Είναι εντυπωσιακό με ποιον τρόπο διαχειρίσθηκε επικοινωνιακά ο Πρόεδρος του Λιβάνου στο χθεσινοβραδινό του τηλεοπτικό διάγγελμα προς την τοπική κοινή γνώμη τη συμφωνία που επετεύχθη με το Ισραήλ.
Από τη μια, είναι αληθές ότι ο Λίβανος απέκτησε σχεδόν όλη την αμφισβητούμενη θαλάσσια ζώνη, ως επίσης και ότι το κοίτασμα Qanna θα αξιοποιηθεί εξ ολοκλήρου από την γαλλική εταιρεία Total με αντισυμβαλλόμενη την κυβέρνηση της Βηρυτού, παρότι ένα τμήμα του κοιτάσματος εμπίπτει στην ισραηλινή ΑΟΖ.
Από την άλλη όμως, η δήλωση του Προέδρου Αούν παρακάμπτει το δεδομένο ότι, βάσει της συμφωνίας που επετεύχθη με το Ισραήλ, η ‘γραμμή σήμανσης’ – για την οποία δήλωσε ότι η χώρα του «δεν έχει αποδεχθεί» αποτελεί το de facto όριο του μικρότερου τμήματος της θαλάσσιας ζώνης που αποδόθηκε στο Ισραήλ.
Ωστόσο, η λεγόμενη ‘γραμμή σήμανσης’ μήκους 5 χιλιομέτρων από την ακτή της οριογραμμής Ισραήλ-Λιβάνου είχε καθορισθεί μονομερώς από την ισραηλινή πλευρά ήδη από το 2000, με την μονομερή αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από τον Νότιο Λίβανο επί πρωθυπουργίας Εχούντ Μπάρακ.
Στη συμφωνία μάλιστα, γίνεται λόγος ότι το status quo που διαμορφώθηκε από το 2000, γίνεται αποδεκτό και από την λιβανική πλευρά και με αυτόν τον τρόπο επιλύεται η διαφορά θαλάσσιας οριοθέτησης. Οι Ισραηλινοί μάλιστα υποστηρίζουν ότι οι συντεταγμένες που περιγράφουν το παρόν status quo θα κατατεθούν στην αρμόδια υπηρεσία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών – κάτι που αναμένεται να διαπιστωθεί στο άμεσο μέλλον.
Ενδιαφέρον, όμως, παρουσιάζει και το απόσπασμα της δήλωσης του Λιβανέζου Προέδρου, που αναφέρεται στην ανυπαρξία συμφωνίας μεταξύ Λιβάνου και Total για την απόδοση αποζημίωσης προς το Ισραήλ επί των κερδών που θα προκύψουν από την πώληση του φυσικού αερίου του λιβανικού κοιτάσματος Qanna. Ο ισχυρισμός αυτός είναι αληθής εν μέρει, καθότι επί του συγκεκριμένου ζητήματος πρόκειται να ακολουθήσει ιδιαίτερη διμερής συμφωνία, που θα συνάψει το Ισραήλ με την γαλλική Total. Είναι γνωστό ότι οι διαπραγματεύσεις της ιδιαίτερης αυτής συμφωνίας βρίσκονται στο τελικό τους στάδιο, και δη χωρίς να αναγνωρίζεται στον Λίβανο δικαίωμα βέτο επί των όρων που θα συμφωνηθούν.
Αξίζει να επισημανθεί ότι το αίτημα του Λιβάνου να αποκτήσει δικαίωμα βέτο επί του περιεχομένου της συμφωνίας Ισραήλ-Total είχε αποτελέσει και την αιτία διακοπής των έμμεσων διαπραγματεύσεων του Αμερικανού διαμεσολαβητή, Άμος Χόχσταϊν, την περασμένη Πέμπτη (6/10) - απαίτηση από την οποία ο Λίβανος υπαναχώρησε, ανοίγοντας ουσιαστικά το δρόμο για τη σύνταξη του τελικού κειμένου της συμφωνίας θαλάσσιας οριοθέτησης.
Είναι λογικό ο Πρόεδρος του Λιβάνου να επιθυμεί να προβάλει όσο το δυνατόν περισσότερο τα επιτεύγματα της θητείας του, λίγες ημέρες πριν τη λήξη της, θέλοντας να ενισχύσει την υστεροφημία του, αλλά και να αναδείξει στην τοπική κοινή γνώμη τα κέρδη που αποκόμισε η χώρα του από αυτήν τη συμφωνία. Πράγματι, ο Λίβανος κέρδισε πολλά, αποκτώντας κυρίως ένα όραμα για την αναγέννηση της κατεστραμμένης του οικονομίας.
Ωστόσο, παρακάμπτοντας ο Μισέλ Αούν κάποιες πραγματικότητες, ουσιαστικά - και ίσως άθελά του - ενισχύει την επιχειρηματολογία του αρχηγού της ισραηλινής αξιωματικής αντιπολίτευσης Βενιαμίν Νετανιάχου, που έχει επανειλημμένως δηλώσει ότι ”στοχεύει να αναθεωρήσει τη συμφωνία με τον Λίβανο, όπως κατά το παρελθόν είχαν προσπαθήσει οι δικές του κυβερνήσεις να βελτιώσουν και άλλες ‘κακές συμφωνίες’ που κληροδότησε η ισραηλινή Αριστερά”, υπονοώντας σαφώς τις Συμφωνίες του Όσλο.
Ήδη από προχθές, οπότε και ανακοινώθηκαν οι όροι της συμφωνίας θαλάσσιας οριοθέτησης Ισραήλ-Λιβάνου, ο Νετανιάχου αναγάγει τις ισραηλινές υποχωρήσεις ως το μείζον θέμα της προεκλογικής του εκστρατείας. Από την άλλη όμως, είναι φανερό ότι η ισραηλινή διαπραγματευτική υποχωρητικότητα στόχευσε κυρίως στην διασφάλιση της απρόσκοπτης εξόρυξης φυσικού αερίου από το γειτονικό ισραηλινό κοίτασμα Karish, προκειμένου να τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα των διεθνών αγορών εν μέσω της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης και ενόψει ενός δύσκολου χειμώνα που περιμένει την Ευρώπη.
***
Ο δρ. Γαβριήλ Χαρίτος είναι ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ (Πρόγραμμα Μεσογείου) και του ισραηλινού Ινστιτούτου Μπεν-Γκουριόν. Διδάσκει Ιστορία των Πολιτικών Σχέσεων Ελλάδας-Ισραήλ-Κύπρου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και στο Πανεπιστήμιο Μπεν-Γκουριόν (Ισραήλ).