση γάμου από την σύντροφό του, Μπάρμπαρα, μετά από δύο δεκαετίες μαζί.
- Κύριε Γιανάκο, αν και επισκέπτεστε συνεχώς την Ελλάδα, έχετε βιώσει ποτέ νοσταλγία για τον τόπο καταγωγής σας;
Φυσικά και όχι! Λατρεύω τα ταξίδια μου, είναι μια από τις σημαντικότερες πηγές της δουλειάς μου.
- Πώς αισθάνεται την «επιστροφή στο σπίτι» (για άλλη μια φορά);
Υπάρχει πάντα μια περίοδος προσαρμογής, αλλά μετά από τόσα χρόνια που το κάνουμε, η μετάβαση είναι εύκολη. Είμαι σωματικά υγιής, οπότε δεν αισθάνομαι πολλές αλλαγές στο σώμα μου. Κάθε μέρος είναι το σπίτι μου, για παράδειγμα αγαπώ την Ελλάδα, τη Σουηδία και τη Νέα Υόρκη!
- Ποια περίοδος της δουλειάς σας καλύπτει η δουλειά της Citronne;
Καλύπτει ένα εύρος 40 ετών, για να προσπαθήσω να δείξω μια ποικιλία από έργα και μέσα με τα οποία δουλεύω. Το κύριο σώμα της δουλειάς μου είναι η γλυπτική μου – ράμπες, αλλά ασχολούμαι και με γραφικά έργα. Συνήθως, αυτές οι πρακτικές δουλεύουν και επηρεάζουν η μια την άλλη.
- Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας τις συνθήκες οι οποίες γέννησαν τα «έργα πανδημίας» σας;
Όταν ξέσπασε η πανδημία, ήταν μια περίοδος που όλα έμειναν ασάλευτα. Στη συνέχεια, υπήρξε μια επιφοίτηση στην οποία αντέδρασα διαφορετικά, σε μια πιο εξπρεσιονιστική μορφή από την οποία συνήθως εκφράζομαι , αντανακλώντας το σκοτάδι της πανδημίας.
- Με ποιον τρόπο αυτά τα έργα είναι χαρακτηριστικά και (με ποιο τρόπο) διαφορετικά από το άλλο σώμα της δουλειάς σας;
Αυτά είναι περισσότερο συναισθηματικά έργα σε σχέση με τα αναλυτικά έργα. Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι το σχέδιο ήταν πάντα μια μεγάλη πρακτική για μένα, είτε στην Κρήτη είτε στη Νέα Υόρκη, οπότε με αυτόν τον τρόπο ήταν μια συνέχεια αυτού που έκανα, μόνο από μια πιο συναισθηματική σκοπιά.
- Πείτε μας λίγα λόγια για τις νέες δύο εγκαταστάσεις που παρουσιάζετε στην Γκαλερί Citronne.
Σε κάποια χρονική σημείο προ Covid, επρόκειτο να κάνω μια έκθεση στη γκαλερί μου στη Νέα Υόρκη, στο Minus Space, μιας σειράς χαλύβδινων πλακών συμμετρικά τοποθετημένων σε ευθεία γραμμή κάτω από το κέντρο της γκαλερί. Η έκθεση αναβλήθηκε λόγω Covid, και όταν σκέφτηκα το χώρο στη Citronne και ήθελα να κάνω μια εγκατάσταση δαπέδου, η ευθεία γραμμή μετατράπηκε σε μια δυστοπική γραμμή πλακών - η εσωτερική μου αίσθηση ήταν ότι η ράμπα είχε καταρρεύσει. Μπορείτε να εκμαιεύσετε ό, τι συμπέρασμα θέλετε από αυτό!
- Σε ποιο βαθμό μπορούμε να κατανοήσουμε τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία μετά τις παρεμβάσεις σας στις φωτογραφίες τους;
Ο μετασχηματισμός είναι ένα σημαντικό μέρος της δουλειάς μου. Παντρεύω τους αρχαίους με τους σύγχρονους (χώρους) χωρίς να επηρεάσω τον ίδιο τον τόπο. Αλλάζω την αύρα του. Συχνά όταν απομακρυνόμαστε από έναν τόπο έχουμε μια διαφορετική εντύπωση που αλλάζει την αρχική μας άποψη γι ’αυτόν.
