Οι πι σημαντικές ανακαλύψεις προκύπτουν τυχαία. Κάπως έτσι, δύο Γάλλοι ερευνητές, οι Jacques Pironon και Phillipe De Donato, διευθυντές έρευνας στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας εντόπισαν το μεγαλύτερο ίσως κοίτασμα λευκού υδρογόνου στον κόσμο.
Στη διάρκεια έρευνάς τους για ορυκτά καύσιμα στο υπέδαφος της βορειοανατολικής Γαλλίας, βρήκαν κάτι που μπορεί να υπερτροφοδοτήσει την προσπάθεια του πλανήτη στη μάχη με την ενεργειακή και κλιματική κρίση.
Εδικότερα, εντόπισαν μια ποσότητα μεθανίου στο υπέδαφος της Λωραίνης χρησιμοποιώντας έναν «παγκοσμίως πρωτοπόρο» καθετήρα, ικανό να αναλύει αέρια διαλυμένα στο νερό, πολύ βαθιά μέσα σε βραχώδεις περιοχές.
Όμως, μερικές εκατοντάδες μέτρα πιο κάτω, ο ανιχνευτής εντόπισε χαμηλές συγκεντρώσεις υδρογόνου. «Αυτό δεν ήταν μια πραγματική έκπληξη για εμάς», εξήγησε ο Πιρονόν στο CNN. Είναι σύνηθες να βρίσκουμε μικρές ποσότητες κοντά στην επιφάνεια μιας γεώτρησης. Αλλά καθώς ο ανιχνευτής προχωρούσε πιο βαθιά, η συγκέντρωση αυξανόταν. Στα 1.100 μέτρα κάτω ήταν 14% και στα 1.250 μέτρα ήταν 20%» είπε χαρακτηριστικά.
Οι επόμενες γεωτρήσεις έχουν προγραμματιστεί να γίνουν στα 3.000 μέτρα ώστε να διαπιστωθεί πόσο ακριβώς λευκό υδρογόνο υπάρχει. Η ειρωνεία είναι ότι σε αυτή την περιοχή της Γαλλίας, ήταν κάποτε ένας από τους βασικούς παραγωγούς άνθρακα της Δυτικής Ευρώπης.
«Αυτό ήταν μοναδικό. Έδειξε την παρουσία μιας μεγάλης δεξαμενής υδρογόνου κάτω τους βράχους. Με βάση τον υπολογισμό πρόκειται για ένα κοίτασμα που μπορεί να περιέχει από 6 εκατομμύρια έως 250 εκατομμύρια μετρικούς τόνους υδρογόνου».
Αυτό θα μπορούσε να το κάνει ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα «λευκού υδρογόνου» που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ στη γη, είπε ο Pironon.
Ο «χρυσός» που οδηγεί την πράσινη μετάβαση
Το λευκό υδρογόνο – που θεωρείται ο «φυσικός χρυσός» ή «γεωλογικό» υδρογόνο - παράγεται με φυσικό τρόπο ή υπάρχει στον φλοιό της Γης και θεωρείται κάτι σαν το ιερό δισκοπότηρο για το κλίμα.
Το υδρογόνο παράγει μόνο νερό όταν καίγεται, καθιστώντας το πολύ ελκυστικό ως πιθανή πηγή καθαρής ενέργειας για βιομηχανίες όπως η αεροπορία, η ναυτιλία και η χαλυβουργία που χρειάζονται τόση πολύ ενέργεια που είναι σχεδόν αδύνατο να καλυφθεί μέσω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια.
Αλλά ενώ το υδρογόνο είναι το πιο άφθονο στοιχείο στο σύμπαν, συνήθως υπάρχει σε συνδυασμό με άλλα μόρια. Μέχρι σήμερα, το υδρογόνο που υπάρχει στο εμπόριο παράγεται μέσω μιας ενεργοβόρας διαδικασίας που τροφοδοτείται εξ ολοκλήρου από ορυκτά καύσιμα.
