Κλιμακώνεται η πολιτική κρίση στη Βενεζουέλα μετά την αυτοανακήρυξη του ηγέτη της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Χουάν Γκουάιντο σε πρόεδρο της χώρας την Τετάρτη. Τουλάχιστον δεκατρία άτομα έχουν χάσει τη ζωή τους κατά τη διάρκεια των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων τις τελευταίες δύο ημέρες.
Περίπου δέκα χιλιάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στους δρόμους της χώρας προκειμένου να υποστηρίξουν τον νέο ηγέτη την ώρα που οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής τον αναγνώρισαν χωρίς καθυστέρηση ως νόμιμο αρχηγό του κράτους. Ο Νικολάς Μαδούρο ανακοίνωσε πως διακόπτει κάθε διπλωματική επαφή με τις ΗΠΑ ενώ έδωσε διορία 72 ωρών στις αμερικανικές δυνάμεις να αποχωρήσουν από τη χώρα.
«Είμαι και θα είμαι ο μοναδικός πρόεδρος της Βενεζουέλας», έσπευσε να σημειώσει ο κ. Μαδούρο μιλώντας από το μπαλκόνι του προεδρικού μεγάρου. «Δεν θέλουμε να επιστρέψουμε στις παρεμβάσεις και τα πραξικοπήματα του 20ου αιώνα», συμπλήρωσε. «Ορκίζομαι να αναλάβω όλες τις εξουσίες της Προεδρίας για να βάλω τέλος στον σφετερισμό της», απάντησε ο Χουάν Γκουάιντο που ορκίστηκε νέος πρόεδρος. Από πλευράς του, ο υπουργός Άμυνας, Βλαντιμίρ Παδρίνο, χαρακτήρισε την ορκωμοσία «πραξικόπημα», υποστηρίζοντας ότι οι ΗΠΑ και άλλες χώρες διεξάγουν οικονομικό πόλεμο εναντίον της Βενεζουέλας. «Αναγνωρίζουμε ως νόμιμο πρόεδρο... τον ανώτατο διοικητή μας... Νικολάς Μαδούρο», είπε, προειδοποιώντας ότι η χώρα απειλείται με «ευρύτερη σύρραξη»- αν και τόνισε πως «ένας εμφύλιος πόλεμος δεν θα λύσει τα προβλήματα» και ζητώντας διάλογο για να βρεθεί μια «συνταγματική λύση» στην κρίση.
Θα χυθεί αίμα ή θα ανατείλει τελικά δημοκρατία στην Βενεζουέλα που μετρά τις πληγές της;
Πώς κρατήθηκε ο Μαδούρο στην εξουσία
Ο Νικολάς Μαδούρο, ανέλαβε την εξουσία μετά το θάνατο του Ούγκο Τσάβες το 2013, ενώ έκτοτε οι πολίτες της χώρας τον κατηγόρησαν πως ευθύνεται για την επιδείνωση του οικονομικού κλίματος και για τα δεκάδες σκάνδαλα διαφθοράς που ήρθαν στην επιφάνεια. Παρόλα αυτά, έχει κατορθώσει να εξασφαλίσει τη στήριξη του στρατού, με αντάλλαγμα τον έλεγχο κάποιων προσοδοφόρων βιομηχανιών.
Το 2017 όμως μετά από αίτημα του ίδιου του Μαδούρο, την εξουσία του Κοινοβουλίου ανέλαβε η Συντακτική Συνέλευση που βρίσκεται υπό τον έλεγχο της αντιπολίτευσης και θεσπίζει νόμους.
Η Συνέλευση των 545 μελών ανακοίνωσε τότε, εκδίδοντας επίσημο διάταγμα, ότι αποφάσισε να «αναλάβει την εξουσία να νομοθετεί επί των θεμάτων που στοχεύουν άμεσα στην εγγύηση της διατήρησης της ειρήνης, της ασφάλειας, της εθνικής κυριαρχίας, του κοινωνικού- οικονομικού συστήματος, των αγαθών του Κράτους και της υπερίσχυσης των δικαιωμάτων των Βενεζουελάνων».