-(Μια και μιλήσατε για γάμο), μετά από δεκαετίες μαζί, η γυναίκα σας, σας έκανε πρόταση γάμου πρόσφατα. Πώς νιώσατε;
Η Μπάρμπαρα μου έκανε πρόταση γάμου την Ημέρα Sadie Hawkins 2020 (Ένα παλιό αμερικανικό έθιμο λέει ότι στις 29 Φεβρουαρίου, σε δίσεκτο έτος, η γυναίκα παραδοσιακά μπορεί να κάνει πρόταση στον άνδρα) και στη συνέχεια της έκανα πρόταση εγώ! Είχα πολλά διαφορετικά συναισθήματα, ήμασταν μαζί τόσο καιρό, αλλά είχαμε τρία διαζύγια που με κάποιο τρόπο μας εμπόδισαν να πάρουμε την απόφαση. Και μετά είπα, γα...το, ας το κάνουμε! Το Γραφείο Αδειών είχε κλείσει, παντρευτήκαμε 5 μήνες αργότερα τον Ιούλιο.
- Έχει αλλάξει η σχέση σας από τότε και αν ναι με ποιον τρόπο;
Όπως σκέφτομαι προς τα πίσω, αισθάνομαι πολύ πιο ασφαλής στη σχέση μας και λειτουργούμε και συντονιζόμαστε καλύτερα, τόσο αυθόρμητα όσο και κατόπιν σχεδιασμού. Έτσι αποδείχτηκε μια αλλαγή για το καλύτερο. Ως καλλιτέχνες εργαζόμαστε ξεχωριστά, αλλά είμαστε σε θέση να εργαστούμε και μαζί.
- Έχει ειπωθεί ότι πίσω από έναν σπουδαίο άντρα υπάρχει και μια σπουδαία γυναίκα. Θα μπορούσατε να το σχολιάζατε αυτό;
Νομίζω ότι οι άντρες είναι ίσοι με τις γυναίκες και δεν μου αρέσει αυτό το κλισέ. Είμαστε όλοι ικανοί και ίσοι.
- Κύριε Γιανάκο, είναι αλήθεια ότι η «θέση» της Ελλάδας στη διεθνή καλλιτεχνική βιομηχανία καθορίζεται κυρίως από λίγους γνωστούς καλλιτέχνες γεννημένους στο εξωτερικό;
Νομίζω ότι αυτό είναι αποκύημα της φαντασίας που δεν ισχύει πια. Με την έλευση του διαδικτύου, οι δυνατότητες είναι πλέον ατελείωτες. Δεν ενδιαφέρομαι για την ”βιομηχανία της τέχνης”. Ενδιαφέρομαι να κάνω την καλύτερη τέχνη που μπορώ και να την βγάλω στον κόσμο. Αν κάνεις καλή τέχνη, θα βρει το δρόμο της στον κόσμο.
- Σε ποιο μέρος του κόσμου δουλεύετε καλύτερα και γιατί;
Η μαγεία μπορεί να συμβεί οπουδήποτε, αλλά έχω κάνει πολύ καλά έργα στη Σουηδία - υπάρχει κάτι στο οποίο ανταποκρίνομαι εκεί. Έχω μια πολύ παραγωγική πρακτική σχεδίασης στην Κρήτη και έχω δημιουργήσει καλές δομές στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ΗΠΑ και την Ελλάδα. Για παράδειγμα το Maroussi Ramp – συνάντησα τον κ. Εμφιετζόγλου στην Ελλάδα, ετοίμαζα ένα σχέδιο στις ΗΠΑ, συνεργάστηκα με μηχανικούς στην Ελλάδα, μπρος-πίσω στις ΗΠΑ/ Ελλάδα, και κατασκευάστηκε και εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα! Η συνεργασία ήταν πάντα μέρος της πρακτικής μου -η Citronne και εγώ δουλέψαμε ωραία μαζί κάνοντας σχέδια και εγκαθιστώντας την έκθεση εδώ.
