«Τα κορίτσια δεν τα πάνε καλά στα μαθηματικά/ δεν τους αρέσουν οι θετικές επιστήμες/ δεν καταλαβαίνουν τίποτα από τεχνολογία.» Φράσεις που έχουμε όλοι ακούσει ή ακόμα και πει, ήδη από τα σχολικά μας χρόνια. Για ποιο λόγο όμως αυτή να είναι και η πραγματικότητα; Το φύλο δεν μπορεί να προσδιορίσει την κατεύθυνση που επιθυμεί να ακολουθήσει κάποιος, πόσω μάλλον όταν είναι παιδί και θέλει να εξερευνήσει τα πάντα μέσω της μόρφωσης.
Ως μηχανικός και η ίδια, η Melissa Rancourt αποφάσισε μια μέρα να κάνει κάτι για να αλλάξει το παραπάνω σκεπτικό. Ίδρυσε λοιπόν την παγκόσμια οργάνωση «Greenlight for girls», η οποία είναι αφοσιωμένη στο να εμπνεύσει κορίτσια όλων ηλικιών και των εθνικοτήτων να ασχοληθούν με θέματα που αφορούν την επιστήμη, τα μαθηματικά, τη μηχανική και την τεχνολογία (STEM subjects). Η «g4g» εισάγει τα παιδιά στον κόσμο της επιστήμης χρησιμοποιώντας διασκεδαστικούς και συναρπαστικούς τρόπους, δείχνοντας τους έτσι ότι δεν είναι ο «μπαμπούλας» που πίστευαν.
Με πάνω από 20 χρόνια εμπειρία στην καθοδήγηση οργανώσεων προς την αλλαγή και στη δημιουργία νέων επιχειρηματικών προσπαθειών παγκοσμίως, η Rancourt είναι το ιδανικό πρόσωπο για σταθεί στο πλάι όλων εκείνων των γυναικών - και όχι μόνο - που θέλουν να ασχοληθούν με την μηχανική και την επιστήμη.
Με αφορμή την πρόσφατη επίσκεψή της στην Αθήνα για την πραγματοποίηση 3 εργαστηρίων STEM για κορίτσια από τους εκπαιδευτικούς του Μουσείου Ηρακλειδών, η δαιμόνια επιχειρηματίας και οραματίστρια μίλησε στη HuffPost Greece για το πώς άρχισαν όλα, για το πώς η κοινωνία βάζει από νωρίς τα παιδιά σε καλούπια, καθώς και για το εάν αποκαλεί τον εαυτό της φεμινίστρια.
Πείτε μου αρχικά την ιστορία πίσω από το Greenlight for Girls
Άρχισε με ένα e-mail. Πριν λίγα χρόνια, έστειλα ένα e-mail σε πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που γνώριζα και ρώτησα εάν πίστευαν ότι θα έπρεπε να κάνουμε κάτι για να ενθαρρύνουμε τα κορίτσια να ασχοληθούν με θέματα που αφορούν την επιστήμη. Είχα αποφασίσει να αρχίσω αυτή την οργάνωση και τις δραστηριότητες, επειδή τα στατιστικά νούμερα των γυναικών στη μηχανική μειώνονταν καθώς περνούσαν τα χρόνια, δεν αυξανόταν – και καθώς είμαι μηχανικός, ένα επάγγελμα που αγαπάω, ήθελα να δω ένα οι άλλοι ήθελαν να δοκιμάσουν να κάνουν κάτι για να αλλάξουν αυτές τις στατιστικές. Η ανταπόκριση ήταν εντυπωσιακά θετική και έτσι «γεννήθηκε» το Greenlight for Girls.
Γιατί αποφασίσατε να δημιουργήσετε κάτι μόνο για κορίτσια; Δεν πιστεύετε ότι και τα αγόρια χρειάζονται τη βοήθειά σας;
Δεν είναι ότι αποφασίσαμε να κάνουμε κάτι μόνο για κορίτσια – η αποστολή μας είναι προωθήσουμε την επιστήμη, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά σε παιδιά παγκοσμίως με τον σκοπό να ενθαρρύνουμε κορίτσια να σπουδάσουν και να επιδιώξουν να ασχοληθούν μαζί τους με το να τους δείχνουμε ότι η επιστήμη μπορεί να γίνει διασκεδαστική. Για να γίνει αυτό, χρειαζόμαστε στην πραγματικότητα τους πάντες, κορίτσια και αγόρια, άνδρες και γυναίκες, για να ενθαρρύνουμε όλους ισάξια στο ότι αυτά τα θέματα είναι σημαντικά και συνδέονται κατά κάποιον τρόπο με κάθε μελλοντική καριέρα. Η κοινωνία σήμερα εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από την τεχνολογία, την μηχανική και την επιστήμη – και δεν υπάρχουν αρκετοί επαγγελματίες σε αυτά τα πεδία για να καλύψουν τις ανάγκες των αυξανόμενων καινοτομιών στην κοινωνία. Καθώς οι γυναίκες αποτελούν ένα μικρό ποσοστό σε αυτούς τους τομείς αυτή τη στιγμή, αυτό προσφέρει μία ακόμα μεγαλύτερη ευκαιρία να γεμίσουμε το κενό με αυτές τις θέσεις.