Τον Μάιο του 2018 ο Μαδούρο επανεξελέγη για μια νέα εξαετή θητεία εν μέσω της οικονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης που καταγράφεται. Την ανακοίνωση του αποτελέσματος συνόδευσε πλήθος καταγγελιών για νοθεία στο εκλογικό αποτέλεσμα. Ο σοσιαλιστής πρόεδρος εξασφάλισε το 67,7% των ψήφων, έναντι 21,2% του σημαντικότερου αντιπάλου του Χένρι Φαλκόν -ο οποίος γνωστοποίησε ότι απορρίπτει την εκλογική διαδικασία και απαιτεί την επανάληψη της ψηφοφορίας.
Ποιος είναι ο Χουάν Γκουάιντο
Ο Χουάν Γκουάιντο είναι 35 ετών ενώ σε γενικές γραμμές ήταν άγνωστος πριν εκλεγεί πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης αυτό τον μήνα. Ο ίδιος ηγούνταν του κόμματος, Voluntad Popular. Ασκούσε πάντα σκληρή κριτική στον Νικολά Μαδούρο και τον Ούγκο Τσάβες, ενώ όντας νεότερος και μέλος του φοιτητικού κινήματος συμμετείχε σε διαμαρτυρίες εναντίον του Τσάβες και της λογοκρισίας που ασκούσε στον Τύπο.
Το κόμμα του, κράτησε εξαρχής μια σκληρή στάση εναντίον της κυβέρνησης Μαδούρο. Ο Λεοπόλντο Λόπεζ, ο πρώην ηγέτης του κόμματος και ένας από τους μέντορες του Γκουάιντο καταδικάστηκε σε φυλάκιση άνω των 13 ετών για υποκίνηση βίας κατά τη διάρκεια των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων του 2014. Ο Γκουάιντο, λίγες μέρες αφότου εξελέγη πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης εξέφρασε την πρόθεσή του να απομακρύνει τον αντίπαλό του από την εξουσία.
Όλα όμως αυτά λαμβάνουν χώρα την ώρα που η ανθρωπιστική και οικονομική κρίση στη Βενεζουέλα καλά κρατεί. Υστερα από τέσσερα συνεχόμενα χρόνια με διψήφια ποσοστά ύφεσης, η κατάσταση στη Βενεζουέλα έχει γίνει τόσο απελπιστική, ώστε για κάποιους να μη μένει άλλη επιλογή από την προσφυγιά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, από το 2015 έχουν καταφύγει σε γειτονικές χώρες 2,3 εκατομμύρια κάτοικοι της Βενεζουέλας (7% του πληθυσμού) αν και στον αριθμό αυτό περιλαμβάνονται υπήκοοι γειτονικών χωρών, όπως η Κολομβία, που ζούσαν στη Βενεζουέλα και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στη χώρα τους. Σχεδόν 450.000 Βενεζουελανοί έχουν καταφύγει στην Κολομβία, που πρόσφατα τους χορήγησε άδεια προσωρινής παραμονής, ενώ άλλοι τόσοι έχουν καταφύγει στο Περού.
Εξαιτίας της κακοδιαχείρισης, της φυγής εγκεφάλων στο εξωτερικό, του δυτικού εμπάργκο στη μεταφορά τεχνογνωσίας κτλ, η παραγωγή πετρελαίου της Βενεζουέλας –κύρια πηγή δημοσίων εσόδων– έχει πέσει από τα 3,4 εκατ. βαρέλια ημερησίως προ εικοσαετίας στο 1,5 εκατ. φέτος, την ώρα που οι διεθνείς τιμές έχουν σημειώσει σημαντική κάμψη.
