«Ποτέ δεν θεωρούσα ότι είμαι ποιητής. Πάντα πίστευα ότι η ποίηση είναι η ετυμηγορία που δίνουν οι άλλοι σε ένα συγκεκριμένο είδος γραφής. Οπότε το να περιγράφεις τον εαυτό σου ως ποιητή, είναι επικίνδυνο. Είναι μια έννοια για να χρησιμοποιούν οι άλλοι», είχε δηλώσει ο Λέοναρντ Κοέν σε τηλεοπτική συνέντευξη, το 2006.
Είναι δημοφιλής για τη μουσική και τους στίχους τραγουδιών που συνέθεσε. Όμως, ο εβραϊκής καταγωγής Κοέν, αρχικά ήταν ποιητής και συγγραφέας. Μέσα από τα ποιήματα και μετέπειτα τραγούδια, μιλούσε κυρίως για την αγάπη, τη θρησκεία, την εξουσία.
Γεννήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου του 1934 στον Καναδά. Μεγάλωσε στο Μόντρεαλ και σπούδασε αγγλική φιλολογία στο πανεπιστήμιο McGill. Η σειρά εκδόσεων του πανεπιστημίου McGill Poetry Series, κυκλοφόρησε μερικά από τα πρώτα ποιήματα του Κόεν, που έγραψε σε ηλικία 22 χρονών και βρίσκονται στη συλλογή «Let Us Compare Mythologies» (1956).
Το 1960 μετακόμισε στο Λονδίνο με υποτροφία από το Συμβούλιο Τεχνών του Καναδά. Ένα χρόνο αργότερα, ο καναδικός εκδοτικός οίκος McClelland & Stewart δημοσίευσε την πρώτη εκδοχή του «The Spice-Box of Earth», συλλογή που τον έκανε γνωστό στον λογοτεχνικό κόσμο και έκτοτε ξεκίνησε μια πολύχρονη συνεργασία του Κοέν με τις εν λόγω εκδόσεις.
Ύδρα και ποίηση
Έχοντας κουραστεί από «την υγρασία του Λονδίνου και τον γκρίζο ουρανό», ο Κοέν πήρε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα την απόφαση να ταξιδέψει και να αγοράσει σπίτι στην Ύδρα, νησί που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία περισσότερων ποιητικών έργων και μυθιστορημάτων. Μαγεμένος από τον απλοϊκό τρόπο ζωής των κατοίκων του μικρού νησιού, τους χαλαρούς ρυθμούς, το κλίμα και όντας ερωτευμένος με τη «μούσα» του Μαριάν Ιλέν που γνώρισε εκεί, ο Κοέν βρήκε την ταυτότητά του και απέκτησε περισσότερο δημιουργική σκέψη. Θέματα των ποιημάτων του ήταν σκηνές της καθημερινότητάς του, όπως το Υδραίικο παλιό σπίτι, ο έρωτας, η μουσική και η ελληνική φιλοξενία.
Εκεί, έγραψε το μυθιστόρημά του, «The Favorite Game» και άλλα έργα που αργότερα συμπεριλήφθηκαν στη συλλογή με τίτλο «Flowers for Hitler», η οποία είχε και πολιτικό/ιστορικό χαρακτήρα.
Στο νησί παρέμεινε για περίπου επτά χρόνια, περνώντας τον καιρό του παρέα με ντόπιους και ξένους διανοούμενους και καλλιτέχνες της εποχής, σε απλά καφενεία σαν ένας νησιώτης, ψαράς, περιηγητής. Σχεδόν κανείς από τους ντόπιους δεν γνώριζε ποιος στην πραγματικότητα είναι ο «ξένος» που ζει σε ένα από τα ψηλότερα σημεία της χώρας της Ύδρας. Το όνομα και η προσωπικότητά του έγιναν πολύ αργότερα αντιληπτά από τους ανθρώπους του νησιού. Αγαπημένο σημείο περισυλλογής και δημιουργίας, αποτέλεσε ένα πέτρινο παγκάκι στην περιοχή Αυλάκι, με θέα το απέραντο, ελληνικό γαλάζιο.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’60, ο Κοέν άρχισε να μετατρέπει κάποια από τα ποιήματά του σε τραγούδια και τα ηχογράφησε.
Το 1968, η ποιητική συλλογή «Selected Poems, 1956-1968» διακρίθηκε με το βραβείο του Καναδού γενικού κυβερνήτη για αγγλόφωνη ποίηση, ωστόσο ο Κοέν αρνήθηκε την τιμή, πιστεύοντας ότι θα «κατέστρεφε» τη φύση της δουλειάς του.
Ποίηση στη δεκαετία του ’70
Στη δεκαετία του ’70, από τη μουσική του Κοέν ξεχωρίζουν το «σκοτεινό» τρίτο άλμπουμ του με τίτλο «Songs of Love and Hate» και το «New Skin for the Old Ceremony» με στοιχεία των μπλουζ.
Την ίδια περίοδο, κυκλοφόρησαν και δυο από τις πιο διάσημες ποιητικές συλλογές του: τα «The Energy of Slaves» (1972) και «Death of a Lady’s Man (1978)» που έχουν έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα και εβραϊκές αναφορές . Στη βιογραφία του Κοέν με τίτλο «I’m Your Man: The Life of Leonard Cohen», η δημοσιογράφος και συγγραφέας Σίλβι Σιμόνς περιγράφει την εξέλιξη των ποιημάτων και της αφήγησής του. Ο Καναδός τραγουδοποιός μετέτρεπε τον πόνο του σε τέχνη και εστίαζε περισσότερο σε προσωπικά γεγονότα, σε μια δύσκολη περίοδο της ζωής του.
Μερικά από τα πιο δημοφιλή ποιήματα του Κόεν είναι τα: «Suzanne», «Bird On The Wire», «Anthem», «Everybody Knows», «Democracy».
«Η Σουζάνα σε κατεβάζει
στο τσαρδάκι της στην ποταμιά,
μπορείς κι ακούς τις βάρκες που περνάνε
μπορείς να μείνεις τη νύχτα μαζί της
και το ξέρεις ότι είναι μισότρελη
αλλά γι’ αυτό ακριβώς είναι που πήγες
και σε ταΐζει τσάι και πορτοκάλια
που ήρθανε κατ’ ευθείαν από την Κίνα.
Και τότε ακριβώς που θες να της πεις
πως δώρα δεν έχεις να της δώσεις,
σε μπάζει στη δικιά της γλώσσα
κι αφήνει το ποτάμι ν’ απαντήσει
πως ήσουνα ο εραστής της πάντα.
Και θες να ταξιδέψεις μαζί της,
τυφλός θες να ταξιδέψεις
και ξέρεις πως μπορεί να σ’ εμπιστευτεί
γιατί άγγιξες το τέλειο σώμα της με το μυαλό σου».
Λέοναρντ Κόεν- «Suzanne», 1966
Μετάφραση : Ανδρέας Αγγελάκης
Πηγές: The Leonard Cohen Files