«Μου αρέσει πάρα πολύ η όρεξή σου και ότι είσαι πάντα χαμογελαστή», «έχω βρει αρκετές από τις πρακτικές σας εξαιρετικά βοηθητικές»: Αυτά είναι μόνο μερικά από τα σχόλια και τα μηνύματα που αφήνουν οι χρήστες των social media στους life coaches.
Όμως τι είναι, στα αλήθεια, το life coaching; Έχει καμία σχέση με την ψυχοθεραπεία; Μπορεί, πράγματι, να έχει τόσο σημαντικό αντίκτυπο στην επαγγελματική και προσωπική εξέλιξη ενός ατόμου αυτό το επάγγελμα που πολλοί αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό;
Η ακριβής μετάφραση του όρου είναι η «συμβουλευτική διαβίωσης». Και εμπεριέχει τη λεκτική κυρίως υποστήριξη και εμψύχωση -έναντι αμοιβής- από τον «coach» προς ένα σύνολο από πελάτες, με σκοπό την επίτευξη ενός συγκεκριμένου προσωπικού ή επαγγελματικού στόχου.
Αλλά τι ακριβώς κάνει ένας life coach στην πράξη; Προκειμένου να σχηματίσουμε μια σαφή εικόνα γύρω από τη συγκεκριμένη επαγγελματική ενασχόληση, η οποία «άνθησε» απροσδόκητα τα τελευταία χρόνια -ιδίως μετά το πέρασμα της πανδημίας του κορονοϊού και του συνεπακόλουθου εγκλεισμού- ρωτήσαμε τρεις «σπεσιαλίστες» του είδους.
Πώς «βαφτίζεται» κανείς life coach
«Ο life coach δεν είναι ψυχολόγος. Εστιάζει στη δράση και στην επίτευξη στόχων, όχι στη διάγνωση τραυμάτων. Για να γίνει κάποιος επαγγελματίας, απαιτείται κατάρτιση σε αναγνωρισμένα προγράμματα, εμπειρία και διαρκής αυτοβελτίωση», υποστηρίζει ο Κωνσταντίνος Κίντζιος, Business Mentor, Career Coach και Public Speaker.
O Kωνσταντίνος Χαραντινιώτης, mindset & well-being coach συμφωνεί πως «το life coaching εστιάζει στο παρόν και στο μέλλον. Οπότε δεν περιλαμβάνει τη διάγνωση ή θεραπεία ψυχολογικών διαταραχών». Σε ό,τι αφορά το εκπαιδευτικό υπόβαθρο διευκρινίζει πως «το mindset coaching, που είναι η δική μου εξειδίκευση, επικεντρώνεται στην ενίσχυση της συνειδητότητας και στην αλλαγή συγκεκριμένων συμπεριφορών ή τρόπων σκέψης, ώστε να επιτευχθεί ένα επιθυμητό αποτέλεσμα. Το πλαίσιο που ακολουθώ βασίζεται στη φιλοσοφία, τη νοητική ενδυνάμωση, την Αγιούρ Βέντα -μέθοδο που εστιάζει στην ισορροπημένη διατροφή, την ορθή σκέψη και τη χρήση βοτάνων- και τις αρχές της ενσυνειδητότητας».
Για την Κατερίνα Σαλακά, NLP Trainer (ειδήμων νευρογλωσσικού προγραμματισμού) Master Business Coach «ο life coach σου δίνει κίνητρο να κάνεις περισσότερα, να αποκτήσεις καλύτερη φιλοσοφία ζωής και αυτογνωσία. Για να γίνεις επαγγελματίας χρειάζεται πρώτα από όλα να αγαπάς τους ανθρώπους και να θέλεις να τους βοηθήσεις. Επίσης, χρειάζονται γνώσεις life coaching, ψυχολογίας, νευροεπιστημών και ό,τι άλλο θεωρεί κάποιος ότι του δίνει καλύτερη βάση για να ξεκινήσει πιστοποιημένα προγράμματα».