Το υδρογόνο δεν είναι μόνο ένα στοιχείο. Υπάρχει μια παλέτα χρωμάτων που χρησιμοποιείται ως συντομογραφία για τους διαφορετικούς τύπους υδρογόνου. Το «γκρι» προέρχεται από μεθάνιο και το «καφέ» από άνθρακα. Το «μπλε» υδρογόνο είναι το ίδιο με το «γκρι», αλλά η ρύπανση που παράγεται από την καύση του συλλαμβάνεται πριν πάει στην ατμόσφαιρα.
Το πιο ελπιδοφόρο από άποψη κλίματος είναι το «πράσινο» υδρογόνο, που παράγεται από την χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τη διάσπαση του νερού. Ωστόσο, η παραγωγή του παραμένει σε μικρή κλίμακα και φυσικά είναι ακριβή. Γι′ αυτό, το ενδιαφέρον για το λευκό υδρογόνο, μια δυνητικά άφθονη, αναξιοποίητη πηγή ενέργειας καθαρής καύσης, έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.
«Αν με ρωτούσατε πριν από τέσσερα χρόνια τι σκέφτομαι για το φυσικό υδρογόνο, θα σας έλεγα «πως δεν υπάρχει», είπε ο Τζέφρι Έλις, γεωχημικός στο Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ. «Το υδρογόνο είναι εκεί έξω και το ξέρουμε, αλλά οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι μεγάλες συσσωρεύσεις δεν ήταν δυνατές» υποστηρίζει ο Έλις.
Το ατύχημα στο Μάλι, που άλλαξε τα πάντα
Και μια μέρα μάθαμε για το Μάλι. Μια πάμφτωχη χώρα στη Δυτική Αφρική που όπως όλα δείχνουν έχει τεράστια κοιτάσματα λευκού υδρογόνου.
Το 1987, στο χωριό Μπουρακεμπούγκου, ένας γεωργός καθισμένος δίπλα από ένα πηγάδι προσπάθησε να ανάψει ένα τσιγάρο. Σε μερικά δευτερόλεπτα η περιοχή σείστηκε από μια τεράστια έκρηξη, με τον ίδιο να παθαίνει σοβαρά εγκαύματα.
Το πηγάδι καλύφθηκε μετά το ατύχημα και εγκαταλείφθηκε μέχρι το 2011, όταν το άνοιξε μια εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο πηγάδι εντοπίστηκε ένα αέριο που διαπιστώθηκε ότι ήταν κατά 98% υδρογόνο. Το υδρογόνο αυτό, χρησιμοποιήθηκε για την τροφοδοσία του χωριού, και περισσότερο από μια δεκαετία αργότερα, εξακολουθεί να «δίνει».
Το 2018, κυκλοφόρησε μια μελέτη για αυτό το κοίτασμα, τραβώντας την προσοχή της επιστημονικής κοινότητας και του Τζέφρις Έλις, ο οποίος εργάζεται ως γεωχημικός πετρελαίου από τη δεκαετία του 1980.
Όπως είπε, «έβλεπε την ταχεία ανάπτυξη της βιομηχανίας σχιστολιθικού αερίου στις ΗΠΑ, η οποία έφερε επανάσταση στην αγορά ενέργειας και τώρα, βρισκόμαστε σε αυτό που νομίζω ότι είναι πιθανώς μια δεύτερη επανάσταση».
Το λευκό υδρογόνο είναι «πολύ υποσχόμενο», υποστηρίζει η Isabelle Moretti, επιστημονική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Pau et des Pays de l’Adour και στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης.
Ως εξειδικευμένη στο λευκό υδρογόνο υποστηρίζει ότι το μεγάλο ερώτημα τώρα δεν αφορά πλέον τους πόρους… αλλά πού θα βρεθούν μεγάλα αποθέματα, που θα κάνε το λευκό υδρογόνο πιο προσιτό οικονομικά.
Κοιτάσματα λευκού υδρογόνου έχουν βρεθεί σε όλο τον κόσμο, όπως στις ΗΠΑ, την Ανατολική Ευρώπη, της Ρωσίας, την Αυστραλία, το Ομάν, τη Γαλλία και φυσικά στο Μάλι.