Τι μέλλει γενέσθαι
Άγνωστος παραμένει αυτή την ώρα ο τρόπος με τον οποίο η κρίση θα επιλυθεί. Την Τετάρτη ο Αμερικανός πρόεδρος μέσα από ανακοίνωσή του αναγνώρισε τον Γουάιντο ως νέο ηγέτη της χώρας, ενώ στη συνέχεια ακολούθησαν και οι: Αργεντινή, Βραζιλία, Καναδάς, Χιλή, Κολομβία, Κόστα Ρίκα, Δανία, Παραγουάη, Περού και ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Αντόνιο Ταγιάνι από την πλευρά του κατήγγειλε την Πέμπτη το «παράνομο καθεστώς» του Νικολάς Μαδούρο στη Βενεζουέλα, τον οποίο και κάλεσε να αποχωρήσει από την εξουσία, ανακοινώνοντας παράλληλα την υποστήριξη του ΕΚ στον πρόεδρο της Εθνοσυνέλευσης Χουάν Γκουάιντο. «Μπροστά στη γενικευμένη δυσαρέσκεια, ο Μαδούρο πρέπει να φύγει τώρα», δήλωσε σε ανακοίνωσή του ο Ιταλός πρόεδρος - μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Συμπλήρωσε ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα συζητήσει την κατάσταση στη Βενεζουέλα κατά τη σύνοδο της ολομέλειας την επόμενη εβδομάδα και θα εγκρίνει νέο ψήφισμα έκτακτης ανάγκης για το θέμα αυτό. Επίσης, ο Βρετανός ΥΠΕΞ, Τζέρεμι Χαντ, δήλωσε πως «είναι ξεκάθαρο ότι ο Νικολάς Μαδούρο δεν είναι ο νόμιμος ηγέτης της Βενεζουέλας», οπότε το Ηνωμένο Βασίλειο στηρίζει τον Χουάν Γκουάιντο ως το σωστό άτομο για να προχωρήσει η Βενεζουέλα. «Υποστηρίζουμε τις ΗΠΑ, τον Καναδά, τη Βραζιλία και την Αργεντινή για να συμβεί αυτό».
Η Γερμανία δεν είναι ουδέτερη απέναντι στην πολιτική κατάσταση στην Βενεζουέλα, δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας, εκφράζοντας την ξεκάθαρη στήριξη του Βερολίνου στον ηγέτη της αντιπολίτευσης. «Δεν είμαστε ουδέτεροι σε αυτό, στηρίζουμε ό,τι κάνει ο Γκουαϊντό», είπε ο Γερμανός ΥΠΕΞ στην Deutsche Welle κατά τη διάρκεια ταξιδιού που πραγματοποιεί στην Νέα Υόρκη.
Άλλα κράτη ωστόσο εκφράζουν σθεναρά την αντίρρησή τους τονίζοντας πως αναγνωρίζουν ως μόνο ηγέτη τον Μαδούρο. Η Βολιβία και η Ρωσία είναι κάποια από αυτά. Διεθνείς αναλυτές αναφέρουν πως όλα θα εξαρτηθούν από το αν ο Νικολάς Μαδούρο θα διατηρήσει τον έλεγχο του στρατού.
Ο Νικολάς Μαδούρο είναι ο νόμιμος πρόεδρος της Βενεζουέλας και οι έξωθεν προσπάθειες για τον σφετερισμό της εξουσίας στη χώρα αυτή της Λατινικής Αμερικής παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, ανακοίνωσε το Κρεμλίνο την Πέμπτη. Την υποστήριξή του προς τον Νικολά Μαδούρο εξέφρασε και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμιρ Πούτιν σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε μαζί του. Ο Ρώσος πρόεδρος εξέφρασε την υποστήριξη του στην νόμιμη κυβέρνηση της Βενεζουέλας «σε συνθήκες όξυνσης μια εσωτερικής πολιτικής κρίσης που έχει προκληθεί από το εξωτερικό».
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ σημείωσε ότι «δεν είναι αποδεκτή» έξωθεν ανάμειξη στη χώρα αυτή και υπογράμμισε ότι οι δηλώσεις αξιωματούχων των ΗΠΑ με τις οποίες υπονοείται η πιθανότητα στρατιωτικής επέμβασης στη Βενεζουέλα είναι πολύ επικίνδυνες.
