Τον τελευταίο χρόνο, ίσως, έχετε παρατηρήσει ότι ανοίγουν ακόμα και στην Ελλάδα ολοένα και περισσότερα μαγαζιά που προσφέρουν προϊόντα χωρίς ζάχαρη, ωμοφαγικές επιλογές και τροφές που έχουν παρασκευαστεί με αγνά, πρωτογενή υλικά. Πρόκειται για μία διατροφή που είναι τα τελευταία χρόνια, τάση στο εξωτερικό και ονομάζεται «clean eating» (καθαρή διατροφή)
Τι είναι το «clean eating»;
Το «clean eating» έχει ένα πραγματικά απλό σκεπτικό. Αντί να περιστρέφεται γύρω από την ιδέα ότι πρέπει να καταναλώνετε λιγότερο ή περισσότερο από ορισμένα πράγματα, όπως για παράδειγμα λιγότερες θερμίδες ή περισσότερη πρωτεΐνη, βασίζεται στο να έχουμε όλοι μεγαλύτερη επίγνωση σχετικά με την προέλευση και την διαδικασία παραγωγής κάθε τροφής που μπαίνει στο πιάτο μας.
Με απλά λόγια, το «clean eating» αφορά στο να καταναλώνουμε αληθινά τρόφιμα. Δηλαδή, τρόφιμα τα οποία δεν είναι καθόλου επεξεργασμένα ή έχουν όσο τον δυνατόν λιγότερη επεξεργασία και βρίσκονται όσο το δυνατόν πιο κοντά στην φυσική τους μορφή. Βέβαια, λόγω της τεχνολογικής ανάπτυξης και την παραγωγή των τροφίμων, είναι δύσκολο ακόμα και να καταναλώνει κανείς προϊόντα ολικής άλεσης, πόσο μάλλον να γνωρίζει την προέλευση όλων των τροφίμων που βρίσκονται στο τραπέζι του ή τρώει έξω.
Τι θεωρείται επεξεργασμένη τροφή;
Επεξεργασμένες θεωρούνται οι τροφές που έχουν οποιοδήποτε είδους πρόσθετου, είτε πρόκειται για αλάτι, ζάχαρη ή λιπαρά που δίνουν γεύση, είτε πρόκειται για συντηρητικά ή βιταμίνες. Για παράδειγμα φρούτα, όπως όλοι γνωρίζουμε, περιέχουν σάκχαρα, αλλά το γεγονός ότι είναι φυσικά και όχι πρόσθετα τα καθιστά μη επεξεργασμένα. Οπότε το βασικό θέμα δεν είναι η ζάχαρη ή τα σάκχαρα, αλλά τα πρόσθετα. Επιπλέον, θεωρούνται οι τροφές των οποίων η σύσταση αλλάζει μέσα την επεξεργασία, όπως το να αφαιρεί κανείς στοιχεία από το σιτάρι, ώστε να δημιουργηθεί το λευκό αλεύρι ή το τηγάνισμα των λαχανικών. Τέλος, τρόφιμα που φτιάχνονται αποκλειστικά σε εργαστήρια.
Σε γενικές γραμμές, τα επεξεργασμένα τρόφιμα περιλαμβάνουν από τα χοτ ντοκ, μέχρι τις συσκευασμένες σάλτσες ντομάτες. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε μαγείρεμα, ακόμα και ο ατμός μπορεί να αλλάξει τη σύσταση των τροφίμων σας. Από εκεί και πέρα υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα επεξεργασίας. Δηλαδή, μπορεί το μπρόκολο στον ατμό και η πάριζα να είναι και οι δύο επεξεργασμένες τροφές αλλά δεν είναι το ίδιο βλαβερές για τον οργανισμό.
Όπως αναφέρει και η Κλεoπάτρα Αρέστη, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος (Msc), οι «αληθινές τροφές» έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
- Υπάρχουν στη φύση
- Χαλάνε- σαπίζουν
- Είναι ελάχιστα επεξεργασμένες και μη ραφιναρισμένες
- Δεν έχουν προσθετικά και άλλες συνθετικές ουσίες
- Δεν έχουν αυξητικές ορμόνες και αντιβιοτικά
- Δεν έχουν πρόσθετη ζάχαρη, νάτριο και λίπος
- Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία
- Προωθούν τη μέγιστη ψυχική και σωματική υγεία
- Δεν ενθαρρύνουν την εξάρτηση και τον διατροφικό εθισμό
Μη επεξεργασμένες τροφές:
Φρέσκα φρούτα και λαχανικά
Όσπρια
Ξηροί καρποί
Αβγά ελευθέρας βοσκής
Ελαφρώς επεξεργασμένες τροφές:
Δημητριακά που δεν έχουν υποστεί μεγάλη επεξεργασία, όπως κινόα, καστανό ρύζι, ζυμαρικά ολικής άλεσης κλπ
Κατεψυγμένα λαχανικά
Έλαια
Γαλακτοκομικά
Κρέας (που δεν έχει υποστεί επεξεργασία)
Γιατί όμως οι επεξεργασμένες τροφές είναι τόσο «κακές»;
Δεν είναι! Τουλάχιστον δεν είναι όλες.
Όπως αναφέρει στο Fitness Magazine, η βοηθός καθηγητή διατροφής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, Jessica Fanzo «η επεξεργασία των τροφίμων δεν είναι πάντοτε κάτι κακό». Συχνά, η επεξεργασία των τροφίμων βοηθά να απομακρυνθούν βακτήρια και τοξίνες από τις τροφές ή μας βοηθά να καταναλώνουμε τροφές άλλης εποχής», αναφέρει η Fanzo.