Σύμφωνα με την εμπειρία σας, ποιες είναι οι ευρωπαϊκές χώρες που είναι πρωτοπόροι στο να εκπαιδεύουν κορίτσια και γυναίκες επάνω στην επιστήμη;
Χωρίς να κοιτάξω κάποια δημοσιευμένα στοιχεία, αλλά απλώς στηριζόμενη σε όσα έχω δει και βιώσει, υπάρχουν καλά παραδείγματα στη Μεγάλη Βρετανία, στη Γερμανία και στις Σκανδιναβικές χώρες. Πρόκειται για λίγα παραδείγματα όπου δίνονται στις γυναίκες περισσότερες ευκαιρίες να ασχοληθούν με αυτούς τους τομείς. Υπάρχει ακόμη μία συνολική ανάγκη σε όλες τις χώρες, αλλά μαθαίνουμε πολλά από κάθε περιοχή του κόσμου. Δουλεύουμε σε 5 ηπείρους και υπάρχουν καλά παραδείγματα παντού. Λέγοντας αυτά, πρέπει να πω ότι συνεχίζουμε και εμείς να μαθαίνουμε, επομένως είμαι σίγουρη ότι υπάρχουν περισσότερες χώρες, εντός και εκτός Ευρώπης, που κάνουν πρωτοποριακές προσπάθειες που ανυπομονούμε να ανακαλύψουμε.
Έχετε πει ότι αρχίσατε «αναποδογυρίζοντας το συνηθισμένο επιχειρηματικό μοντέλο.» Τι σημαίνει αυτό και πώς μπορεί στην πράξη να βοηθήσει τις επιχειρήσεις;
Το συνηθισμένο επιχειρηματικό μοντέλο είναι να έχεις μια ιδέα, να πάρεις χρηματοδότηση και μετά να την κάνεις πραγματικότητα. Εμείς αρχίσαμε με το να έχουμε μια ιδέα, τεστάραμε αυτή την ιδέα με το να την εφαρμόσουμε (και έτσι παρουσιάσαμε την ανάγκη και τις ικανότητές μας) και μετά ψάξαμε για συνεταίρους και χρηματοδότηση που θα βοηθούσαν την οργάνωση να ανθίσει και να επεκταθεί. Το μήνυμα εδώ είναι, όταν αυτό είναι δυνατό, να μην αφήνεις τα εμπόδια να σε σταματήσουν. Εάν έχεις μια ιδέα που θα κάνει τη διαφορά σε αυτόν τον κόσμο, μην περιμένεις από κάποιον να σου πει να προχωρήσεις ή για τη χρηματοδότηση να είναι διαθέσιμη πριν αρχίσεις. Ίσως υπάρχει ένας τρόπος που θα πρέπει να τολμήσεις να δοκιμάσεις. 'Έτσι χτίσαμε ένα δίκτυο από 1.300 εθελοντές, προσεγγίσαμε 10.000 παιδιά και διεξήγαμε 70 εκδηλώσεις σε 5 ηπείρους.
Πιστεύετε ότι η κοινωνία αποθαρρύνει τα κορίτσια που θέλουν να μάθουν περισσότερα για την επιστήμη, τα μαθηματικά, τη μηχανική και την τεχνολογία;
Ελπίζω ότι η κοινωνία δεν τις αποθαρρύνει σκόπιμα, αλλά θα έλεγα ότι υπάρχουν άθελα εμπόδια. Σκεφτείτε ότι τα εκπαιδευτικά συστήματα τείνουν να βάζουν ταμπέλες στους μαθητές από νωρίς σχετικά με το εάν είναι καλλιτεχνικοί ή αναλυτικοί και αναλογιστείτε ότι ένας μαθητής μπορεί στην πραγματικότητα να τις πιστέψει. Σκεφτείτε τις φράσεις «Δεν μπορώ να κάνω μαθηματικά» ή «Μισώ τα μαθηματικά» - πόσο συχνά τις έχετε ακούσει ή τις έχετε πει κοντά σε ένα μικρό παιδί που δεν έχει ακόμα αποφασίσει εάν του αρέσουν τα μαθηματικά ή όχι. Έρευνες δείχνουν ότι τα κορίτσια στην ηλικία των 10 ετών έχουν εμπιστοσύνη τους εαυτούς τους κατά 75% - ένα νούμερο που μειώνεται στο 55% όταν φτάνουν τα 14. Θα θέλαμε να μάθουμε περισσότερα σχετικά με το γιατί η αυτοπεποίθηση πέφτει και ίσως αποτελεί μέρος του λόγου που δεν συνεχίζουν τις σπουδές τους επάνω σε «δυσκολότερα» μαθήματα που αφορούν την επιστήμη, τα μαθηματικά, τη μηχανική και την τεχνολογία.