Η Ρωσία προειδοποίησε επίσης τις ΗΠΑ να μην επέμβουν στρατιωτικά στην Βενεζουέλα, σημειώνοντας ότι μια τέτοια κίνηση θα πυροδοτήσει ένα καταστροφικό σενάριο, μετέδωσε το πρακτορείο Interfax επικαλούμενο δηλώσεις του υφυπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Ριαμπκόφ. Η Μόσχα θα σταθεί στο πλευρό της Βενεζουέλας για την προστασία της εθνικής της κυριαρχίας και της αρχής της μη ανάμειξης στις εσωτερικές της υποθέσεις, πρόσθεσε ο Ριαμπκόφ, σημειώνοντας επίσης ότι η Μόσχα αναμένει από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες να εντείνουν τις πιέσεις στο Καράκας. Παράλληλα ο πρόεδρος της Κάτω Βουλής της Ρωσίας Βιτσισλάβ Βολόντιν δήλωσε σύμφωνα με το ίδιο πρακτορείο ότι η Μόσχα θεωρεί παράνομες τις κινήσεις για την απομάκρυνση του Μαδούρο από την εξουσία.
Το Ιράν επίσης στέκεται στο πλευρό του προέδρου της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο καθώς αντιμετωπίζει πρόκληση από τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Χουάν Γκουάιντο. «Το Ιράν υποστηρίζει την κυβέρνηση και τον λαό της Βενεζουέλας κατά των αθέμιτων και παράνομων ενεργειών όπως απόπειρες πραξικοπήματος και ξένη ανάμιξη στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας», δήλωσε ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών Μπαχράμ Γασεμί.
Η Τεχεράνη ελπίζει να υπάρξει ειρηνική λύση στην πολιτική κρίση, πρόσθεσε ο Γασεμί, η δήλωση του οποίου έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του υπουργείου. Η Ισλαμική Δημοκρατία διατηρεί επί χρόνια στενές σχέσεις με την Βενεζουέλα και τον Νικολάς Μαδούρο.
Η Κίνα από την πλευρά της ανακοίνωσε ότι αντιτίθεται σε έξωθεν ανάμειξη στη Βενεζουέλα και υποστηρίζει τις προσπάθειες της χώρας αυτής να προστατεύσει την ανεξαρτησία και τη σταθερότητά της. Η εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Χουά Τσουνγίνγκ κάλεσε όλες τις πλευρές να βρουν με ηρεμία και λογική μια ειρηνική λύση. «Η Κίνα υποστηρίζει τις προσπάθειες που κάνει η κυβέρνηση της Βενεζουέλας για να προστατεύσει την κυριαρχία, την ανεξαρτησία και την σταθερότητά της», δήλωσε η Χουά σε τακτική ενημέρωση των δημοσιογράφων.
Η Κίνα έχει δανείσει περισσότερα από 50 δισεκατομμύρια δολάρια στη Βενεζουέλα μέσω συμφωνιών «πετρέλαιο έναντι δανείου» την τελευταία δεκαετία, εξασφαλίζοντας την προμήθεια ενέργειας για την γρήγορα αναπτυσσόμενη οικονομία της. Ωστόσο η χρηματοδότηση στέρεψε καθώς η οικονομία της Βενεζουέλας άρχισε να παίρνει την κατιούσα το 2015, υπό την πίεση της πτώσης των τιμών του πετρελαίου.
Σημειώνεται ότι στο twitter έχουν δημιουργηθεί τα hashtags #Venezuelalibre και #VamosVenezuela τα οποία παραπέμπουν στις δημοσιεύσεις που αναρτώνται στο μέσο αναφορικά με τις εξελίξεις στη χώρα. Οι εικόνες και τα βίντεο που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο είναι ενδεικτικές της τεταμένης κατάστασης.