Νεοεπιστήμη, εφεύρημα ή κάτι άλλο;
«Εγώ δεν είμαι life coach, αλλά business mentor-career coach» σπεύδει να ξεκαθαρίσει ο Κ. Κίντζιος. Και συνεχίζει: «Το ταξίδι ξεκίνησε από την εμπειρία μου στη διοίκηση επιχειρήσεων, την καθοδήγηση ομάδων και την ενίσχυση της εργασιακής κουλτούρας. Θυμάμαι την πρώτη φορά που ένας νεαρός επαγγελματίας μου ζήτησε συμβουλές για το πώς να εξελιχθεί. Βλέποντας την πρόοδό του κατάλαβα ότι η καθοδήγηση μπορεί να έχει τεράστια επίδραση. Η προσέγγισή μου έκτοτε βασίζεται σε εμπεριστατωμένες μεθοδολογίες και συνεχή μάθηση. Όχι σε ”ευχολόγια” ή παροδικά trends»
«Η περιέργεια για το πώς λειτουργεί ο νους με οδήγησε σε πηγές γνώσης όπως η φιλοσοφία, ο βουδισμός, η γιόγκα και οι επιστήμες συμπεριφοράς. Με ενδιέφερε να κατανοήσω πώς οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις. Τι τους εμποδίζει ή τι τους βοηθά να προχωρήσουν στη ζωή με ευδαιμονία. Έτσι, λαμβάνοντας τις απαραίτητες πιστοποιήσεις ξεκίνησα να συνδυάζω τις τεχνικές του coaching με άλλες συναφείς τεχνικές και δημιούργησα μια μεθοδολογία που συνδυάζει στοιχεία φιλοσοφίας, νευρογλωσσικού προγραμματισμού (NLP) και συμπεριφορικής προσέγγισης. Στόχος μου τα τελευταία 25 χρόνια που δουλεύω με ανθρώπους είναι να τους βοηθώ να αναγνωρίσουν τις πεποιθήσεις - συμπεριφορές που τους κρατάνε πίσω και να υιοθετήσουν πρακτικές για να πετύχουν τους στόχους τους» λέει στην HuffPost ο Κ. Χαραντινιώτης.
Σε σχέση με την πορεία της στο life coaching η Κ. Σαλακά περιγράφει: «Εγώ ξεκίνησα το προσωπικό μου ταξίδι αυτογνωσίας στην Ιαπωνία όπου ζούσα, αφού γνώρισα ανθρώπους που με μύησαν στον διαλογισμό. Στη συνέχεια παρακολούθησα σεμινάρια σε όλο τον κόσμο, από καταξιωμένους coaches, για να λύσω τα δικά μου θέματα. Και αφού διαπίστωσα εντυπωσιακά αποτελέσματα στον εαυτό μου θέλησα να μάθω περισσότερα, ειδικά για τον Νευρογλωσσικό Προγραμματισμό. Ώστε να βοηθήσω και εγώ με την σειρά μου άλλους ανθρώπους να βιώσουν αυτή τη ”μεταμόρφωση” στη ζωή τους. Οπότε έκανα τις ανάλογες σπουδές».
Life coaching vs ψυχοθεραπεία
«Το life coaching είναι κατάλληλο για ανθρώπους που είναι λειτουργικοί αλλά θέλουν να ενισχύσουν την απόδοσή τους ή να πετύχουν έναν συγκεκριμένο στόχο. Η ψυχοθεραπεία είναι μια βαθύτερη διεργασία, που απαιτείται όταν κάποιος αντιμετωπίζει ψυχικά τραύματα ή διαταραχές. Η επιλογή εξαρτάται από το τι θέλει να πετύχει κανείς και από το σημείο όπου βρίσκεται στη ζωή του», υποστηρίζει ο κ. Κίντζιος.
«Το coaching καλύπτει διαφορετικές ανάγκες από την ψυχοθεραπεία», συμφωνεί ο κ. Χαραντινιώτης ενώ διευκρινίζει πως «δεν περιλαμβάνει τη διάγνωση ή θεραπεία ψυχολογικών διαταραχών. Όμως ένας επαγγελματίας coach αναγνωρίζει πότε μπορεί να υποστηρίξει αποτελεσματικά έναν
πελάτη και πότε χρειάζεται να τον παραπέμψει σε ειδικούς ψυχικής υγείας, όπως
ψυχολόγους ή ψυχιάτρους. Είναι ζήτημα επαγγελματισμού, αλλά και ηθικής
υποχρέωσης απέναντι στον άνθρωπο που μας εμπιστεύεται».
Η κα Σαλακά θεωρεί πιο σημαντικό παράγοντα της επιλογής μεταξύ ψυχοθεραπείας ή life coaching το πόσο άμεσα αποτελέσματα προσδοκά κανείς. «Η μέθοδος που χρησιμοποιώ, ο Νευρογλωσσικός Προγραμματισμός, φέρνει αποτελέσματα πολύ πιο γρήγορα από οποιαδήποτε άλλη μέθοδο» ισχυρίζεται. Και επιμένει πως «αυτός είναι ένας πάρα πολύ σημαντικός λόγος για να την προτιμήσει κάποιος. Επίσης βασίζεται στη Νευροψυχολογία και τη Νευροβιολογία».
Αμφισβήτηση και σκεπτικισμός
«Η αμφισβήτηση απέναντι στο life coaching είναι δικαιολογημένη. Η αγορά είναι γεμάτη από ανθρώπους χωρίς ουσιαστική κατάρτιση. Όμως, αυτό δεν ακυρώνει την αξία του επαγγέλματος. Οι καλοί coaches βασίζονται σε επιστημονικά τεκμηριωμένες μεθόδους, όπως η θετική ψυχολογία και η διαχείριση αλλαγών. Και δεν υπόσχονται θαύματα. Προσφέρουν πραγματικές στρατηγικές και υποστήριξη», απαντά ο Κίντζιος σε όσους εκφράζουν αμφιβολίες απέναντι στους «προπονητές διαβίωσης».