Ψάχναμε στα λάθος μέρη του πλανήτη
Μερικά έχουν ανακαλυφθεί τυχαία, άλλα αναζητώντας ενδείξεις όπως χαρακτηριστικά στα τοπία που μερικές φορές αναφέρονται ως «κύκλοι νεράιδων» - ρηχές, ελλειπτικές κοιλότητες που μπορεί να διαρρέουν υδρογόνο.
Ο Ellis υπολογίζει παγκοσμίως ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν δεκάδες δισεκατομμύρια τόνοι λευκού υδρογόνου. Αυτό θα ήταν πολύ περισσότερο από τους 100 εκατομμύρια τόνους υδρογόνου ετησίως που παράγεται σήμερα και τους 500 εκατομμύρια τόνους που προβλέπεται να παράγονται ετησίως μέχρι το 2050.
«Το μεγαλύτερο μέρος αυτού είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα είναι σε πολύ μικρές συσσωρεύσεις ή σε πολύ μακρινές υπεράκτιες περιοχές, ή πολύ βαθιά για να είναι πραγματικά οικονομικό για παραγωγή», είπε. Αλλά αν μπορεί να βρεθεί και να παραχθεί μόνο το 1%, θα παρείχε 500 εκατομμύρια τόνους υδρογόνου για 200 χρόνια, πρόσθεσε.
Νεοφυείς εταιρείες με επενδύσεις εκατομμυρίων δολαρίων
Το Gold Hydrogen μια νέα εταιρεία με έδρα την Αυστραλία πραγματοποιεί γεωτρήσεις στη χερσόνησο Yorke στη Νότια Αυστραλία. Επικεντρώθηκε σε αυτό το σημείο αφού έψαξε τα αρχεία της πολιτείας και ανακάλυψε ότι στη δεκαετία του 1920, είχαν ανοίξει εκεί μια σειρά από γεωτρήσεις που είχαν πολύ υψηλές συγκεντρώσεις υδρογόνου. Όμως οι ερευνητές τότε αναζητούσαν ορυκτά καύσιμα, οπότε εγκατέλειψαν το σημείο.
Έκτοτε, ορισμένες νεοφυείς επιχειρήσεις λαμβάνουν επενδύσεις εκατομμυρίων για να κάνουν γεωτρήσεις για υδρογόνο..
Η Koloma, μια start-up λευκού υδρογόνου με έδρα το Ντένβερ, έχει εξασφαλίσει 91 εκατομμύρια δολάρια από επενδυτές, συμπεριλαμβανομένης της επενδυτικής εταιρείας Breakthrough Energy Ventures που ίδρυσε ο Bill Gates – αν και η εταιρεία παραμένει σιωπηλή σχετικά με το πού ακριβώς στις ΗΠΑ πραγματοποιεί γεώτρηση και πότε στοχεύει να προχωρήσει στην εμπορευματοποίηση του.
Μια άλλη εταιρεία με έδρα το Ντένβερ, η Natural Hydrogen Energy, που ιδρύθηκε από τον γεωχημικό Viacheslav Zgonnik, ολοκλήρωσε μια ερευνητική γεώτρηση υδρογόνου στη Νεμπράσκα το 2019 και έχει σχέδια για νέα πηγάδια. Ο κόσμος είναι «πολύ κοντά στα πρώτα εμπορικά έργα», είπε ο Zgonnik στο CNN.
«Το φυσικό υδρογόνο είναι μια λύση που θα μας επιτρέψει να επιταχύνουμε τη δράση για το κλίμα, είπε.»
Ωστόσο το ερώτημα είναι πόσα χρόνια θα χρειαστούν για να αποδώσουν στην πραγματική οικονομία αυτές οι έρευνες .
Σε κάποιες χώρες, οι νόμοι και οι κανονισμοί αποτελούν εμπόδιο όπως και το κόστος. Σύμφωνα με υπολογισμούς, στο πηγάδι του Μάλι, το λευκό υδρογόνο θα μπορούσε να κοστίσει περίπου 1 δολάριο το κιλό για να παραχθεί - σε σύγκριση με περίπου 6 δολάρια το κιλό για το πράσινο υδρογόνο. Αλλά το λευκό υδρογόνο θα μπορούσε γρήγορα να γίνει πιο ακριβό εάν τα μεγάλα κοιτάσματα απαιτούν βαθύτερη γεώτρηση.