Το εισαγωγικό σημείωμα του καλλιτέχνη για την έκθεση στην γκαλερί Citronne
Σε αυτήν την έκθεση στην Citronne, η Τατιάνα και εγώ συνενώνουμε 4 δεκαετίες καλλιτεχνικής πρακτικής μου, από το 1981 έως το 2020. Η έκθεση περιλαμβάνει σχέδια που έγιναν ως αντίδραση στον covid και δύο νέες εγκαταστάσεις του 2021, που κατασκευάστηκαν ειδικά για την γκαλερί του Πόρου. Ο τίτλος της έκθεσης ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ υποδηλώνει ένα πέρασμα από έργα που έγιναν με διαφορετικά μέσα σε διαφορετικό χρόνο. Όταν τα βλέπετε, ανεξάρτητα από το μέσον ή τον χρόνο γίνεται αντιληπτή η κίνηση του χεριού μου και αισθάνεστε τους προβληματισμούς μου γύρω από την αρχιτεκτονική, τους αρχαίους ελληνικούς τόπους και την Μηχανική. Η δουλειά μου περιστρέφεται συνεχώς γύρω από ράμπες, μεγάλες εγκαταστάσεις στο περιβάλλον, μια εννοιολογική προσέγγιση που συνδυάζει την μορφή με έναν συγκεκριμένο χώρο. Το ταξίδι, η μεταβατική διαδρομή ήταν και είναι πάντα το καθοριστικό κίνητρο στην ζωή και την δουλειά μου. Εκεί πρέπει να αναζητηθούν τα «μυστικά». Πήρα όσα μπορούσα να πάρω· ελπίζω ότι τα χειρίστηκα με σύνεση
Λίγα λόγια για τον Κρις Γιαννάκο
Ο Κρις Γιανάκος είναι διεθνώς αναγνωρισμένος καλλιτέχνης της Ελληνικής διασποράς.
Γεννήθηκε το 1934 στη Νέα Υόρκη από Έλληνες γονείς. Εξακολουθεί να ζει και να εργάζεται στην Νέα Υόρκη. Φοίτησε στη Σχολή Εικαστικών Τεχνών (SVA) στο Μανχάταν, όπου διδάσκει έως και σήμερα. Έχει λάβει επιχορηγήσεις και βραβεία από το Εθνικό Κληροδότημα για τις Τέχνες (ΝΕΑ), από το Ίδρυμα Pollock-Krasner, από το Ίδρυμα Καλών Τεχνών της Νέας Υόρκης (NYFA), κ.α. Η σχέση του με την Ελλάδα έγινε στενότερη από το 1990 και άρχισε να μοιράζεται τον χρόνο του μεταξύ της Νέας Υόρκης και της Κρήτης, όπου ζει και εργάζεται τους καλοκαιρινούς μήνες.
Παρουσίασε το έργο του σε εκατοντάδες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις σε όλο τον κόσμο. Έργα του βρίσκονται σε σημαντικά μουσεία και συλλογές (ενδεικτικά, στην Αμερική: The Museum of Modern Art, New York - Fogg Art Museum, Harvard University, Cambridge - Iris & B. Gerald Cantor Center for Visual Arts at Stanford University, Palo Alto - Brooklyn Museum of Art, Brooklyn, NY - Hammer Museum, UCLA, Los Angeles - Contemporary Museum, Honolulu. Στην Ευρώπη: Moderna Museet, Stockholm - Gothenburg Art Museum, Sweden. Στην Ελλάδα: στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης - Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη, Ευρωπαικό Κέντρο Δελφών – Μουσείο Άλεξ Μυλωνά κ.α.)
Info:
Διάρκεια έκθεσης: Εως 11 Σεπτεμβρίου 2021
(Τετάρτη - Δευτέρα: 11:00 - 13:00 και 19:00 - 23:00/ Τρίτη κλειστά)
citronne.com/el/