Ως μία επιτυχημένη γυναίκα στις επιχειρήσεις, συμφωνείτε ότι υπάρχει χάσμα ανάμεσα στα δύο φύλα;
Φυσικά και υπάρχει, συνήθως είμαι η μοναδική γυναίκα σε ένα δωμάτιο γεμάτο με μηχανικούς ή γενικά σε μία επιχειρηματική συνάντηση. Στην πραγματικότητα σπάνια το προσέχω, μέχρι δηλαδή κάποιος μου το αναφέρει, το οποίο μερικές φορές όντως συμβαίνει. Επομένως ναι, υπάρχει χάσμα, αυτή είναι η πραγματικότητα, αλλά δεν αφήνω αυτό να με σταματήσει από να γίνω επιτυχημένη. Ενθαρρύνω τους πάντες να κάνουν το ίδιο, γυναίκες και άνδρες, να μην αφήνουν οποιαδήποτε διαφορά έχουν σε σύγκριση με το «συνηθισμένο» να τους αποτρέψει από το να πετύχουν τους στόχους τους ή από να το να κυνηγήσουν τα όνειρά τους.
Συχνά λέμε ότι η αλλαγή είναι δύσκολο να έρθει. Ποια είναι τα μικρά πράγματα που μπορούν να κάνουν τα κορίτσια και οι γυναίκες για να έχουν μικρές νίκες κάθε μέρα;
Θα το έλεγα αυτό σε όλους – να συνεχίσουν να απολαμβάνουν τη δυνατότητα για μάθηση, να συνεχίζουν να ανακαλύπτουν και να κάνουν ερωτήσεις - με αυτό έχει άλλωστε να κάνει η επιστήμη, να συνεχίζουν να πετυχαίνουν τους στόχους τους βήμα βήμα. Έτσι έρχεται η αλλαγή.
Ας μιλήσουμε για τη λέξη από «Φ»... τον Φεμινισμό. Μερικοί λένε ότι πρόκειται πλέον για έναν ξεπερασμένο όρο. Εσείς θεωρείτε τον εαυτό σας φεμινίστρια;
Ειλικρινά, είναι πιθανότερο να χρησιμοποιήσω την «αληθινή λέξη από “f”», από το να βάλω στον εαυτό μου οποιαδήποτε ταμπέλα, όπως αυτή της φεμινίστριας. Αυτό δεν σημαίνει ότι αρνούμαι ή ότι δεν πιστεύω ότι είμαι φεμινίστρια – στην πραγματικότητα, νιώθω αρκετά περήφανη που λέω ότι είμαι και που βοηθάω στην προώθηση της ισότητας -, αλλά υπάρχουν πολλές ακόμη «ταμπέλες» σχετικά με τις πεποιθήσεις μου που θα μπορούσα επίσης να χρησιμοποιήσω. Το διασκεδαστικό είναι ότι μου έκαναν αυτήν ακριβώς την ερώτηση 20 χρόνια πριν, όταν ήμουν πρόεδρος του « Society of Women Engineers» στην πανεπιστημιούπολη μου στη Νέα Υόρκη – και εκείνη την εποχή έλεγαν ότι η λέξη «φεμινίστρια» δεν χρειαζόταν πια, ούτε ότι είχαμε ανάγκη από μία οργάνωση που θα ενθάρρυνε «μόνο» τις γυναίκες να ασχοληθούν με τη μηχανική, επειδή στην κοινωνία υπήρχε περισσότερη ισότητα σε σχέση με το παρελθόν. Στην πραγματικότητα, εκείνη τη στιγμή, το 9% όσων σπούδαζαν μηχανική ήταν γυναίκες. Συχνά αναφερόταν προσωπικά σε μένα με προσβλητικό τόνο, αναφέροντας ότι ήμουν «φεμινίστρια» επειδή βρισκόμουν στην ηγεσία μιας οργάνωσης που ενθάρρυνε τις γυναίκες σχετικά με τη μηχανική. Ήταν λες και αυτή η λέξη είχε στην πραγματικότητα την ίδια σημασία με μια βρισιά, όπως η λέξη από «f», όπως είπατε και εσείς.
Στην Ελλάδα, κόντρα στην οικονομική κρίση, πολλοί νέοι άνθρωποι δημιουργούν τις δικές τους start-ups. Τι θα τους συμβουλεύατε να κάνουν στα πρώτα τους βήματα;
Θα ήθελα να ενθαρρύνω τον οποιοδήποτε να δημιουργήσει μία νέα επιχείρηση, μία νέα ιδέα, μία καινοτομία στην αγορά, αφού η Ελλάδα και κάθε περιοχή στον κόσμο το έχουν ανάγκη. Θα τους ενθάρρυνα να προχωρούν τις ιδέες τους, να ενθαρρύνουν άλλους να συμμετέχουν σε αυτές, να συνεχίζουν να βρίσκουν τρόπους για να τις κάνουν να πετύχουν. Δεν γίνεται κάθε ιδέα μια πετυχημένη επιχείρηση, αλλά ο ενθουσιασμός και το πάθος σε αυτό που πιστεύεις φέρνει νέες ιδέες και ελπίδα. Αυτό θα ήθελα να δω για την Ελλάδα.