«Εγώ θα απαντούσα ρωτώντας: ”Έχετε κάνει ποτέ συνεδρίες coaching, και αν ναι, με ποιον;”. Προσωπικά, δεν γνωρίζω κανέναν που να έχει συνεργαστεί με έναν καταρτισμένο επαγγελματία coach και να χαρακτηρίζει την εμπειρία αυτή ψεύτικη», συνηγορεί ο κ. Χαραντινιώτης.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η Κατερίνα Σαλκά: «Το life coaching είναι μια σύγχρονη μέθοδος που συμπεριλαμβάνει πολλές θεωρητικές και πρακτικές ασκήσεις από πολλές επιστήμες».
Με τη ματιά ενός ψυχολόγου
Ψυχοθεραπεία και life coaching: Σε ποια σημεία τέμνονται -αν τέμνονται- και πού έρχονται σε ρήξη; Η Ευγενία Σταθακοπούλου, ψυχαναλύτρια με εμπειρία σε τομείς που περιλαμβάνουν την κοινοτική ψυχιατρική και την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων εξηγεί: «Σήμερα πολύς κόσμος θέλει λύση στα θέματά του εδώ και τώρα, χωρίς ψυχικό κόπο. Οπότε, καθένας βρίσκει τελικά αυτό που ζητά και κάθε εποχή έχει τις δικές της μόδες. Στην δική μας εποχή όλα πρέπει να γίνονται γρήγορα και να έχουν άμεσο θετικό αποτέλεσμα. Για αυτό και ευδοκιμεί το είδος των life coaches», συμπεραίνει η κ. Σταθακοπούλου.
Και συμπληρώνει: «Για να μιλήσουμε όμως σοβαρά σε σχέση με την εκπαίδευση τους, από την εμπειρία που είχα, προ δεκαετίας στην Αγγλία ήταν πάρα πολύ δύσκολο να γίνεις έστω και life coach. Χρειαζόταν πάρα πολλά χρήματα για την εκπαίδευση και όντως δίνονταν κατευθύνσεις να μην οδηγούνται άνθρωποι με παθολογία σε τέτοια γραφεία. Οπότε στην Ελλάδα, με εκπλήσσει η ευκολία που ορισμένοι άνθρωποι ονομάζονται life coachers, με δύο χρόνια -νομίζω- εκπαίδευσης. Αυτό θα έπρεπε να προβληματίσει τους επίσημους φορείς που δίνουν τέτοια πιστοποιητικά».
Στο αν οι life coaches δημιουργούν προβλήματα στον κλάδο της ψυχολογίας-ψυχανάλυσης η Ε. Σταθακοπούλου απαντά πως «στη δική μας δουλειά, οι life coaches δεν προκαλούν ζήτημα. Το μόνο θέμα είναι ότι πολλές φορές ένας ασθενής που απευθύνεται σε μένα, δυσκολεύεται να αντιληφθεί ότι δεν μπορούν τα πάντα να είναι θετικά σε αυτή τη ζωή. Ίσως επειδή πολλοί life coaches και ψυχαναλυτές καλλιεργούν τη βιασύνη για μία θετική σκέψη και μία ολοκληρωμένη ευτυχία. Η θετική ψυχολογία αρνείται στην ουσία την ανθρώπινη φύση, η οποία έχει τραύματα, ελλείψεις και κυρίως απώλειες. Όμως αυτή η άρνηση είναι μία μεγάλη παγίδα που οδηγεί στην κατάθλιψη. Πρέπει να γίνει από όλους μας η βασική παραδοχή ότι δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα. Αλλιώς θα είμαστε μονίμως δυστυχισμένοι και ανικανοποίητοι».
Οπότε τελικά, είναι επικίνδυνο για έναν ασθενή με τραύμα ή διαταραχή να συμβουλευτεί έναν life coach αντί για έναν ψυχοθεραπευτή; Η κ. Σταθακοπούλου αποφαίνεται: «Η θεωρία για το τραύμα είναι πολύ της μόδας. Όμως τραυματισμένοι είμαστε όλοι από τη γέννησή μας, μέσω της γλώσσας που δεν μπορεί να μας εκφράσει και να μας ικανοποιήσει. Επίσης όλα τα παιδιά βιώνουν τραυματικά διάφορα γεγονότα ως μικρά υποκείμενα. Αλλά όταν μιλάμε για ασθενείς με σοβαρή παθολογία και ουσιαστικές τραυματικές εμπειρίες, ένας σωστός life coach δεν αναλαμβάνει τέτοια περιστατικά. Αυτή η αρχή από όσο γνωρίζω, είναι και μέσα στην εκπαίδευση τους. Οπότε αν φροντίσουν οι ίδιοι να περιφρουρήσουν την αξιοπιστία τους, δεν υπάρχει κίνδυνος».