Είναι δύσκολο για κάποιον να πάρει την απόφαση να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία και να απευθυνθεί σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Το θεραπευτικό ταξίδι δεν είναι εύκολο και ο θεραπευόμενος καλό θα ήταν να έχει όλα εκείνα τα εφόδια που θα τον κάνουν πιο σίγουρο και ασφαλή σε αυτή τη διαδικασία. Η επιλογή του σωστού ειδικού ψυχικής υγείας είναι ένα από αυτά τα εφόδια. Μία από τις πιο λανθασμένες απόψεις που διατηρεί ο κόσμος σχετικά με την ψυχοθεραπεία είναι η ταύτιση κάθε είδους προσέγγισης θεραπείας με την ψυχανάλυση. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις από τις οποίες μπορεί κάποιος να διαλέξει τον ανάλογο θεραπευτεί που θα έχει ειδικευτεί σε κάποια από αυτές.
Οι πιο βασικές θεραπευτικές προσεγγίσεις είναι:
Ψυχαναλυτική/ Ψυχοδυναμική προσέγγιση:
Πατέρας της προσέγγισης αυτής είναι ο γνωστός σε όλους Σίγκμουντ Φρόιντ και βασίζεται στη φιλοσοφία ότι η συμπεριφορά του ατόμου επηρεάζεται από ασυνείδητες τάσεις, οι οποίες εδραιώνονται τα πρώτα χρόνια της παιδικής ηλικίας. Σημαντικό ρόλο στη συγκεκριμένη προσέγγιση έχουν τα ένστικτα και η θεραπεία επικεντρώνεται στο να φέρει σε συνειδητή κατάσταση τις ασυνείδητες σκέψεις του ατόμου. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται πολύ και οι ελεύθεροι συνειρμοί.
Υπαρξιακή προσέγγιση:
Ξεκίνησε ως φιλοσοφική αναζήτηση και έχει ως βασική αρχή της είναι ότι η αλλαγή της συμπεριφοράς επιτυγχάνεται μόνο όταν το άτομο αλληλεπιδρά με τους γύρω του και αποκτά επίγνωση του τρόπου που αυτοί επηρεάζουν την ύπαρξή τους. Βασικός στόχος είναι η διατήρηση και η εξέλιξη των διαπροσωπικών σχέσεων του ατόμου, μέσα από την αυτογνωσία, την υπευθυνότητα, την προσωπική ευθύνη και την επίγνωση.
Προσωποκεντρική προσέγγιση:
Ιδρύθηκε από τον Καρλ Ρότζερς και αποτελεί κομμάτι της υπαρξιακής προσέγγισης. Η βασική της φιλοσοφία είναι ότι οι άνθρωποι έχουν από μόνη τους τη γνώση και τη δύναμη που χρειάζονται για να φτιάξουν τη ζωή τους και ο ψυχολόγος έχει ρόλο συνοδοιπόρου και οδηγού και όχι κάποιου που δίνει υποδείξει. Στηρίζεται στην πλήρη αποδοχή του θεραπευόμενου και εστιάζει στα θετικά χαρακτηριστικά του. Σημαντικός είναι και ο ρόλος της θεραπευτικής σχέσης στην θεραπεία, η οποία χτίζεται σιγά σιγά. Διαφοροποιείται από την Υπαρξιακή προσέγγιση στο γεγονός ότι η τελευταία επικεντρώνεται στο γενικό νόημα της ζωής, ενώ η προσωποκεντρική επικεντρώνεται στον ίδιο τον άνθρωπο, που έχει μέσα του όλη τη γνώση και τα εφόδια για να βρει τις λύσεις.
Γνωσιακή- Συμπεριφορική προσέγγιση:
Η Γνωσιακή Συμπεριφορική προσέγγιση βασίζεται στη θεωρία που θέλει τον άνθρωπο να γεννιέται «άγραφο χαρτί» και να διαμορφώνει την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του από τις αλληλεπιδράσεις που έχει με το περιβάλλον του. Έχοντας ως βασική αρχή ότι δεν είναι τα ίδια τα γεγονότα που επηρεάζουν το άτομο, αλλά η ερμηνεία που έχει το άτομο για αυτά, μέσα από τη θεραπευτική διαδικασία, ο θεραπευόμενος «εκπαιδεύεται» στο να κατανοήσει το σύστημα των πεποιθήσεων και των σκέψεών του και να διατηρήσει ή να αμφισβητήσει/ τροποποιήσει εκείνες που δυσχεραίνουν τη ζωή του ατόμου. Σε αυτή τη διαδικασία ο θεραπευτής έχει ρόλο «προπονητή» και το ζητούμενο είναι να γίνει ο ίδιος ο θεραπευόμενο θεραπευτής του εαυτού του.
Συστημική Προσέγγιση:
Η συγκεκριμένη ψυχοθεραπεία δεν αντιμετωπίζει το άτομο σε ατομικό επίπεδο αλλά ως μέρος ενός ευρύτερου συστήματος, δηλαδή της οικογένειας, της εργασίας, του χώρου που μένει κλπ. Η σχέση του ατόμου με το σύστημα είναι δυναμική και κατά συνέπεια η ψυχική υγεία του ατόμου εξαρτάται από τον τρόπο που αλληλεπιδρά με τα διάφορα συστήματα που τον περιβάλλουν. Σημαντική εφαρμογή της συστημικής θεραπείας αποτελεί και η οικογενειακή θεραπεία, όπου στόχος είναι η αλληλεπίδραση του ατόμου με το σύστημα της οικογένειας και τις μεταξύ τους σχέσεις.
Gestalt (Γκεστάλτ):
Σε αντίθεση με την ψυχοδυναμική προσέγγιση, η Γκεσταλτ εστιάζει στο εδώ και τώρα και όχι σε όσα συνέβησαν στην παιδική ηλικία του ατόμου. Έτσι, εστιάζει στον τρόπο που ο καθένας αντιλαμβάνεται κι εκλαμβάνει τα γεγονότα γύρω του. Είναι επίσης μια προσέγγιση πρακτική και βιωματική, γιατί χρησιμοποιεί βιωματικές τεχνικές που έχουν επηρεαστεί αισθητά από το ψυχόδραμα και χρησιμοποιούνται για να φέρουν τον θεραπευόμενο σε επικοινωνία και επαφή με ασυνείδητα κομμάτια της ψυχής του και ασυνείδητες σκέψεις του. Μια από τις πιο διαδεδομένες της τεχνικές είναι η «διπλή καρέκλα» ή η «καυτή καρέκλα», όπως την ονομάζουν πολλοί.
Σημείωση: Η αναφορά αυτή στις θεραπευτικές προσεγγίσεις είναι απόλυτα ενδεικτική- χρειάζονται πολλά βιβλία για να εξηγήσει κανείς σε βάθος κάθε προσέγγιση.