Φυσικά, το να τρώει κανείς παστεριωμένο γάλα δεν είναι το ίδιο με το να τρώει ντόνατ. Το μυστικό είναι να αποφεύγει κανείς τις πολύ επεξεργασμένες τροφές.
Όπως μπορείτε να φανταστείτε τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα είναι το ακριβώς αντίθετο από τα ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα. «Αυτά τα προϊόντα δεν υπάρχουν στη φύση, έχουν μεγάλο χρόνο ζωής ραφιού και αποτελούνται κυρίως από υπερ-επεξεργασμένα συστατικά και προσθετικά τροφίμων. Επίσης τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα είναι η κύρια πηγή προσθήκης ζάχαρης, λίπους και αλατιού», αναφέρει η χαρακτηριστικά η κ. Αρέστη.
Οι πολύ επεξεργασμένες τροφές μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στον οργανισμό. Τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα έχουν συνδεθεί με τον καρκίνο και την υπογονιμότητα. Τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα δεν έχουν τα βασικά θρεπτικά στοιχεία, αλλά περιέχουν συντηρητικά και πρόσθετα, τα οποία συνήθως επιδρούν στην παραγωγή ντοπαμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που συνδέεται με την ευχαρίστηση, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο λιγούρας για junk food.
Υπάρχει ένας ακόμα λόγος για τον οποίο, πρέπει να απομακρυνθείτε από το κουτί με τα μπισκότα που μόλις ανοίξατε.
Σε εργασία που δημοσιεύτηκε το 2011 στο επιστημονικό περιοδικό Journal of the World Public Health Nutrition Association, ο Carlos Monteirο, καθηγητής διαιτολογίας στο πανεπιστήμιο του Σάο Πάολ, ανέφερε ότι το ναπαρουσιάζονται πολύ επεξεργασμένες τροφές ως υγιεινές, με ταμπέλες όπως «λιγότερο αλάτι»,«με επιπλέον βιταμίνες» ή «χωρίς λιπαρά», προκαλεί μεγαλύτερη σύγχυση στην κατανόηση του τι είναι πραγματικά υγιεινό και τι όχι.
Τα θετικά του «clean eating»
Είναι γνωστό ότι η διατροφή που έχει ως βάση τα λαχανικά είναι καλή για την υγεία. Δεν είναι λίγες οι έρευνες που έχουν δείξει ότι η διατροφή που είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά μπορεί να λειτουργήσει ως ασπίδα σε απειλητικές για την υγεία ασθένειες, όπως καρδιακές παθήσεις και διαβήτη.
Η γνώμη της ειδικού
Σύμφωνα με την κυρία Αρέστη, η φιλοσοφία της «καθαρής τροφής» αντιπροσωπεύει μια σφαιρική προσέγγιση που δίνει έμφαση στην πρόληψη ελάχιστα επεξεργασμένων τροφίμων και αποφυγή των υπερ-επεξεργασμένων και ραφιναρισμένων τροφίμων και ροφημάτων. Το να «τρέφεσαι καθαρά» είναι μια στάση ζωής κι όχι δίαιτα. Δεν υπάρχει κάποιος καθολικός ορισμός για την «καθαρή τροφή».
Ο καθένας μπορεί να ορίσει την «καθαρή τροφή» σύμφωνα με τα δικά του πιστεύω και προτιμήσεις.
Ένας από τους κυριότερος λόγους για να τρέφεται κάποιος καθαρά είναι να αποφευχθεί η κατανάλωση των υψηλά επεξεργασμένων τροφίμων γιατί οι διατροφικές απώλειες που συμβαίνουν κατά την επεξεργασία όπως ραφινάρισμα και ζέσταμα, είναι συχνά σημαντικές. Οι ελάχιστες μορφές επεξεργασίας περιλαμβάνουν το πλύσιμο, το ξεφλούδισμα, τον τεμαχισμό, την παρασκευή χυμού, το πάγωμα, την ξήρανση, τη ζύμωση.
Σε γενικές γραμμές τα ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα εξακολουθούν και μοιάζουν με τα «αυθεντικά»τρόφιμα τα οποία συναντάμε στη φύση. Φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηροί καρποί, σπόροι, βότανα, μπαχαρικά, φρέσκα κομμάτια κρέατος και ψαριού είναι τρόφιμα δηλαδή τα οποία πωλούνται στην αρχική ακατέργαστη τροφή τους. Έτσι αυτά τα τρόφιμα διατηρούν τις περισσότερες θρεπτικές τους διατροφικές ιδιότητες.
Σύμφωνα με την υπηρεσία FDA (Food and Drug Administration) υπάρχουν περισσότερες από 3.000 τεχνητές ουσίες εγκεκριμένες για χρήση στο φαγητό μας. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η επεξεργασία τροφίμων συμβαίνει κατά μήκος μιας συνέχειας, από ελάχιστα επεξεργασμένα μέχρι υπερ-επεξεργασμένα, τρόφιμα και δεν είναι απαραιτήτως όλες οι επεξεργασίες τροφίμων «κακές». Στην πραγματικότητα σχεδόν όλα τα τρόφιμα έχουν υποστεί επεξεργασία σε κάποιο βαθμό πριν τα καταναλώσουμε. Για παράδειγμα, ο καθαρισμός του χώματος από τα φρούτα και τα λαχανικά, ο τεμαχισμός της σαλάτας για το γεύμα, το ξεφλούδισμα της πατάτας κι άλλα πολλά απλά προπαρασκευαστικά βήματα για να παραχθεί το τελικό προϊόν, το φαγητό, θεωρούνται επεξεργασία.